Çanakkale’nin Eceabat ilçesine bağlı Kilitbahir köyü sınırları içerisinde kalan Havuzlar Şehitliğinde yer alan mermer havuz, savaşa katılan askerlerin imzalarını taşıyor. Tarihi taşların yer aldığı havuz, Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı tarafından koruma altına alındı.
Savaşa giden askerlerin istirahat yeri olarak kullandıkları Halil Paşa çeşmesinin hemen önünde bulunan eski mermer havuz, Çanakkale Savaşı'na katılan askerlerin isimlerini kazıdıkları hatıra defteri gibi. Zaman içerisinde önemli kısmı yıkılan havuzun etrafında kalan mermer taşların üzerinde Osmanlıca yazılmış isim ve memleketler yer alıyor. Aynı mermerlerin bir bölümünde ise, “Firak-ı yâr ile cennete ârâm edemez âdem / Ne kabil rahat-ı ecel, bana dûzah olur âlem” beyti bulunuyor. “Yarin ayrılığı ile cennete yerleşemez âdem / Ecelden rahat mümkün değilken bana cehennem olur alem” manasına gelen beytin sevdiğinden ayrılarak vatan savunmasına katılan bir asker tarafından mermere kazıldığı tahmin ediliyor.
Araştırmacı yazar Emin Basri Sütlü, havuzdaki mermerlerin çok önemli hatıralar olduğuna dikkat çekerek, “O dönemde muazzam bir ruh hali var. Kimi sevdiğinden, eşinden, nişanlısından ayrılıp savaşa geliyor. Ölüm muhakkak. Geride böyle bir hatıra bırakıyor. Literatürde bu şiirle ilgili bir belgeye ulaşamadık. Yani o dönemin bilinen bir beytinden alınma mıdır, yoksa bunu yazan asker o günkü ruh hali içerisinde bulunduğu duyguları mı bu şekilde mi ifade etmiştir, bunu tam olarak bilemiyoruz” dedi.
Henüz çok fazla kişi tarafından bilinmeyen, yakın tarihe kadar ise kendi haline terk edilmiş halde bulunan tarihi taşların yer aldığı havuz, Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı tarafından koruma altına alındı. Büyük bir kısmı yıkılan, bir kısmı Türkçe yazılar yazılarak tahrip edilen tarihi mermerlere zarar gelmesini engellemek için alanın etrafı çitle çevrildi. Bölge, gerekli izinlerin alınmasının ardından orijinal mermerleriyle aslına uygun şekilde yeniden düzenlenecek.
Bölgenin, savaş zamanında dinlenme ve ikmal alanı olarak kullanıldığını söyleyen Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı'nda görevli alan kılavuzlarından Sabri Serhat Cavıldak, “Havuzlar mevkii, milattan önceki yıllarda kullanılan bir alan. Çanakkale Savaşları zamanında askerlerin ikmal merkezi, dinlenme yeri olarak kullanılan bir bölge. Burada bir dekovil hattı var. Bu hat Soğanlıdere, yani güney cephesinin ikmal hattıdır. Burada 1915 kara savaşları sırasında geriye alınan askerlerin istirahat ederken çekilmiş fotoğrafları var. Bu askerlerimizin o günden bize kadar gelen izleri var. Günümüz askerlerinin şafak karaladığı gibi, onlar da künyelerini kazımışlar mermerlerin üzerine” dedi.