Evren kelimesi Türkçe kökenli bir sözcüktür. Etimolojisine baktığımızda Eski Türkçe "evren" kelimesinden geldiğini görürüz. Eski Türkçe evren kelimesi "döngü, çark, kubbe" anlamlarına gelir. Eski Türkçe olan "evir-/evür-" fiiline "+(g)An" ekinin eklenmesiyle türemiştir. Evren kelimesinin dilimizdeki ilk yazılı örneği Kutadgu Bilig olarak bilinmektedir. Burada evren "zodyak, felek" anlamında kullanılmıştır.
Evren sözcüğü hem isim hem de mecaz olarak kullanılan bir kelimedir. Türk Dil Kurumuna göre evren kelimesinin toplam dört manası vardır. İlk manası "kâinat" ikinci manası "düzenli ve uyumlu bir bütün olarak varsayılan tüm varlıklar" şeklindedir. Ayrıca evren kelimesi halk ağzında "büyük yılan" anlamına gelir. Mecaz anlamı ise "herhangi birinin içinde bulunduğu durum"dur. Evrenin eş anlamlısı olan sözcükler:
Yukarıdaki eş anlamlı kelimeler evren kelimesi yerine kullanılabilmektedir. Evren kelimesinin eş anlamı olan sözcükleri kullanırken cümlenin anlamına bakmak gerekir.
Evren sözcüğünün eş anlamı olan kelimeleriyle bazı örnek cümleler vermek gerekirse: