Antalya Ticaret Borsası (ATB) Ağustos ayı meclis toplantısında ekonomi, tarım, ülke gündemine ilişkin değerlendirmelerde bulunan ATB Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, "Ağustos ayının sonuna geldiğimiz bugünlerde, uğradığımız ekonomik hasarın boyutları konusunda daha nesnel bilgilere sahip olmaktayız. Bu bilgileri özellikle ülkemiz ve kentimiz karşılaştırmalarıyla değerlendirmeye çalışıyoruz. Çünkü kentimizin uğradığı ekonomik hasar boyutunun nispi olarak çok daha ağır olduğunu biliyoruz" dedi.
Meclis toplantısı, ATB Meclis Başkanı Erdoğan Ekinci başkanlığında online yapıldı. Meclis üyelerinden Korona virüs ile mücadelede kişisel ve firma bazında daha dikkatli olmaları ve tedbirleri en üst seviyeye çıkarmalarını isteyen Çandır, “Geride bıraktığımız 25 günde 470’in üzerinde vatandaşımız vefat ederken 30 binin üzerinde vatandaşımızın hastalığa yakalandı. Virüse karşı insanımız daha dikkatli davranmalıdır. Vatandaş olarak sosyal hayatımızda maske, mesafe ve hijyen kurallarına daha fazla uymamız, düğün ve cenaze gibi etkinliklerden uzak durmamız hastalığın yayılımında önem arz etmektedir. Ancak bu konuda kamu otoritesinin alacağı tedbirlerin çok daha etkili olacağı hususunu da bir kez hatırlatmak isterim” diye konuştu. Çandır, Korona virüse yakalanan Antalya Büyükşehir Belediyesi Başkanı Muhittin Böcek ve Alanya Büyükşehir Belediye Başkanı Adem Yücel ile hastalara şifa dilerken, “Korona virüs nedeniyle kaybettiğimiz insanlarımıza Allah’tan rahmet, geride kalanlara sabır ve başsağlığı diliyorum” dedi.
Hasarın boyutları ortaya çıkıyor
ATB Başkanı Çandır, Meclis’te ekonomiye ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Mart ayının ikinci yarısından Haziran ayı başına kadar büyük ölçüde kapalı kalan ekonominin hareketlenmeye başladığı bu dönemde bir yandan hasar tespit çalışmaları yapılırken, diğer yandan duran işleri yeniden hareketlendirmeye çalışmaya yoğunlaştıklarını belirten Çandır, şunları söyledi:
“Ağustos ayının sonuna geldiğimiz bugünlerde, uğradığımız ekonomik hasarın boyutları konusunda daha nesnel bilgilere sahip olmaktayız. Bu bilgileri özellikle ülkemiz ve kentimiz karşılaştırmalarıyla değerlendirmeye çalışıyoruz. Çünkü kentimizin uğradığı ekonomik hasar boyutunun nispi olarak çok daha ağır olduğunu biliyoruz. Fakat bunu ölçülendirme konusunda daha nesnel bilgilere de sahip olmaya önem veriyoruz. Biliyorsunuz yılın ilk üç aylık büyümesi yüzde 4,5 gibi beklentilerin ve dünya ortalamasının üzerinde ilan edildi. Bu büyümeye de tarım sektörü yüzde 3 ile eşlik etti. 2019 yılının ilk üç ayına göre daha iyi bir performans göstermemize rağmen ki o dönemde yüzde 2-3 küçülmüştük, hepimiz Nisan, Mayıs ve Haziran aylarının yani ikinci çeyreğin büyüme performansını merak etmekteyiz.”
“Ortalamanın üzerinde kredi kullandık”
Piyasada kullanılan ticari kredi ve çek-senet hacimlerindeki gerçekleşmelerin kent ve ülke ekonomisinin üretim ve ticaret performansına yönelik öncü göstergeler olduğunu kaydeden Çandır, şu bilgileri paylaştı:
“Yılbaşından bu yana dönemsel gerçekleşmelere baktığımızda görmekteyiz ki, ilk 3 ayda ticari kredilerde ülke genelinde yüzde 15’lik büyümeye karşılık kentimiz iş dünyasında yüzde 19’luk büyüme yaşanmıştır. Salgının ekonomiyi kapattığı ikinci 3 ayı da kapsayan 6 aylık dönemde ise kullanılan ticari krediler ülke genelinde yüzde 28 ve kentimizde yüzde 33 artmıştır. Ekonomide sağlanan yüzde 4,5’luk büyümeyi destekleyen kredi kullanımlarımız ülke ortalamasının üzerinde seyretmiştir”
Tarım ve ticaret sektörlerinin kullandığı kredilerde de Antalya’nın daha yüksek kredi büyümeleri sağladığını bildiren Çandır, “Özellikle tarım sektörünün kullandığı kredilerdeki artış, ortalamaların çok üzerinde seyretmiştir. Mesela ilk 3 ayda Türkiye genelindeki yüzde 8’lik tarım kredisi büyümesine karşılık kentimizde yüzde 19’luk büyüme yaşanmıştır. Altı aylık dönemde ise yüzde 12’lik ülke geneli büyümesine karşılık kentimizin tarım kredisi yüzde 30 büyümüştür. Kentimiz tarım sektöründeki bu 2,5 katlık kredi artışlarını sadece yatırım olarak değerlendirmemeliyiz. Bu artışın içinde zorlukları aşmak ve faaliyetlere devam edebilme çabası da yer almaktadır” dedi.
Çek-senet kullanımı öncü gösterge
Çek-senet kullanımının da ekonomik performansın öncü göstergesi olduğunu belirten Çandır, özellikle ibrazında ödenen çek tutarlarındaki gerçekleşmeler, üretim ve ticaret hacminin yönü konusunda yol gösterici olduğunu söyledi. Çandır, Antalya iş dünyasının, Türkiye iş dünyasının karşı karşıya olduğu daralmanın 2 katından fazla bir daralma yaşadığını bildirirken şunları paylaştı:
“İkinci 3 aylık ve Temmuz’dan Temmuz’a yıllık gerçekleşmelerde kentimizde durum, ülke genelinin 2 katından fazla daha olumsuz olmuştur. Halbuki ilk 3 ayda, kredi kullanımında olduğu gibi ülke genelinden çok daha yüksek bir performans göstermişiz. Zaten hatırlarsanız 2020 yılı beklentilerimiz, Türkiye ortalama beklentilerinin üzerinde bulunmaktaydı. Nitekim ilk 3 aydaki gerçekleşmeler, bu beklentilerimizin doğru ve gerçekçi olduğunu bize göstermiştir. Ancak Mart ayı ortasından itibaren karşı karşıya kaldığımız durum; kentimizi, ülke genelinden 2 kattan fazla olumsuz etkilemiştir. İbrazında ödenen çek tutarı ilk 3 ayda ülke genelinde yüzde 16 artarken kentimizde yüzde 21 artış göstermiştir. Salgının başladığı ikinci 3 ayda ise ülke genelindeki yüzde 4’lük artışa karşılık kentimizdeki çek tutarı yüzde 20 azalmıştır. Geçen yılın Temmuz ayına göre bu Temmuz’da ibrazında ödenen çek tutarı ülke genelinde yüzde 32’lik azalışa karşılık kentimizde yüzde 67 azalmıştır. Temmuz ayında kentimiz hala, yüzde 1’in altında büyüdüğümüz geçen yıla göre, daralmaya devam etmektedir. Yedi aylık toplam çek ödemlerine bakarsak kentimiz için durum daha vahimdir. İlk yedi ayda ülke genelinde ibrazında ödenen çek tutarı yüzde 2’lik artış gösterirken kentimizde ise yüzde 17’lik azalış yaşanmıştır.”
“Kadın istihdam kaybında ilk sıradayız”
Küçük ve orta boy işletmeler için istihdamı korumanın önemli olduğunu vurgulayan Ali Çandır, “Çünkü büyük işletmeler kadar kurumsal ve profesyonel değiliz. İşletmelerimizdeki arkadaşlarımızı bire bir tanırız. Ailelerini biliriz. Birbirimizin derdine ve sevincine ortak oluruz. Hal böyleyken son çareyi de tüketmeden, istihdam kaybını düşünmeyiz. İstihdam ve işsizlik konusunda ilan edilen son rakamlara baktığımızda, alınan tüm önlemlere rağmen, gerek kentimiz gerek ülkemiz için sürdürülebilir bir durumda olmadığımız anlaşılmaktadır. Ekonomisinin yüzde 76’sı hizmet ve yüzde 8’i tarımdan oluşan kentimizde istihdam kayıpları ülke genelinin çok üzerinde olmuştur” dedi. Mayıs 2020’deki istihdam kaybının yüzde 38’lik kısmının Antalya’da yaşandığını belirten Çandır, “Bu kaybın büyük bir bölümü konaklama ve benzeri sektörlerde yaşanmıştır. Böylece Antalya istihdamda en yüksek kayıp veren il olmuştur. Kadın istihdamındaki kayıpta da yüzde 33 ile ilk sırada yer almaktayız” dedi.
EXPO nasıl kurtulur?
Ali Çandır, Meclis’te atıl durumda kaderini bekleyen EXPO 2016 alanına ilişkin değerlendirmede bulundu. EXPO 2016 Antalya Uluslararası Bahçecilik Sergisi’nin Antalya için bir dönüm noktası oluşturması ve yeni bir başarı hikayesi oluşturması amacıyla 3 kurumunun girişimiyle alındığını hatırlatan Çandır, “EXPO 2016 sadece sergi süresince açık kalmayacaktı. Sergi kapandıktan sonra da kente fayda sağlamaya ve katma değer üretmeye devam edecekti. Ancak üzüntüyle belirtmek isterim ki aradan geçen dört yılda EXPO 2016 tek kamu kurumunun üzerinde atıl olarak kalmıştır. Sağolsun Tarım Müdürlüğümüz bu konuda çaba sarf etmektedir. Bu durum hem söz konusu kamu kurumuna hem de Antalya’ya büyük bir maliyet yüklemektedir. Bu maliyet sadece paradan ibaret değildir. Aynı zamanda yaratılamayan faydayı ve üretilemeyen katma değerleri de kapsamaktadır. Mevcut gidişat EXPO 2016 alanı ve kentimiz için sürdürülebilir nitelikte değildir” diye konuştu. EXPO 2016’nın geleceği için kurumlar ve kentin duyarlı kesimlerinin bir araya gelmesi ve sürdürülebilir çözümler üretmesi çağrısında bulunan Çandır, “Antalya Ticaret Borsası olarak sözünü ettiğimiz meslek kurumlarına ve kentimizin duyarlı kesimlerine açık davetimizdir. EXPO 2016’yı daha fazla atıl bırakmamalı ve kentimize bir yük haline getirmemeliyiz” dedi.
YÖREX’e pandemi rötarı
ATB Başkanı Ali Çandır, YÖREX’i pandemi nedeniyle bu yıl ertelediklerini belirterek, 21-25 Ekim 2021 tarihlerinde yapacaklarını duyurdu. YÖREX kapsamlı çalışmaların devam edeceğini vurgulayan Çandır, “Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğimizin öncülüğünde bütün kentlerimizde çeşitli eğitimler ve toplantılarla sürdürmeye devam edeceğiz” diye konuştu.