Malatya’nın dünyaca meşhur kayısısıyla ilgili bu yılki tahmini rekolte tartışmaları sürüyor. Bu tartışmalara Kayısı Araştırma ve Proje Geliştirme Derneği de katılarak, Malatya’da kurulma çalışmaları yapılan ancak faaliyete geçemeyen Kayısı İhtisas Borsası kurulmasını önerdi.
Kayısı Araştırma ve Proje Geliştirme Derneği tarafından yapılan yazılı açıklamada, 2004 yılında Ege İhracatçılar Birliği yönetim kuruluna sunulan öneri tekrarlandı.
16 yıl önceki öneri tekrarlandı
Kayısı Araştırma ve Proje Geliştirme Derneği tarafından yapılan açıklamada, 16 yıl önce sunulan öneri tekrar gündeme getirilip, “Son günlerde, hemen bütün kurumlar ve şahıslar özellikle Kayısı Üreticileri, Malatya gündemini dolayısı ile ihracatçı ve ithalatçı tarafları olarak, çokça tartışılan Kayısı Rekoltesine, kesinlikle bilimsel bir çözüm bulup bu çözümü, 2004 yılında Ege İhracatçılar Birliği yönetim kuruluna sunmuş ve hibe desteği almıştık. Bir takım ayak oyunları ve ilgisizliğe kurban olan bu proje hala uygulanabilir, o zamandan bu güne kadar birçok platformda bu projenin hayata geçmesi için büyük çabalar verdik. Bu proje sadece kayısı rekoltesi değil, kayısı ile ilgili her türlü sorunu gideren bir projedir” ifadelerine yer verildi.
Kayısı Araştırma ve Proje Geliştirme Derneği tarafından yapılan 14 maddelik öneride, “ Bu veriler toplanıldığında 350 milyon Dolarlık bir piyasada yüzde 10 iyileştirmenin bile 35 milyon dolarlık bir etkisi olacaktır. Bu her geçen yıl daha da büyüyecektir. Şu anda el yordamıyla yapılan bütün işlemler elektronik ortamda yürütülecek ve bu veriler, aynı zamanda, Kuru Kayısı Borsasının temellerini oluşturacaktır. Malatya’daki müstahsillerin, Güven duyacağı ve teknolojiye uyum sağlamış alıcılara ihtiyacı vardır. Müstahsillerin bahçelerinin mevkileri uzaklık olarak bilindiğinden yaş kayısı sezonunda en ekonomik bahçe sahibiyle en kısa süre içerisinde irtibat kurulabilecektir. Bu projenin hayata geçmesi halinde, Bahçelerin mevkileri ve meyvelerin olgunlaşma tarihleri tarafımızdan bilindiği için sezon boyunca nerede, ne zaman, ne kadar kayısı var, en iyi tarafımızdan bilinecektir. Müstahsillerle iyi ilişkiler geliştirilerek satışta ilk bize başvurmaları sağlanacaktır. Ve bu sayede Dünya satış Borsası kurulacaktır.
Bahçelerdeki ürün çeşitliliği bilindiğinden farklı ürünlerin tedariki konusunda önceden bilgi sahibi olunabilecektir. (Kiraz, üzüm, elma armut gibi)”
Bahçe bilgi formları bütün müstahsiller için tamamlandıktan sonra Malatya Kayısı Müstahsilleri Birliği (MAKAMBİR) kurulacağının aktarıldığı açıklamada,"Kurulan birlik kendi içerisinde yapılanarak 5200 sayılı yasanın gereği ihtisas depoları tarafımızdan kurulacaktır” denildi.
MAKAMBİR teşekkül edildikten sonra, Türkiye’nin Avrupa Birliği İstihdam Politikasına uygun olarak etkin istihdam politikaları oluşturma, geliştirme ve uygulamasına yardımcı olmak amacıyla Avrupa Birliği tarafından desteklenen Aktif İşgücü Projesi Yeni Fırsatlar Programı kapsamında hibe desteği için başvuruda bulunabileceğinin bildirildiği açıklamada, daha sonra şunlar önerildi:
“MAKAMBİR üyelerine yeni fırsatlar ve ürün değerlendirme projeleri üretecektir. Bu projeler ayrıca sunulacaktır. MAKAMBİR üyeleri internette oluşturulacak bir web sayfasına (örnapricotsales.com) bire bir işlenecek ve kayısı satışları internet ortamında gerçekleştirilecek. Müstahsilin elinde ne kadar kayısı olduğu günübirlik takip edilebilecektir. Günlük fiyat oluşumları ve dalgalanmalar ihracatçımızı olumsuz yönde etkilemeyecektir. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Dünya Bankası ve Avrupa Birliği Hibe destek programları çerçevesinde ilk 5 yıllık dönemi kapsayacak şekilde Kayısı İhtisas Borsası’nın alt yapısı için gerekli veri tabanı oluşturulmuş olacak. En geç 2008 yılı ortalarında Kayısı İhtisas Borsası kurulması yönünde ciddi adımlar atılmış olacaktır. Kayısı İhtisas Borsası için futures ve spot piyasa analizleri, uluslar arası borsa işlemlerinin Malatya’da uygulanabilirliği Türkiye’deki futures ve spot piyasalar için hukuki durum ve Dünya kaysı borsasının Malatya da kurulmasına dair analizler yapılacaktır.
MAKAMBİR üyelerinin faydalanacağı ilk etapta en az 25 bin ton kapasiteli kuru kayısı yıkama, boylama, kükürt analiz ve depolama tesisi kurulacaktır. Burada ihracatçımıza, boylanmış, yıkanmış, kükürt testi yapılmış ve EUREPGAP sistemine uygun ürünler sağlıklı ve hijyenik koşularda depolanmış olarak ihracata hazır hale getirilecektir. Bu tesis uluslararası akredite bir kurumunda desteğini alacak burası bir nevi müstahsil gümrük kapısı gibi işlem görecektir. Bu proje yürürlüğe girdikten sonra kuru kayısı üreticilerinin kullanmış olduğu kimyasallar ve bu kimyasalların üreticileri ile daha bilimsel çalışmalar yapılabilecektir. Bu çalışmalarla ilgili detaylar daha sonra sunulacaktır”
Kayısı Araştırma ve Proje Geliştirme Derneği’nin 16 yıl önce gündeme getirdiği lisanslı depo ise, Malatya’da kuruldu ve önümüzdeki günlerde faaliyete başlayacak.
Tahmini rekolte tartışmalara yol açmıştı
Malatya Tarım ve Orman İl Müdürlüğü koordinesindeki kurum ve kuruluşlardan oluşan heyet, bu yılki yaş tahmini rekoltesini 381 bin ton, kuru kayısı tahmini rekoltesini de 85 bin ton olarak açıklamıştı. ancak daha sonra ziraat odaları tarafından yapılan açıklamalarda, kuru kayısı tahmini rekoltesi 60-65 bin ton olarak beklendiği dile getirilmişti.