Samsun’un Bafra ve Çarşamba Ovaları sulama projelerinin ilk olarak 1910 yılında, Osmanlı Devleti tarafından Fransız bir şirkete hazırlatıldığı ortaya çıktı. 103 yıllık sulama projelerinin 2016 yılında hayata geçirilmesi planlanıyor.
AK Parti Samsun Milletvekili Cemal Yılmaz Demir’in 2011 yılında, Başbakanlık Osmanlı arşivinde yaptığı araştırma neticesinde, Çarşamba ve Bafra Ovalarının sulama kanalı projeleri ve ırmak yatağı sette çalışmalarının ilk olarak 1910 yılında Osmanlı Devleti tarafından Fransız bir şirkete projelendirilmek üzere sözleşme yapıldığını görerek bu sözleşme örneğini bir kitapçık haline getirdi.
Kitapçığın sunuş bölümünde, “Elinizdeki kitapçıkta göreceğiniz gibi Samsun Sancağı dahilinde, Bafra ve Çarşamba Ovalarını sulama çalışmaları için bir Fransız şirketi ile anlaşma yapılıyor ve sözleşme gereği en geç beş ay içerisinde keşif yapılması ve bir program dahilinde çalışmalara başlanması bir sözleşme ile karara bağlanıyor. 1910 yılında imzalanmış olan bu sözleşmenin orijinal belgeleri Başbakanlık Osmanlı Arşivi 230/143.25.1 kayıt numarası ile mahfuz edilmektedir” ifadeleri yer alıyor.
Hazırlanan kitapçıkta, dönemin Osmanlı Hükümeti’nin Fransız bir şirketle yaptığı sözleşmenin Fransızca ve Osmanlıca orijinal metinlerinin yanı sıra Türkçeye çevrilmiş metni de bulunmakta. Kitapçıkta ayrıca dönemin Bafra Ovası’nın o tarihteki durumu ve kurutulacak bataklık araziyi gösteren orijinal bir harita da yer almakta.
Kitapçıkta bulunan sözleşmenin Türkçeye çevrilmiş metninde ise şu ifadelere yer verilmekte: “Bu sözleşmenin imza tarihinden itibaren en geç beş ay içerisinde Samsun Sancağı hudutları içerisinde keşif yaptırılarak aşağıdaki hususları içine alan bir program yapılması şirket tarafından taahhüt ve Osmanlı Hükümeti tarafından kabul olunur. Söz konusu program; birinci olarak Bafra ve Çarşamba Ovalarının sulanması (sulu tarıma geçilmesi) ve bu ovalardan geçen ırmakların setler yapılarak koruma altına alınması (su taşkınlarının önlenmesi) için yapılacak olan işlerin tamamını içine alacaktır. İkinci olarak bu işlerin yerine getirilmesi için yapılacak imalatın ayrıntılı projesinin yapımı için istenilecek bedel açıklanmış olacaktır.”
NEDEN İPTAL EDİLMİŞTİ?
1910 yılında projelendirilmiş çalışma 1918 yılında iptal ediliyor. Projenin iptaline ilişkin metin ise şöyle: “Nafi’a Nezareti Nafi’a İdare-i Umumiyesi’nin (bugün hizmet alanı Çevre ve Şehircilik ile Su İşleri Bakanlıkları arasında paylaşılmış olan) İçişleri Bakanlığı’na 13 Nisan 1918 tarihli cevabi yazısı olup, Canik Sancağı dahilinde, bilhassa Bafra Ovası’nda bataklıkların kurutularak sulu tarıma geçilmesi, daha önce programa alınmış ise de mevcut şartlarda halen faaliyete bulunan Su İşleri (Toprak Su) şubelerinin teknik personel kadrolarını dahi doldurabilecek güçte olamadığını beyanla, mevcut sıkıntıların giderilmesine kadar bu işin te’hir edilmesi lazım geldiğinin 23 Mart 1919 tarih ve 534 sayı ile Canik Mutasarrıflığı’na bildirildiğine dair yazıdır. 17 Nisan 1918.”
İlk olarak 1910 yılında projelendirildiği ortaya çıkan Bafra ve Çarşamba Ovalarını sulama projelerinden, Bafra Ovası’nın sulama kanalı projesi 2012 yılının Mart ayında tamamıyla bitirilerek hayata geçirilirken, Türkiye Cumhuriyeti tarafından Devlet Su İşleri 7. Bölge Müdürlüğü’nün 1993 yılında projelendirdiği Çarşamba Ovası Sulama Kanalı Projesi ise, çeşitli nedenlerle tamamlanamadı.
Geçen ay Orman ve Su işleri Bakanı Prof. Dr. Veysel Eroğlu’nun da katılımlarıyla Devlet Su İşleri 7. Bölge Müdürlüğü’nün Samsun’da yaptığı 11 projenin açılış ve temel atma töreninde Çarşamba Ovası sulama kanalı projesi yeniden projelendirilerek yapımına başlandı.
KÖSE: “ÇALIŞMALARI 2016 YILINDA BİTİRMEYİ HEDEFLİYORUZ”
Konu hakkında açıklamada bulunan AK Parti Çarşamba İlçe Başkanı Mehmet Köse, ilk projelendirildiği tarihten itibaren üzerinden 103 yıl geçen projenin AK Parti iktidarı ile birlikte sonlanacağını iddia ederek şunları söyledi: “Geçtiğimiz ay Çarşamba’da Orman ve Su İşleri Bakanımız Veysel Eroğlu’nun da katılımlarıyla DSİ’ye ait 11 projenin açılış ve temel atma törenini Çarşamba’da yaptık. Orman ve Su İşler Bakanlığımızın 2003-2012 yılları arası Samsun’da yatırımları 873 milyon 658 bin TL. Bu kapsamda Sayın Bakanımızın törende ifade ettiği, ‘2013 yılını Samsun’da yatırımlar için hamle yılı ilan ettik’ cümlesi her şeyi özetlemekte. Geçtiğimiz ay yaptığımız bu törende Çarşamba Ovası sağ sahil 2.kısım yüzeysel drenajı ikmali ile 2m kotu altı arazisinin pompalı drenajı ve aynı şekilde Çarşamba Ovası sol sahil 2.kısım yüzeysel drenajı ikmali ile ilgili çalışmalar başladı. Çalışmaları 2016 yılında bitirmeyi hedefliyoruz. Ayrıca Yeşilırmak ıslahı ile ilgilide çalışmalarımız var. Yeşilırmak ıslahı ile Çarşamba taşkınlardan korunacak. 30 km’lik setle ve duvar inşaatı ile ilgili ihale Mayıs 2013’te yapılacak. Maliyeti yaklaşık 40 milyon TL civarında. Dolayısıyla 1910 yılında Fransız şirketi ile yapılan sözleşme 103 yıl sonra AK Parti iktidarı ile hayata geçiyor. Bu da AK Parti’nin bir gururu.”