Muğla’nın Marmaris İlçesi, Turunç mahallesi sınırları içerisinde yer alan ve tarihi 5 bin yıl öncesine dayanan Amos antik kenti ve çevresindeki arkeolojik yüzey araştırmaları başladı. Turunç Mahallesi Kumlubük Asarlık tepesinde iki koy arasında yer alan antik kentin stratejik bir noktada bulunmasının yanında, Rodos ile ticaret yapıldığı, bulunan yazıtlardan da Rodos ile Amos arasında kira sözleşmelerinin yer aldığı öğrenildi.
İlk defa yüzey araştırması başladı
Antik kentteki yüzey araştırmaları Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün izniyle, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi öğretim üyesi Dr. Öğretim Üyesi Mehmet Gürbüzer başkanlığında ve Penn Üniversitesinden Dr. Asil Yaman’ın Başkan Yardımcılığında yürütülüyor. Yüzey araştırma çalışmasında teknolojiden de yararlanılırken, antik kentin konumu nedeniyle günübirlik çok sayıda yerli ve yabancı turist ziyaret ediyor.
Yüzey araştırması 5 yıl sürmesi bekleniyor
Amos antik kenti ve çevresine ilişkin çalışmalarda ilk olarak kentin hali hazır haritasının oluşturularak kent planın çıkarılması ve mimari kalıntıların belgelenmesi hedefleniyor. Projede gerçekleştirilen jeofizik araştırmalar ile birlikte Amos kent yerleşimindeki yapılaşmaya ışık tutması amaçlanıyor. Kentin çevresinde eş zamanlı sürdürülen yüzey araştırması ile birlikte Amos’un sınırlarının nereye kadar uzandığı ve bu sınırlar çerçevesindeki kültür varlıklarının belgelenmesi araştırmanın ana hedeflerinden bir diğerini oluşturuyor. Bölgede arkeolojik araştırmaların sadece arkeolojik çerçevede değil aynı zamanda, bölgenin faunasını ve florasını anlamaya dönük multi-disipliner çalışmalarla 5 yıl boyunca sürdürülmesi öngörülmekte.
Bulunan yazıtlarda kira sözleşmesi bulundu
Amos antik kenti yüzey araştırmalarına, Mete Şirketler Grubu ve Marmaris Ticaret Odası’nın katkıları
2019 yılı çalışmaları 1 Ekim tarihinde başladı. 1948 yılında Prof. Dr. George Ewart Bean tarafından yapılan kazılarda ortaya çıkarılan, milattan önce 2. yüzyıla ait kira sözleşmeleri, Amos’un 5 bin yıllık bir geçmişi olduğunu kanıtlayan en önemli belgeler olarak tarihe geçti.
Kentte Apollan tapınağı mevcut
Amos atik kenti Kazı Başkanı Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi Dr. Mehmet Gürbüzer, “Amos antik kenti ve çevresinde yüzey araştırması Kültür ve Turizm Bakanlığı 2019 yılı 1 Akim tarihi ile başladı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün verdiği izin ile 1 Ekim tarihinde çalışmalarımız resmen başladı. Başlattığımız yüzey araştırması projesi ile birlikte özellikle kentin erken tarihlerinden başlayıp tarihsel süreç içerisinde geldiği noktayı tespit etmek ve kentin bölgedeki yayılımını ve sınırlarını tespit etmeyi hedefliyoruz. Amos antik kenti ilk başta bağımsız bir kent. Fakat ilerleyen süreçte Rodos egemenliğine giriyor. 1950’lerde George Bean ve Aşkıdil Akarca’nın bu bölgelerde yaptığı kazı ve araştırmalar sonucunda yazıtlar bulunuyor. Bu yazıtların içeriğine baktığımızda kira sözleşmeleri, kira kontratları olduğunu anlıyoruz. Bu sözleşmeler başta Rodos olmak üzere Amos’lular arasında yapılan kira sözleşmeleri. Amos’luların kendi topraklarını Rodos’lulara kiraladıklarını öğreniyoruz bu yazıtlardan. Bunun dışında sadece ekonomik değil, jeopolitik açıdan değerlendirdiğimizde konumu itibari ile bugün Marmaris’in bulunduğu egemen deniz trafik kontrolünü de denetleyen bir noktada, iç bölge ile kıyı bölgesi arasında stratejik bir öneme sahip olması, aynı zamanda askeri bir gücün olduğunu da bizlere sunmakta. Bunun dışında yine yazıtlardan biliyoruz ki, önemli bir kutsal alanı bulunmakta Amos antik kentinin. Apollon Samnaios kültü Amos antik kenti sınırları içerisinde bulunmakta ve Apollon’a ait bir tapınak da kentte bulunmakta. Yaptığımız çalışmalar ile birlikte bu tapınağın tam olarak yerini saptayıp belgeleme çalışmalarımızı da devem ettiriyoruz. Bu yüzey araştırması projesinin hayata geçirilmesinden bize desteği sağlayan Mete Şirketler grubuna ve Marmaris Ticaret Odası’na teşekkür ediyorum” dedi.
Yüzey araştırması 5 yıl sürecek
Projenin yurt dışı ayağını temsil eden kazı başkan yardımcısı Penn Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Asil Yaman, “Amos antik kenti projesini biz multi-disipliner bir anlayış ile ele aldık ve bu şekilde sürdürmeye çalışıyoruz. Bunu ulusal ve uluslar arası ölçekte yapmayı umuyoruz. Amerika ayağında çeşitli bilim dalları ile ortak projeler geliştirmeyi amaçlıyoruz. Bunlar kültürel miras programı başta olmak üzere Arkeo-Jeoloji projeleri olacak. Bütün bunları diğer paydaşlar ile 5 yıl boyunca sürdürme gayreti içindeyiz” dedi.