İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Deniz Demirhan, sıcak bir eylül yaşandığını söyledi.
Uzun yıllardır sonbahar aylarında sıcaklığın arttığını belirten Demirhan, 1998'den beri sonbaharın hep mevsim normalinin üzerindeki sıcaklıkta geçtiğini anlattı.
Yaklaşık 0.5 ila 2 dereceye varabilecek artış yaşandığını dile getiren Demirhan, "2015'te sonbaharda mevsim ortalamasından 2 derece kadar artış yaşandı. 2016'da biraz düştü ancak 2017, 2018, 2019'da hep 1.5 ve 2 derece sıcaklık artışı oldu. Son 10 senede sadece 2 sene mevsim normallerinin altında, 8 sene mevsim normalinin üzerinde sıcaklık yaşandı." dedi.
Eylül ayında ise 2000 ile 2019 arasında sıcaklıkların hep mevsim normallerinin üzerinde seyrettiğini aktaran Demirhan, "2015 Eylülünde mevsim normallerinin 3 derece, 2017'de 2.3 derece, 2018'de 1.4 derece, 2019 yaklaşık 1 derece kadar üzerinde sıcaklık yaşandı." ifadelerini kullandı.
Demirhan, 1970 ila 1999'lu yıllar baz alındığında, ülke genelinde 2000 ile 2019 arasında genel ortalamaya bakıldığında sıcaklıkların 0.96 derece arttığını belirterek, "1990'lı yıllarla 2000'li yılları kıyaslarsak Türkiye'de sıcaklıklar 0.96 derece kadar arttı." dedi.
Eylülde sıcaklığın 29 dereceye kadar çıktığını ifade eden Demirhan, şöyle konuştu:
"Yurt genelinde ekim ayında sıcaklıkların mevsim normallerinin 0.5 ila 1 derece üzerinde olması bekleniyor. Yine sıcak bir ekim ayı yaşayacağız. Ekim ve kasımda yağışın ise Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu bölgeleri, Doğu Akdeniz, Akdeniz'in batı kıyıları ve kıyı Ege'de mevsim normallerinin altında olması bekleniyor. Ekim ve kasımın Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu'da kurak geçmesi öngörülüyor. İstanbul'da ise ekimde sıcaklıkların 0.5 ila 1 derece kadar mevsim normallerinin üzerinde olması bekleniyor. Ekimde sıcaklık 23-24 dereceye kadar çıkarak, neredeyse bir yaz günü yaşayabiliriz. Kasımda ise sıcaklıklarda özellikle İstanbul'da mevsim normalleri beklenirken Marmara'nın kuzeyinde, Karadeniz sahil kesiminde 0.5 ila 1 derece kadar artış bekleniyor. Karadeniz'de sıcaklığın artması, deniz suyu sıcaklığının da yüksek olması oralarda hortum ve daha kuvvetli sağanakları bekleyebiliriz."
İstanbul'da yaşanan dolu hadisesinde yüksek deniz suyu sıcaklığının etkili olduğunu dile getiren Demirhan, en güçlü dolu etkisinin deniz üzerinde gerçekleştiğini anlattı.
Demirhan, 2000'li yılların başından beri deniz suyu sıcaklıklarında artış yaşandığını belirterek, 1970 ila 1999, 2000'li yıllarla kıyaslandığında Akdeniz'de 0.85 derece, Ege Denizi'nde 0.7 derece, Marmara Deniz'inde ve Karadeniz'de 1.03 derece sıcaklık artışının görüldüğünü söyledi.
Deniz Demirhan, aşırı yağış ve dolu olaylarına neden olan dev, büyük, yüksekliği 10 kilometreye varan kümülonimbus bulutlarıyla daha sık karşılaşıldığını ifade ederek, İstanbul'da yaşanan dolu olayının nedeninin de bu bulutlar olduğunu kaydetti.
Kentteki dolu olayının süper hücre fırtınası olduğunu belirten Demirhan, hava sıcaklığının yüksekliği, denizlerin de zaten sıcak oluşunun, yukarı seviyede hızlı bir şekilde soğutan bir sistemin gelmesiyle de süper hücreye yol açtığını aktardı.
Isınmanın kış açısından yakıt masraflarını düşürdüğü değerlendirilirken artık binalarda en fazla enerji sarfiyatının soğutmada yapıldığını vurgulayan Demirhan, aslında ısıtmaya harcanan paranın daha fazlasının soğutmaya gittiğini kaydetti.
Demirhan, sıcaklık artışlarıyla beraber meteorolojik afetlerin de arttığını vurgulayarak, "2019'da sel ve şiddetli yağışlar mevsim normallerine göre yüzde 36 arttı. Fırtına yüzde 27, dolu yüzde 18 arttı. Yıldırım bir afet olarak yüzde 7 artışla hayatımıza girdi. Yıldırım kaynaklı ev yangını, zarar gören tarım alanları ve ölüm haberlerini duyuyoruz." diye konuştu.
Sıcaklıklarda mevsim normallerine inilebilmesi için hemen karbondioksit salımının sıfırlandırılması gerektiğini belirten Demirhan, şöyle konuştu:
"Bir iklim değişimi içindeyiz diyerek karar vermemiz gerekiyor. Bunu tüm ülkelerin yapması gerekir. Doğal olarak iklimin değişmesini ve sıcaklıkların artmasını bekliyoruz. 2016 ile 2040 arasında yapılan öngörüye göre Türkiye'de genel olarak sıcaklıklarda 1.5 ile 2 dereceye kadar artış bekleniyor. 2041'den sonrasında da 1.5 ila 4 derece kadar artış bekleniyor. Bu artışın da en fazla kış aylarında Türkiye'nin daha çok doğu ve iç bölgelerinde olması bekleniyor. Kış aylarında 3 dereceye kadar, yaz aylarında da 6 dereceye varması öngörülüyor."
AA