Anadolu Üniversitesi Sosyal Medya ve Dijital Güvenlik, Eğitim, Uygulama Ve Araştırma Merkezi (SODİGEM) Bilim Kurulu, Kurban Bayramı tatilinde sürücüleri telefon ve sosyal medya kullanımı konusunda uyardı.
Geçen yıl Kurban Bayramında meydana gelen trafik kazalarında 142 kişi yaşamını yitirirken 859 kişi de yaralandı. Bu Ramazan Bayramında ise meydana gelen trafik kazalarında ise 83 kişi hayatını kaybederken 868 kişi de yaralandı. Meydana gelen kazalar; aşırı hız, yorgun ve uykusuz yola çıkma, seyir halindeyken telefonla ilgilenme gibi trafik kuralı ihlalleri ile emniyet kemeri takılmamasından kaynaklandı.
Dikkat dağınıklığına neden oluyor
2019 verilerine göre Türkiye nüfusunun yüzde 98’i cep telefonu kullanırken bu oranın yüzde 78’i akıllı telefonları tercih ediyor. Ancak cep telefonu kullanmak bazı durumlarda, büyük riskler taşıyor. Cep telefonu kullanımı (Bluetooth ile kulaklık ya da ses sistemi aracılığıyla konuşma da dahil) özellikle sürüş sırasında dikkat dağınıklığının ve dolayısı ile oluşacak kazaların en önemli nedenlerinden biridir.
Sürüş esnasında araç kullanımının zararları konusunda SODİGEM Bilim Kurulundan yapılan çalışmada, “Araç kullanırken beyin aynı anda birçok işlemi yerine getirmektedir. Bu işlemler dizisine bir de telefonla ile ilgilenme eklendiğinde beyin belirgin bir yük içine girer ve yavaşlar. Bu yük ve yavaşlama dört tür dikkat dağınıklığına neden olur. Bunlar; görsel dikkat dağınıklığı, bilişsel dikkat dağınıklığı, işitsel dikkat dağınıklığı ve psikomotor dikkat dağınıklığıdır. Dikkat dağınıklığı; stres, konsantrasyon ve algılama düşüklüğüne neden olur ve olası kazalara davetiye çıkartır” denildi.
SODİGEM’in açıklamasında, “Sürüş sırasında telefonla konuşurken aktif dinleme moduna geçen beyin, doğrudan ses uyaranına odaklanır. Sürücünün dikkati, trafiğe değil sese yönelir. Bazı bilimsel araştırmalar, cep telefonu kullanımına bağlı sürüş davranışlarındaki zayıflamanın, alkollü araç kullanımına bağlı olanlar kadar etkili olduğunu öne sürmüştür. Ülkemizde sürüş sırasında cep telefonuyla konuşmanın cezası 134 TL ve eksi 10 ceza puanıdır. Ancak sonuçları daha ağır olabilir” ifadelerine yer verildi.
Sesli ve görüntülü uyaranlar arttıkça kaza riski de artıyor
“Frontiers in Human Neuroscience” adlı bilimsel dergide yayımlanan makalede, kurallı sürüş ve sürüş sırasında dikkat dağınıklığı durumlarındaki beyin aktivasyonları karşılaştırmasından söz eden SODİGEM Bilim Kurulu, açıklamasını şöyle sürdürdü:
“Görsellerden de anlaşılabileceği üzere sesli ve görüntülü uyaranlar arttıkça beyin üzerindeki yük de artmakta bu da kaza riskini arttırmaktadır. Özellikle sürücülerin sola dönüşlerinde sağa dönüşlere oranla beyin çok daha fazla zorlanmakta, karşı yönlü trafiğe karşı araç kullanırken ses kaynaklı dikkat dağınıklığı çok daha yüksek riskler oluşturmaktadır. Araç içi dikkat dağınıklığının olmadığı sürücülerin beyni daha az zorlanmakta ve kaza riski az olmaktadır.”
Sürüş işlevlerini aksatıyor
SODİGEM’in çalışmasında, cep telefonu kullanmanın birçok sürüş işlevinin yerine getirilmesini zorlaştırdığına değinildi. Açıklamada, “Cep telefonu kullanmanın sürüş işlevine etkileri; doğru şerit içerisinde kalmakta zorluk çekme, daha sert frenleme ile daha yavaş frenleme reaksiyonları, uygun hızda seyir edememe, trafik işaret ve işaretçilerine daha yavaş reaksiyon gösterme ve gözden kaçırma, uygunsuz takip mesafesi, daha yüksek stres ve gerilme seviyelerine neden olan artan zihinsel çalışma yükü, etrafta neler olduğuna dair azalan sürücü-farkındalığı şeklindedir” ifadelerine yer verildi.
Sürüş esnasında sosyal medyadan kesinlikle uzak durulmalıdır
SODİGEM tarafından yapılan ve “Sürüş sırasında sosyal medya hesaplarından etkileşime girilmemeli, mesajlaşma programları kullanılmamalıdır” ifadelerine yer verilen açıklamada “2011 yılında yapılan ‘Mobile Phone Use: A Growing Problem Of Driver Distraction, World Health Organization’ araştırmalara göre, mesaj alırken ve gönderirken sürücülerin yoldan gözlerini ayırdıkları süre yüzde 400 artmaktadır. Sürücüler, mesaj alırken ve gönderirken, yüzde 28 daha fazla şerit sapması ve yüzde 140 daha fazla tehlikeli şerit değişikliği yapmıştır; mesaj gönderen sürücüler, takip mesafelerini arttırarak veya hızlarını düşürerek dikkat dağınıklıklarını telafi etmeye çalışmaktadır” bilgilerine yer verildi.
Yola çıkarken bu önerilere dikkat
SODİGEM Bilim Kurulu, Kurban Bayramı öncesinde, sürücülere şu önerilerde bulunuldu:
“Sürüş sırasında telefonu sessizde bırakmak, bildirimleri sessize almak veya telefonu ulaşabileceğiniz alanın dışına koyunuz. Sürüş sırasında telefondan gelen acil bildirimleri cevaplamanız gerektiğinde aracınızı güvenli bir yere çekerek duraklama haline geçmelisiniz. Birçok cep telefonunda olan ‘Araba Kullanırken Rahatsız Etme’ özelliğini aktifleştiriniz. Araç ile seyir haline çıkmadan telefon görüşmelerini yapmanız ve yukarıdaki davranışları bir yaşam tarzı haline getirmeniz önem arz etmektedir. Unutmayın sürüş sırasında telefon ile konuşmanın cezası, sizin ve sevdiklerinizin yaşamı olabilir.”