Muğla Büyükşehir Belediyesi’nin ‘Yerel Tohum Ulusal Güç’ sloganı ile kurduğu ve Türkiye’nin en kapsamlı yerel tohum merkezi olan Tıbbi Aromatik Bitkiler ve Yerel Tohum Merkezi ata tohumlarını sadece toplamak ve üretmekle yetinmiyor, aynı zamanda koruyarak saklıyor. Tıbbi Aromatik Bitkiler ve Yerel Tohum Merkezi bünyesinde kurulan ‘Kriyoprezervasyon ve Doku Kültürü Laboratuvarı’nda ata mirası tohumlar özel bir ön işlemden geçirilerek eksi 198 derecede sıvı azot içerisinde saklanıyor.
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü, Bitki Biyoteknolojisi ve Bitki Moleküler Genetiği ekibi ile birlikte yürütülen çalışma kapsamında canlılıklarını kaybetmeden yüzyıllarca saklanabilen yerel tohumlar, gerek duyulduğu takdirde uygulanan işlemler ile tersine çevrilerek tekrar hayata döndürülebiliyor.
Yerel Yönetim bünyesinde ülkemizde ve dünyada tek ‘Bitki Kriyoprezervasyon Laboratuvarı’
Türkiye’de bitki üzerine çalışma yapan 4 adet laboratuvar bulunurken, bunlardan ikisi üniversite bünyesinde, birisi ise araştırma enstitüsü bünyesinde bulunuyor. Muğla Büyükşehir Belediyesi tarafından 2018 yılında kurulan ’Kriyoprezervasyon ve Doku Kültürü Laboratuvarı’ ise yerel yönetim bünyesinde Türkiye’de ve dünyada tek bitki Kriyoprezervasyon Laboratuvarı olarak dikkat çekiyor.
Ata tohumları eksi 198 derecede sıvı azot içesinde koruma altına alınıyor
Muğla’ya has yerel tohumların, bölgeye ait endemik bitkilerin ve Muğla’nın değerli meyve türlerinin yüzyıllar boyunca koruma altına alınması amacıyla kurulan ’Kriyoprezervasyon ve Doku Kültürü Laboratuvarı’nda ata tohumları dondurularak yüzyıllar boyunca saklanıyor. ’Dondurarak Koruma’ anlamına gelen Kriyoprezervasyon işlemi, bitki meristem dokularının tamamen kontrollü şartlarda özel işlemlere tabi tutularak canlılıklarını kaybetmeyecek şekilde dondurulması ve eksi 198 derecedeki sıvı azot içinde yüzyıllarca ölümle yaşam arasında tutulması prensibine dayanıyor. Ultra soğuk şartlarda saklanan bu bitki dokuları istenildiği zaman tekrar hayata döndürülüyor ve yaşamının devamı sağlanıyor.
Bugüne kadar 8 tür yerel tohum yüzyıllar sonrası için saklandı
Zamanı dondurmak olarak adlandırılan Kriyoprezervasyon tekniğinde çalışmalar çoğunlukla yerel tohumlar üzerinde yürütüldüğü için tüm teknikler sıfırdan oluşturuluyor. Bu da her yerel tohum için yapılan çalışmaların 1 yıl kadar sürmesi anlamına geliyor. Bu süre sonunda yere tohumlar eksi 198 derecede sıvı azot içerisinde koruma altına alınıyor. Bu teknik ile Muğla Büyükşehir Belediyesi tarafından bugüne kadar Gökova Susamı, Mentol Nanesi, Kılçık Kekiği, Tatlı ve Acı Körüklü Biber, Anadolu Sığlası, Mor Fasulye ve Oturak Fasulye türlerinde olmak üzere 8 tür yerel tohum dondurularak yüzyıllar sonrası için saklandı. Ayrıca ‘Kılçık Kekiği’ bitkisi ’Kriyoprezervasyon ve Doku Kültürü Laboratuvarı’nda sıvı azot içesinde koruma altına alınan ilk yerel bitki olarak kayıtlara geçti.
Tarımın bir ülkenin kalkınması ve ekonomisi için temel olduğunu söyleyen Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Osman Gürün, üreten, kalkınan bir Muğla ve ülke için çalıştıklarını, ata tohumlarını da geleceğe miras bırakmak için zamanı durdurarak sakladıklarını belirtti. Başkan Gürün; “Yerel tohum demek ulusal güç demek. Muğlamızda Türkiye’nin en kapsamlı yerel tohum merkezini kurarken Muğlamıza ve Türkiye’ye örnek bir tesis olacağını öngörüyorduk. Birçok belediye tesisimize gelerek incelemelerde bulundu ve kendi şehirlerinde kurmak için destek istedi. Ata tohumlarımıza sahip çıktığımız yerel tohum merkezimizin diğer bir özelliği de yerel yönetimler bünyesinde tek olan Kriyoprezervasyon ve Doku Kültürü Laboratuvarı. Zamanı durdurmak anlamına gelen yöntemle ata tohumlarımızı yüzyıllar boyu saklayabiliyor, geleceğe miras bırakıyoruz. Sağlıklı nesiller ve üreten bir Muğla için yerel tohumlarımız bilimsel yöntemlerle emin ellerde” dedi.