İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi kasım ayı olağan toplantısının 7. birleşimi sonrası, ESHOT Genel Müdürlüğünün 2020 mali yılı performans programı ve 2020 yılı mali gelir-gider bütçesi de oylandı. ESHOT’un 2020 yılı tahmini gideri 1 milyar 444 milyon, geliri ise 1 milyar 42 milyon lira olarak belirlendi.
İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi kasım ayı olağan toplantısının 7. birleşimi, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer idaresinde gerçekleşti. Toplantıda, ESHOT Genel Müdürlüğünün 2020 mali yılı performans programı ve 2020 yılı mali gelir-gider bütçesi de oylandı. Performans programı oy çokluğu ile kabul edildi. AK Parti Grubu gelir-gider bütçesinde, gelir bütçesine kabul oyu kullanırken, gider bütçesine ret oyu kullandı.
ESHOT’un çalışmalarını anlattı
İzmir Büyükşehir Belediye Başkan Vekili Mustafa Özuslu, “İzmir’de ulaşım hizmetlerini sürdüren bin otobüs ile yollarda olan ESHOT personeline şükranlarımı sunuyorum. Emekçilerin her biri 4,5 milyon İzmirlinin ulaşımına katkıda bulunmak için 76 yıldan beri çalışıyor” diyerek ESHOT hakkında bilgi verdi. 250 akıllı durağın 500 adede ulaştırılması ve sistemdeki bilgilerin panellerle yolculara ulaştırılmasının planlandığını belirten Özuslu, “Otobüs durak alanları, otobüslerin üzerindeki alanların, aktarma merkezlerinin sabit reklam alanları ihalesi de planlanmaktadır. Araçlarından ve duraklarından kamuoyuna reklam faaliyeti sürdürerek gelir elde edilmesi planlıyor” dedi. Yapılacak çalışmaları aktaran Özuslu, otobüslerde bulunan bisiklet aparatları sayısının da 296’ya ulaşacağını ifade etti.
Her sabah alkol testi
Şoförlere düzenli psikoteknik testler yapıldığını, şoförlerin her sabah alkol testine tabii tutulduğunu dile getiren Özuslu, minibüs entegrasyonunda da ESHOT standartlarını getireceklerini belirtti. Kadın şoför konusuna da değinen Özuslu, her yıl 30 kadın şoför istihdamı sağlanacağını sözlerine ekledi. Özuslu, sözlerini şu sözlerle tamamladı: “Yeni yatırımlarla hizmet kalitemizi, yolcu kapasitemizi artırıp ulaşımda rahatlamayı hedefliyoruz. CHP temel felsefesinde, şehirlere bakışımızda vatandaş birinci kalite hizmeti en kısa zamanda almalı ve tüketmeli. Vatandaş müşteri değildir. Bazı indirim programlarını tercih ettiğimiz için yapıyoruz. Devletimizin de öngördüğü uygulamalar var ama meclisimizin aldığı kararlar da var. Bunlar bizim sosyal belediyecilik anlayışımızın temel unsurlarıdır.”
“Ne tarafından baksan sorunla karşılaştık”
AK Parti grubu adına söz alan AK Parti Grup Başkan Vekili Özgür Hızal, hazırlanan performans kitapçığı ve bütçe tasarısına ne tarafından baksalar sorunla karşılaştıklarını söyledi. ESHOT’un İZSU’dan ayrı bir durumu olduğunu, ESHOT’un finansal açıdan Büyükşehir ile iç içe geçmiş bir ilişkisi bulunduğunu dile getiren Hızal, “Toplu ulaşım noktasında ESHOT’u konuşmadan önce İzmir’de ulaşımı konuşmamız gerekiyor. Son 5 yılda yaklaşık 510 milyon civarında tüm toplu taşımada yolcu taşınmış. Yaklaşık yüzde 50’sini ESHOT taşımış. Bir miktar ESHOT’tan kaçıp diğer ulaşım araçlarına yönelme var ama sorun, yer üzerindeki ulaşım araçlarıyla İzmirlilerin ulaşımını sağlamak noktasında düğümleniyor. İzmir’i demir ağlarla ördük ifadesinin reele geçirilmiş olması gerekiyordu” diye konuştu.
ESHOT’a ’hasta’ benzetmesi
Tanımlama yapma konusunda zorlandığını belirterek ESHOT’u ‘hasta’ olarak nitelendiren Hızal, şöyle devam etti: “Düşünün bir hasta var ve bu hastayı tedavi etmek isteyen bir doktor var. Sürekli ilaç veriyor. Hastamızın bir müddet ağrısı diniyor ama sonra esasında ilaçların hiçbir faydası olmadığını görüyor. Hastalığı kronikleşmiş hal alıyor. Doktor, hastanın tedavi yöntemini değiştirmeye hiç başvurmuyor. ESHOT’la ilgili en net tablo bu. Ortada bir hasta var ve onu iyileştirmeye çalışan bir doktor var. Hastanın iyileşmeye, doktorun da iyileştirmeye niyeti yok. Çünkü yöntemsel değişiklikleri denemiyor.”
“İlk yaygarayı biz çıkarırız”
ESHOT’un 2020 yılı gelir bütçesinin 1 milyar 42 milyon olduğunu, bunun içinde 500 milyon civarında İzmir Büyükşehir Belediyesinin vereceği yardımların olduğunu söyleyen Hızal, şöyle devam etti:
“Reel olarak ESHOT Genel Müdürlüğü gelir bütçesi 530 milyon civarında. Gelirlerin ana unsuru taşınan yolculardan alınan ücretler. Ne ESHOT bir anonim şirkettir, ne de yolcular müşteridir. Bunun biz de farkındayız. Tahmini gider bütçesi 1 milyar 444 milyon. ESHOT’un kar amacı güden bir şirket olmadığını biliyoruz ama bir hastanın iyileşmeye, doktorun da iyileştirmeye niyeti olması lazım. 500 milyonluk yardımla birlikte bütçe açığının farkındayız. ‘ESHOT Genel Müdürlüğü ya da Büyükşehir, ESHOT’un bütçesini artırmak adına ulaşım ücretlerini artırsın’ demiyoruz. Karşınızda AK Parti grubu var, ilk yaygarayı biz çıkarırız. ‘İndirim yapın’ dedik, bir kısmını yaptınız. Bunu söylemeye devam edeceğiz. Gelirler noktasında artışı sağlamak çok kolay değil ama önümüzdeki yıllarda göreceğimiz reklam faaliyetlerle bir miktar artırılabilir ama mesele giderler noktasında.”
“Her yıl bütçe açığı vermiş”
Giderler konusunda konuşmasını sürdüren Hızal, “Giderlere baktığımızda yüzde 25’lik kısım akaryakıt, yedek parça ve bakım onarıma, yüzde 10’luk kısmı yani 146 milyon yeni araç alımlarına, yüzde 65’lik bölüm cari harcamalar, personel giderleri ve benzerlerine ayrılmış. ESHOT’ta bu doğru teşhislerin konulamamasından dolayı her yıl bütçe açığı devam etmiş. Giderleri nasıl düşürebiliriz konuşulmamış. Yaş ortalamamızı nasıl aşağıya çekebiliriz planlanmamış. 2016’da tahmin edilen Büyükşehir yardımcı 260 milyonken 319 milyon, 2017’de tahmin edilen 210 milyonken 342 milyon, 2018’de 280 milyonken 351 milyon, 2019’da 360 milyonken 392 milyon lira olmuş. Geldiğimiz nokta; 500 milyon tahmin edilirken muhtemelen 600 milyon gerçekleşecek. Bir yetkilinin çıkıp her geçen yıl tahminimizin üzerinde yardım yaptığımız kuruluşta giderleri nasıl düşürebiliriz diye düşünmek zorundaydı” dedi.
“ESHOT’u ayağa kaldırmamız gerekiyor”
Doğru tedavi yöntemlerini bulmak gerektiğini ifade eden Hızal, “Sadece antibiyotikle değil, belki koşturamayacağız ama en azından ayağa kaldırıp yürütebilmek adına doğru programları yapmak zorundayız. İzmir’de toplam durak sayısı 8 bin 580. Akıllı durak sayısının 2020’de 200 olması planlanıyor. 5 yıl sonra planlanan sayı ise bin. İzmir gibi şehirde klimalı durak sayısı yok. 5 yıl sonra planlanan sayı ise sadece 5 klimalı durak. Bizim doğru teşhis koyarak, doğru hamle yaparak hala ana unsur olan ESHOT’u ayağa kaldırmamız gerekiyor” diyerek sözlerini sonlandırdı.
“Tahmini gider 1 milyar 444 milyon, gelir ise 1 milyar 42 milyon lira”
Hızal’a cevap veren Plan ve Bütçe Komisyon Başkanı CHP’li Yeşim Tekoğlu, “Demirağlarla örmesek de İzmir’i demokrasi, özgürlük ve ulaşım ağları ile örüyoruz. Zam için yaygara yapamıyoruz. Elektriğe, girdilere, zamlara yaygara yapamıyoruz. ‘Biz yaptık uyacaksınız’ diyorsunuz. Hasta eden sizsiniz, ilaçlar da sizde. İlaçlar pahalı” dedi. Tekoğlu, gelir ve giderlere ilişkin şu bilgileri verdi: “ESHOT’un 2020 yılı tahmini gideri 1 milyar 444 milyon, geliri ise 1 milyar 42 milyon lira. Finans giderleri ise 402 milyon 460 bin. İzmir Büyükşehir Belediyesi, maliyeti yüksek olan lastik tekerlekli taşımacılıktan raylı sisteme öncelik vermekte ve yatırımını yapmaktadır. 12 yıldır uyguladığı 90 dakika içinde binişlerin tek ücret tarifesi olması tüm İzmir’de hala devam etmekte. 29 Nisan’dan beri Halk Taşıt uygulaması 05.00-07.00 ile 19.00-20.00 arası uygulanıyor.”
“Yerel Yönetimler Reformuna hepimizin ihtiyacı var”
Toplantı sonunda konuşan Başkan Soyer, değerli öneriler geldiğini belirterek şunları söyledi: “Hükümet ve Cumhurbaşkanlığı tarafından yatırım planımızda 400 elektik otobüs alınması onaylanmış durumda. Gönül ister ki filomuzun çok daha fazla sayıda elektrikli araçla donanması. Borçlanma konusu çok gündeme geldi. Türkiye’nin belki en ciddi ihtiyaçlarından biri Yerel Yönetimler Reform Paketi. Biz kamuyuz. Biz iyi bir şey yapıyoruz ama paramız yok, borçlanıyoruz. Biz ticaret erbabı değiliz ki. Yerel yönetimler mevzuatımızın bizim görevlerimizle uyumlu şekilde değişmesi lazım. ÖTV ve KDV’nin indirilmesi, yetki ve kaynakların artırılması lazım. Bu tür kısıtların, ekonomik baskıların ortadan kalkmasına, köklü bir yerel yönetimler reformuna hepimizin ihtiyacı var.”