Çocuğun ev ortamında en çok maruz kaldığı madde ev tozu olduğu için, ev tozun alerjisi de gözlenebilir. Özellikle okul çağındaki çocuklarda en sık rastlanan alerji türü ev tozu akarı alerjisidir. Ev tozu akar, çevremizde, halılarda, yataklarda yaşayan, hatta yerde zeminde herhangi bir madde içinde olmadan da barınabilen, mikroskopla görülen hayvancıklardır. Mikrop değildir ama mikroskobik canlılardır, 8 bacaklı böcek ailesindendir. Gözle görülemez, ancak bunların atıkları ve vücut parçaları solunum sistemimize kaçtığında, vücut bunlara aşırı yanıt verebilmektedir.
Aşırı yanıt sonrasında da, alerjik astım, alerjik nezle hatta alerjik egzama gibi hastalıklar görülebilmektedir.
Alerjinin genetik bir hastalık olduğunu söylemek gerekir. Annede, babada veya birinci derecede akrabalarda alerji varsa, genetik olarak alerjiye yatkın bir yapıyla dünyaya geliriz. Ancak çevre şartlarının etkisi de hastalığın ortaya çıkmasında büyük önem taşır.
Alerjik astım ya da alerjik nezle gibi hastalıklar, genetikle çevrenin birleşimi sonucu ortaya çıkar. Çocuğun etrafında çok fazla halı varsa, fazlasıyla ev tozu akarına maruz kalacak ve genetik yatkınlığı da varsa toza karşı alerji geliştirecektir.
Bir diğer ev tozu alerjisinin ortaya çıkmasını sağlayan unsur, yatak yapısıdır. Yatakların organik olarak pamuktan ya da dolgu yünden yapılmış olması, ev tozu akarlarını arttıran bir faktördür. Genetik olarak alerjiye yatkın olan çocuğun, yatağına özel alerji kılıfları konmalıdır. Bu kılıfların ve üzerine serilen çarşafların belirli aralıklarla 60 derecede yıkanması gerekir.
Ev tozu alerjisi, hava yoluyla maruz kalınan bir alerji türüdür. Soluma yoluyla bu akarları vücudumuza aldığımızda, bağışıklık sistemi aşırı bir yanıt oluşturur. Bu aşırı yanıt da, solunum yolunda aşırı bir hassasiyet yaratır.
Solunum yolunda yaşanan aşırı hassasiyet, alerjik bronşit veya alerjik astım bronşit hastalıklarıyla karşı karşıya getirebilir. Tekrarlayan öksürük, hırıltı ve nefes darlığı ataklarıyla kendini gösterir.
Ancak ev tozu alerjisi solunum yolunda burnu tutarsa, alerjik nezle şeklinde kendini gösterir. Ev tozu akarına bağlı alerjik nezlenin, çocuklarda sıklıkla burun tıkanıklığını oluşturduğunu bilmekteyiz. Ağzı açık uyuma, horlama ve burun tıkanıklığına bağlı hastalıkların görülmesi söz konusu olabilir.
Alerjik nezlenin çocuklarda hapşırık, burun kaşıntısı ve akıntısı şeklinde seyrettiğini bilmeliyiz. Özellikle sabah uyandığında çocukta görülen hapşırıklar, sebepsiz burun akıntıları ev tozu akarına bağlı alerjik nezlenin belirtileri sayılmalıdır.
Daha nadir olmakla birlikte, ev tozu akarlarının ciltten emilerek, alerjik egzamaya da yol açtığını bilmek gerekir. Cilt kuruluğu ve kaşıntıyla seyreden bu hastalık, kırmızı döküntüler şeklinde kendini gösterebilir.
Aileler çocuklarını öksürük, hırıltı, nefes darlığı ya da burun tıkanıklığı gibi şikayetlerle doktorlara götürürler. Genel anlamda muayene sonrası hastalık tanısı konur.
Alerji testlerine başvurarak, çocukta ev tozu alerjisi olduğunu tespit etmemişsek ve genel anlamda alerjik bronşit olabileceğini söylemişsek, o zaman hasta yanlış olarak toza karşı alerjik olduğunu varsayabilir.
Astım, kronik nezle, sinüzit geçmeyen öksürük gibi teşhisler koyarken, mutlaka alerji testleriyle alerjinin netleştirilmesi çok önemlidir.
Ancak kan testinde ya da deri testinde çıkan bir sonuca göre ev tozu alerjisi olduğunu söylemek gerekir. Yüzde 10 kadar çocukta alerjik olmayan astım olduğunu düşünürsek, bu çocukların da bir şekilde tozun mekanik etkisiyle tıkanabileceğini bilmek gerekir.
Çocuk ev tozuna karşı alerjik olmasa bile, toza karşı aşırı reaksiyon sergileyebilir. Bunu karıştırmamak için alerji deri testi veya kandan testle sonuca gitmek gerekir.
Astımın bronş içerisinde aşırı bir hassasiyetle seyrettiğini ve bu aşırı hassasiyetin nedenininde alerjiye bağlı bronş içini saran zardaki yanık benzeri bir durum olduğunu bilmekte fayda vardır.
Bronş içini saran zardaki yangı alerjiyle ortaya çıkar. Eğer çocuk ev tozuna karşı alerji geliştirmişse, kronik maruziyet sonrası bronş içini saran zarda, kırmızı şiş bir tablo gelişir. Bunun sonucunda da aşırı hassiyet ve üst solunum yolu enfeksiyonlarının gelişmesi görülür.
Ev tozu alerjisi burunda aşırı ödem yaratabilir. Bu ödeme bağlı burun tıkanıklığı ve burun tıkanıklığına bağlı gelişen sinüzitler, zamanla göğüse etki ederek alerjik olan astımın kötüleşmesine neden olabilir.
Ev tozu akarı alerjisi, çevremizdeki halılarda ve yatakta bulunan ev tozu akarlarına karşı vücudun verdiği aşırı bir yanıt halidir. Bu aşırı yanıt, bronşlarda aşırı bir hassasiyet yaratmışsa alerjik astım şeklinde kendini gösterir. Burada tekrarlayan bronş daralmaları, hırıltılı hastalıklar, gece sabaha karşı gelen öksürük krizleri ve nefes darlığı atakları görülebilir.
Aynı şekilde toza maruziyet sonrasında alerji gelişmişse, burunda hapşırık, burun kaşıntısı ve tıkanıklığıyla seyreden hastalıklar görülebilir. Orta kulak enfeksiyonlarının tekrarlanması, solunum yolu enfeksiyonlarının sinüzite dönmesi görülebilir.
Çocuklarda ev tozu alerjisi, özellikle solunum yolunu etkilemişse, tekrarlayan öksürük, hırıltı ve nefes darlığı ataklarıyla karşımıza gelebilir. Bu ataklar üst solunum yolu enfeksiyonlarına maruz kalma sonrası ortaya çıkabildiği gibi, keskin kokularla temas sonrasında, sigara dumanı veya bir kimyasal kokuya girme sonrasında görülebilir.
Eğer buruna etki etmişse, tekrarlayan hapşırık, burun kaşıntısı ve akıntısı şikayetleri görülebilir. En önemlisi de burun tıkanıklığıdır. Ev tozu akarına bağlı sadece burun tıkanıklığıyla seyreden hastalar vardır. Özellikle burun tıkanıklığının yol açtığı tekrarlayan orta kulak iltihapları ve sinüzit tablolarının yorumlanması ve ev tozu akarlarının tespit edilmesi, tedavi yolunda çok önemlidir.
Çocuklarda ev tozu alerjisi, deri testiyle veya kanda saptanan spesifik igE testiyle teşhis edilmişse, hemen tozdan uzak durma yoluna gitmek gerekir.
Tozdan uzak durmanın en birinci şartı, evden halıların kaldırılmasıdır. Onun yerine kilimler serilebilir. Bu kilimler 15 günde bir sıcak suda yıkanmalıdır. Bunun dışında evdeki tüylü oyuncaklardan kurtulmak çok önemlidir.
Yataklar tozdan arındırılmalıdır. Yatağın anti bakteriyel olması yetmez, çocukla yatak arasında bir engel oluşturmak gerekir. Bu engeli de özel alerji kılıflarıyla sağlamaktayız. Bu kılıflar tozu bir taraftan bir tarafa geçirmez, ev tozu akarlarını çocuğa ulaştırmaz. Belirli sıklıkla bu kılıfların yıkanması sağlanmalıdır.
Ev tozu alerjisi tedavisi temelde aşı tedavisiyle gerçekleştirilir. Şu an en güncel uygulama yöntemi dil altı damla aşı tedavisidir. Bu çok uzun bir süreçtir, bağışıklık sisteminin gittiği anormal yoldan doğru yola oturtulması demektir. Şu an için ev tozu akarı alerjisinin bilinen başka bir kökten çözümü yoktur.
Alerjik astım olsun ya da olmasın, mutlaka dil altı damla aşı tedavisiyle kökten çözüm yoluna gitmek gerekir.
Ev tozu alerjisinin ortaya çıkışı, evde alınabilecek bazı basit önlemlerle engellenebilir. Halının kaldırılması çok önemlidir, ev tozu akarları halılarda yaşamlarını sürdürür. Onların barınaklarını ortadan kaldırmak toza maruziyeti azaltacaktır.
Halılar yerine ince yıkanabilir kilimler kullanmak, bu kilimleri 15 günde bir 60 derecede yıkamak çok önemlidir.
Çocukların yatakta toza maruz kalmasını önlemek gerekir. Çocuklar gece boyu sağdan sola dönerken ev tozu akarlarına maruz kalırlar. Biz de eğer sadece normal bir çarşaf kullanırsak, bu toz akarlarının çocuğa geçişini önleyemeyiz. Bu anlamda özel alerji kılıfları kullanmak gerekir.
Tüylü oyuncaklardan uzak durma, perdelerin çok toz tutan kumaştan olmaması, çocuğun yaşadığı alanda çok fazla koltuk barındırılmaması da alınabilecek diğer önlemlerdir.
Çocuklarda bir şekilde alerjik bir hastalıktan şüphe ediliyorsa, tabii ki alerji testlerine başvurulur. Alerji testleri iki tipte yer alır. Bir tanesi deri testi, diğeri de kandan yapılan alerji testidir.
Deriden yapılan testte, ev tozu akarları, çimen, polen, hayvan atıkları gibi solunum yolundan etki eden alerjiler araştırılır. Çocuk 3 yaşın üzerindeyse, deri testi yapma yoluna gidilir. Deri testi yaparken son 10 gün içerisinde çocuğun hiç bir alerji ilacı kullanmamış olması gerekir. Sprey şeklindeki alerji ilaçları, testi baskılamaz ancak ağızdan alınan şuruplar testten önce kesilmelidir.
Deri testinde, alerjik olan madde vücuda damlatılarak küçük bir iğne yöntemiyle delme söz konusudur. Bu iğnenin özel aplikatörlerle yapılması gerekir. Testin doğru yapıldığından ve doğru bir gözle okunduğundan emin olunması gerekir. Testin alerji uzmanı tarafından yapılması, ev tozu akar alerjisini tespit etmede çok önemlidir.
Çocuğun yaşı küçükse, 3 yaşın altındaysa ve yine ev tozu alerjisinden şüphe ediliyorsa, kanda spesifik igE denilen testler yoluyla da tespit edilebilir. Ancak bu testlerin negatif çıkma olasılığı da vardır.