Türkiye'nin İran ile ticari ilişkilerini geliştirme çabası, ABD'deki sermaye çevrelerini rahatsız ediyor. ABD'den gelen bir heyet, Türkiye'yi tehdit gibi sözlerle uyardı.
Türkiye Bankalar Birliği’ne (TBB) iki ay önce gelerek “İran’la iş yaparsanız sizi cezalandırırız” diyen Amerikalılar, dün ikinci kez TBB’deydi. Bir kara liste veren Amerikalılar, ‘Ambargoya uymazsanız, size yaptırım uygularız’ diye gözdağı verdiler.
Ağustos ayında Türkiye’ye gelerek İranlı banka ve şirketlerle iş yapmamaları konusunda Türk bankalarına gözdağı veren Amerikalılar olayın üzerinden iki ay geçmeden ikinci uyarı ve gözdağı için tekrar Türkiye’ye geldi.
Daha önce ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan bir heyet Türkiye’ye gelirken bu kez ABD Hazinesi’nden bir heyet Türkiye Bankalar Birliği’ne (TBB) gitti. ABD Hazine Bakanlığı Terörizm ve Mali İstihbarat Müsteşarı Stuart Levey’in başkanlığındaki heyet, TBB Yönetim Kurulu Başkanı Ersin Özince’nin başında bulunduğu bir heyetle görüştü.
Temmuz ayında Amerika’da yasalaşan İran ambargosu ve Birleşmiş Milletler’in (BM) bu yöndeki kararlarını TBB yetkilerine okuyan ABD’li heyet, ambargo kapsamında belirledikleri ‘kara listeyi’ Türk bankacılara iletti. Amerikalılar, Türk bankacılık sektörünün ambargo kararlarına uymaması ve kara listeyi dikkate almaması halinde ABD’nin uygulayacağı yaptırım ve cezaları ilettiler.
Bu konuda üyelerini uyarmalarını isteyen heyet, TBB yetkililerine kibar bir üslupla İran’a karşı alınan ambargo kararlarının dünyada hangi ülkeler tarafından dikkate alındığını da iletti.
Vatan'da yer alan habere göre, Amerikalılar, başta Avrupa olmak üzere Japonya dahil dünyanın büyük bir bölümünün ambargoya riyayet ettiğini söyledi. Türkiye dışında başka ülkelere de gideceklerini belirten heyet, böylece ağustostaki uyarı ziyaretinden sonra Türk bankalarına ikinci uyarısını da yaparak, Türkiye’nin BM dışında Amerika’nın aldığı kararları da dikkate alması konusunda ciddi uyarıda bulundu.
Sistemi kilitleme tehdidi
ABD’nin İran’la iş yapmaları halinde Türk bankacılık sistemini tehdit eden yaptırımlarının başında yurtdışındaki bankalar ile muhabirlik ilişkilerini dondurmak, yurtdışındaki para ve varlıklarına el koymak, sendikasyon anlaşmalarını durdurmak, para cezası kesmek, yurtdışı seyahatlerinde Türk bankacıları terörün finansmanına aracılık suçu ile suçlayarak tutuklamaya kadar giden yaptırımlar yer alıyor. ABD’nin bu tehditleriyle karşı karşıya kalan Türk bankacılar ise yaşanan gelişmelerin siyasi olduğunu, konunun Amerikalı yetkililerle Türk siyasetçiler tarafından çözümlenmesi gerektiğini belirtti.
Maliye, BDDK ve MASAK’la da görüşecek
ABD yönetimi, İran’ın ticari faaliyetlerini daha fazla baskı altına almak amacıyla ABD Hazine Bakanlığı Terörizm ve Mali İstihbarat Müsteşarı Stuart Levey’i Türkiye ve Azerbaycan’a gönderdi. Önceki gün Bakü’de temaslarda bulunan Levey, dün de İstanbul’da bankacılık ve özel sektör temsilcileriyle bir araya geldi. Bugün Ankara’da temaslarında bulunacak olan Levey’nin Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu ile Maliye Bakanlığı, BBDK ve MASAK yetkilileriyle bir araya gelmesi bekleniyor. Levey, nükleer programı nedeniyle İran’a yönelik Birleşmiş Milletler ambargosunun dördüncü safhasını devreye sokmak için görüşmeler yürütüyor. Wall Street Journal gazetesi, Levey’nin ziyaretlerini konu ettiği haberinde Türkiye’nin son aylarda İran’a yönelik kampanyanın “zayıf halkası” olarak görüldüğü yorumunda bulundu.
‘Acemler bizim için bunu yapmazdı’
Ankara-Washington hattında bugünlerde her meseleye İran kara kedi gibi sızıyor. ABD, nükleer programından taviz vermeyen İran’ın etrafındaki çemberi daraltmak için yaptırım kartını oynuyor. Türkiye hâlâ barışçıl çözümün mümkün olduğuna inanıyor. Türkiye ile ABD arasında “model ortaklık” olarak bilinen ekonomik ilişkileri güçlendirmek için bakanlar düzeyindeki toplantıya da İran gölgesi düştü. Washington’daki toplantıda Türkiye’yi koordinatör bakanlar Ali Babacan ve Zafer Çağlayan, ABD’yi ise Ticaret Bakanı Gary Locke ile Ticaret Temsilcisi Ron Kirk temsil etti. Dört eşbaşkan, görüşme sonrası açıklamada, İran konusunun gündeme gelmediğini, daha çok ekonomik ilişkiler konusunda işbirliğini artırmaya yönelik konuları ele aldıklarını söyledi.
Washington’daki Türk Büyükelçiliği’nde Çağlayan ile birlikte düzenlediği toplantıda Babacan, İran’la ilgili, “Bu toplantıda gündeme gelmesi yanlış. Çünkü ABD’nin tek taraflı aldığı kararı ikili ortamda tartışmaya açmak yanlış” dedi. Heyetteki bürokratlar ise resmi temaslarda olmasa bile atılan her adımda karşılarına İran konusunun çıktığını teslim ediyor. Bu konuda biraz da huzursuzlar. “Türkiye benzer bir durumda olsaydı Acemler bizim için bunu yapmazdı” diyorlar.
Babacan, Washington’daki açıklamasında ABD’nin tek taraflı yatırım kararlarının Türkiye’yi bağlamadığını yineledi. İran’la iş yapan bankalar, şirketlerin kendi kararını vereceğini söyleyen Babacan, “Burada bir paranoyaya, yersiz korkuya gerek yok bankalarımız, şirketlerimiz için. Mutlaka konuyu detaylı incelesinler, ona göre karar versinler” diye konuştu.
Model ortaklıkta neler var?
Babacan ayrıca ABD ve Türkiye arasında görüş farklılıklarının ötesinde başka rahatsızlıklar olduğunu da dile getirdi. Özellikle son aylarda Türk-Amerikan ilişkileriyle ilgili olarak “yoğun bir dezenformasyon yapıldığını gördüklerini” belirten Babacan, “Bu aralar Türkiye’yi olduğundan farklı göstermeye çalışan, Türkiye’nin uyguladığı politikaları aslında başka amaçlara hizmet etmeye çalışıyor gibi göstermeye çalışan kasıtlı bir çaba maalesef görüyoruz, böyle bir dezenformasyon süreci var” dedi.
Başbakan Tayyip Erdoğan’ın aralıktaki Washington ziyaretinde, ABD Başkanı Barack Obama ile görüşmesi sonrası temeli atılan “ABD-Türkiye Ekonomik, Ticari ve Stratejik İşbirliği Çerçevesi”nin yaptığı ilk toplantıda şimdiye dek oluşturulan tüm ekonomik yapıların bu çerçeve şemsiyesi altında toplanması kararlaştırıldı. Bu kapsamda iş dünyasında çok konuşulan Amerikan-Türk İş Konseyi kuruluyor.