Fay hattı nedir, kopar mı? Depremin meydana geldiği Doğu Anadolu Fay Hattı nereden geçiyor?

Deprem sonrası son dakika gelişmeleri ve konuya ilişkin detaylar merak ediliyor. Ülkemizde iki adet olmak üzere Kuzey Anadolu Fay Hattı ve Doğu Anadolu Fay Hattı bulunmaktadır. 6 Şubat 2023 Pazartesi günü Kahramanmaraş merkezli olup 10 ilde depremin gerçekleştiği fay hatları Doğu Anadolu Fay Hattı'nı kapsamaktadır. Depremi sonrası fay hattı nedir, ne demek, kırılma türleri neler soruları yanıt aramaya başladı. Peki, Fay hattı nedir, kopar mı?

Kahramanmaraş'ın Pazarcık ilçesinde saat 04.17'de, 7,7 ve 13.24'te merkez üssü Kahramanmaraş'ın Gözpınar ilçesi 7,5 büyüklüğünde meydana gelen iki deprem gerçekleşti. Depreme ilişkin son dakika gelişmelerinin yanında deprem hakkında merak edilen sorular ve terimler de arama motorlarında sorgulanmaya başladı. Bu doğrultuda fay hatları hakkında merak edilen soruların yanıtlarını haberimizde derledik.

FAY HATTI NEDİR, NASIL OLUŞUR?

Yer kabuğunu oluşturan levhaların hareketleri sonucu oluşan gerilme ve sıkışmalar, yer kabuğunun bazı bölümlerinde yüzyıllar boyunca enerji biriktirir. Bu enerjiler zaman zaman ortaya çıkar. Yer kabuğundaki bu hareketli kesimlere "fay" adı verilir.

Reklam
Reklam

Birbirlerinin hareketini engelleyen levhalar arasında sürtünme başlar. Levhaların birbirlerine sürtünmesi sırasında, büyük kaya kütlelerinin arasında kalan "fay" adını verdiğimiz zayıf yerler zorlanırlar ve buralarda gerilme enerjisi birikir.

Zorlanma ve sürtünmenin etkisiyle kısa bir zaman içerisinde çok şiddetli bir kırılma ve hareket ortaya çıkar. Oluşan ilk harekete "deprem" (ana şok), şiddetli sarsıntının etkisiyle o bölgedeki yer kabuğunun zayıf diğer kısımlarının kırılmasına da "artçı depremler" (artçı şoklar) denir.

FAY HATTI KIRILIR MI?

Kırıklar genellikle tektonik etkinliğin görüldüğü bölgelerde, bu hareketlerin sonucunda oluşur. Özelliklerini ve boyutlarını ise, etkisi altında kaldığı tektonik hareketlere bağlı olarak kazanırlar. Bazı bölgelerde kırık görülmemesinin nedeni bu bölgelerin herhangi bir tektonik hareketin etkisi altında bulunmamasıdır.

Kırıklar yatay, düşey ya da belirli bir açıyla eğimli olabilir. Belirli bir kırık düzleminin eğim açısı genel olarak kırık hattı boyunca hemen hemen aynıdır, ama bunun büyük değişimler gösterdiği durumlar da olabilir. Kırılma sırasında birbirine sürtünerek kayan bloklardan, kırık düzleminin üstünde kalanına tavan bloku, kırılma düzleminin altında kalanına ise taban bloku denir.

Reklam
Reklam

DOĞU ANADOLU FAY HATTI NEDİR?

Doğu Anadolu Fay Hattı, Türkiye'nin doğusunda olan doğrultu atımlı bir fay hattıdır. Anadolu Levhası ile kuzeye doğru hareket eden Arap Levhası arasındaki dönüşüm tipi tektonik sınırı oluşturur. İki levhanın göreli hareketlerindeki fark, fay boyunca sol yanal harekette kendini gösterir. Doğu ve Kuzey Anadolu fayları, Avrasya Levhası ile devam eden çarpışma nedeniyle sıkıştırılan Anadolu Levhasının batıya doğru hareketini birlikte barındırır.

Doğu Anadolu Fayı, Ölü Deniz Çatlağı'nın kuzey ucundaki Maraş Üçlü Bitişmesi ile başlayıp Kuzey Anadolu Fayı ile birleştiği Karlıova Üçlü Bitişmesi'nde kuzeydoğu yönünde son bulur.

DOĞU ANADOLU FAY HATTI NEREDEN GEÇİYOR?

Doğu Anadolu Fay Hattı, Hatay, Osmaniye, Gaziantep, Kahramanmaraş, Adıyaman, Elazığ, Bingöl, Muş'a kadar devam ettikten sonra Erzincan'dan itibaren Kuzey Anadolu Fay Hattı ile birleşir.

Anahtar Kelimeler: