Frengi ya da halk arasında bilinen adıyla bel soğukluğu, treponema pallidum adlı mikrobun yol açtığı sistemik bir hastalıktır. Tedavi edilmediği takdirde ciddi sonuçlar doğurabilecek olan frengi, cinsel yolla bulaşmaktadır.
Tüm dünyada yaygın olarak görülen frengi hastalığı özellikle cinsel bölgeleri, ağız ve dudakları etkileyen, bakterinin yol açtığı ve vücudun çeşitli dokularında hasara sebebiyet veren bir enfeksiyon hastalığıdır. Tıptaki adı Sifiliz’dir. Frengi tedavisi oldukça kolay olmasına rağmen, geç fark edildiği ya da tedavisinin yapılmadığı durumlarda beyin, sinir, göz ve iç organlarda ciddi hasarlar ortaya çıkararak ölüme neden olabilir. Erken tedavi edildiği takdirde kesin iyileşme sağlanan bir hastalık olmasına rağmen, tedavisiz olgularda ilerleyerek hayatı tehdit edebilen çok ciddi komplikasyonlara neden olur.
Frenginin başlıca bulaşma yolu cinsel yoldur. Derideki taze lezyonların sızıntıları, meni ve vajina salgısı gibi vücut sıvıları bulaşma konusunda oldukça önemli rol oynar. Bir diğer bulaş yolu da hamilelik döneminde anneden bebeğe geçmesidir. Bebek bu hastalığı anne karnındayken kapabileceği gibi doğum sırasında doğum kanalından da bulaşma gerçekleşebilir. Kan nakli ile de bulaşma ihtimali vardır ama bu ihtimal düşüktür. Çünkü kan donörleri kan bağışı yapmadan önce frengi gibi birçok bulaşıcı hastalık açısından teste tabii tutulurlar. Ayrıca treponema pallidum bakterisi kan bankası depolama şartlarında 24 saatten fazla yaşamaz.
Frengi hastalığına sahip birinin kişisel eşyalarını kullanmak hastalığın bulaşmasına neden olabilir. Enfeksiyonun ilk ilk yılı çok bulaşıcı olup yaklaşık olarak %90 geçiş mümkündür. Daha sonra bulaşıcılık giderek azalır ve dördüncü yılın sonunda genellikle bulaşıcılık kalmaz; ama bu durum kişiden kişiye farklılık gösterebilir.
Siz de “Frengi nasıl anlaşılır?” sorusunun cevabını arıyorsanız, son zamanlarda korunmasız ilişkiye girdiyseniz ve aşağıda sıralanan belirtileri gösteriyorsanız vakit kaybetmeden bir sağlık kurumuna başvurup doktorunuzla görüşün. Frengi olup olmadığınız yalnızca doktor muayenesinde ortaya çıkacaktır. Ayrıca bir kan testi yaptırmak gerekecektir. Sonuçlar genellikle bir iki gün içerisinde çıkar.
Frengi belirtileri herkeste aynı seyretmeyebilir. Bir kişide gözüken belirti diğer bir hastada hiç görünmeyebilir ya da şiddetleri farklı olabilir. Frengi belirtilerini şu şekile sıralamak mümkündür:
• Boğaz ağrısı
• Yorgunluk ve halsizlik
• Hafızada zayıflama
• Ateş
• Kilo kaybı
• Kemik dokularında görülen çeşitli deformasyonlar
• Baş ağrısı
• Kalp rahatsızlıkları
• Görmede bozulma
• İşitme kaybı
• El veya ayaklarda his kaybı
• Güçsüzlük
• Şankr
Tüm bunların dışında frengi hamilelik döneminde anneden bebeğe geçebilen bir hastalıktır. Anne adayının sekonder ve latent sifiliz evrelerinde olduğu vakalarda, hamilelik döneminde frengiye neden olan bakterinin bebeğe bulaşma ihtimali oldukça yüksektir. Bu hastalık çocuklar ve bebeklerde yetişkinlere göre çok daha ağır seyreder ve yetişkinlerden daha farklı belirtiler gösterir.
Çocuklarda görülen frengi belirtileri şu şekilde sıralanabilir;
• Cilt döküntüleri
• Sarılık
• Kansızlık
• Dalak büyümesi
• Dişlerin gelişiminde bozukluk
• Doğum sonrasında ortaya çıkan körlük
• Sara nöbetleri (Epileptik krizler)
• Gelişimsel bozukluklar
• Kemik deformasyonları
Frengiye sebebiyet veren treponema pallidum bakterisinin bulaşmasının ardından hastalık belirtileri başlamadan önce ortalama olarak 21 gün kuluçka süresi vardır. Hastalık dört aşamada gözlemlenir. İlk iki aşaması frenginin en bulaşıcı olduğu dönemdir. Frengi gizlenmiş veya latent safhada olduğunda, hastalık halen aktif kalır ancak semptomlar gözlemlenmez. Tersiyer sifiliz hasta bireyin sağlığı için en yıkıcı olan evredir.
Birincil Sifiliz: Frengi birincil aşama, bir kişinin bakteri ile temastan yaklaşık üç ila dört hafta sonra gerçekleşir. Oldukça bulaşıcıdır. Yaralar hastalık bulaştıktan 10 ila 90 gün içinde ortaya çıkar. Hastalık nereden bulaştıysa yara da orada çıkar. Genellikle cinsel temasla bulaştığından genital bölgede çıkar; ancak vücudun her yerinde de görülebilir. İlk çıkan bu yaraya şankr denir. Şankrlar ağrısız, sert, deriden kabarıktır ve zamanla ülserleşir. Ortası çukurlaşır, akıntılı bir hal alır. Bu ilk lezyon 1 ile 5 hafta arasında kendi kendine iyileşir. Ülserler kaybolur. Hasta bu dönemde tedavi edilmezse hastalık ikinci evreye geçiş yapar.
Sekonder Sifiliz: Frenginin ikinci evresi olan Sekonder Sifiliz Primer Sifilizden aylar sonra ortaya çıkar. Vücutta pembe - kırmızı döküntüler görülür. Kaşıntı yoktur, döküntüler birden fazla bölgede görülür. 2 - 6 hafta sürer. Sifiliz döküntüleri genel olarak avuç içleri ve tabanlarda bulunur; ancak vücudun herhangi bir yerinde de olabilir. Bu isilikler;
• İsilik tarzında
• Ciltte küçük lekeler halinde
• Kasık bölgesi ve genital bölgede siğiller şeklinde
• Ağızda üzeri beyaz plaklar halinde
• Bozuk para büyüklüğünde batık plaklar görünümünde
• Avuç içi ve ayak tabanında hafif kabarık döküntüler halinde görülebilir.
Bu döküntülerin hepsinde hastalığın bakterisi bulunur ve döküntülerle temas halinde bulaş gerçekleşebilir.
Gizli Sifiliz: Frengi hastalığının üçüncü evresi gizli evredir. Birincil ve ikincil semptomlar kaybolur ve bu aşamada belirgin gözle görülen bir belirti görülmez. Fakat, bakteriler vücutta kalır. Bu evre yıl sürebilir ve bu dönemde sifiliz testleri pozitif çıkar.
Tersiyer Sifiliz: Enfeksiyonun son aşaması olan üçüncül frengi olarak da isimlendirilen Tersiyer Sifilizdir. Frengi tedavisi görmeyen insanların yaklaşık %15 ile 30’u bu aşamaya geçer. Tersiyer sifiliz, ilk enfeksiyondan sonraki yıllar ortaya çıkmaktadır. Günümüzde son evre frengi, gelişmiş ülkelerde nadir görülür. Bu evrede sifiliz iç organlara zarar verir. Frenginin neden olduğu iç organ hasarları ölüme sebebiyet verecek kadar ciddi ve ilerleyicidir.