Tokat’ın Niksar ilçesinde 30 yıldır minyatür ceviz sandıkları üreten Atalay Atila, sandıkları Amerika Birleşik Devletlerine (ABD) ihraç ediyor.
ABD’ye yaklaşık 35 yıl önce yaptığı ziyaret sırasında bir mağazada gördüğü ceylan derisi kaplamalı sandıklardan esinlenen emekli ve 3 çocuk babası Atalay Atila (78), Türkiye’ye döndükten sonra minyatür kilim kaplı ceviz sandıkları üretmeye başladı. 30 yıldır Amerika’ya, son 10 yıldır da İngiltere başta olmak üzere Avrupa ülkelerine ihracat yapan Atila, ceviz sandıkları Niksar ilçesinde Küçük Sanayi Sitesi’ndeki iş yerinde üretiyor. Bir zamanlar gelin adaylarının vazgeçilmezleri arasında yer alan çeyiz sandıkları, minyatür hale dönüştürülerek yurt dışına hediyelik eşya olarak gönderiliyor.
Amerika’ya yaklaşık 40 yıl önce çok miktarda halı ve kilim satıldığını hatırlatan Atalay Atila, “Büyük bir mağazaya girmiştim, mağazayı dolaşırken orada çok güzel sandıklar gördüm. Eski sandıklardı ve bir tanesinin ölçüsünü aldım, orada bana neden ölçü alıyorsun diye sordular. Onlar sandığın üstünü ceylan derisinden yapmışlardı, benim de aklıma geldi bizim Anadolu’nun çok güzel eski kilimleri var, tamiratı çok zor olan kilimler. Onlardan biz de sandıklar yaparız diye düşündüm ve sonra Türkiye’ye döndüğüm zaman Amerika’ya ilk etapta 25-30 civarı sandık yapıp gönderdik. Sonra hemen peşinden 100 tane istediler, 500 tane ve bin tane derken sonra sayı tamamen arttı ve sandık işini iyice tutturduk. O zamanlar Niksar’da çok güzel işler yapılırdı. Çeyiz sandıkları yapılırdı büyük şekilde. Biz bu çeyiz sandıklarını da kaplamaya başladık ve onlarla birlikte Amerika’da bir fuara katıldık. Fuarda çok güzel satışlar oldu ve çok siparişler aldık. 5-6 sene devamlı büyük sandıklar gönderdik Amerika’ya ama daha sonra sandıkların ölçüsünü küçülterek minyatür şeklinde sandıklar göndermeye başladık. Çünkü büyük sandıkların Türkiye’de satışları azaldı biraz da pahalı olmasından dolayı. Ondan sonra biz küçük sandıklar üretmeye başladık, şimdi 25, 30 ve 50 santimetre boylarında sandıklar yapıyoruz ve gayette iyi satışlarımız oluyor” dedi.
30 yıldır Amerika’ya ceviz sandık satıyor
Atila, ilk ihracatlarını Amerika’ya yaptıklarını anlatarak, “Amerika’ya hemen hemen 30 senedir ceviz sandığı gönderiyoruz ama son 10 senedir de İngiltere başta olmak üzere Avrupa ülkelerine de satış yapıyoruz. Bu zaman zarfında ülkemize döviz getirdik. Niksar’da bizden sonra da sandık yapanlar oldu ve bu Niksar’da gelişti ama devamlı yapan arkadaşlarımız bazı sebeplerden dolayı azaldı. Bunda da ihracat çok fazla olduğu için sandıkların üzerine Anadolu motifli kilimler kullandık ve yapmış olduğumuz sandıkların hepsi ceviz ağacındandır. Kullandığımız boyaların tamamı kök boya olarak kullandık. Kök boya olduğu zaman kilimlerimiz daha güzel oluyor, sandık satışlarımız günden güne daha çok arttı. Bazen taleplere yetişemedik ama son zamanlarda sandık satışları biraz azaldı, buna sebep kilimlerin pahalı olmasından dolayı sandıklarda fiyatlar pahalı oldu” diye konuştu.
Yılda 5 bin adet sandık üretiyor
Sandık yapım aşamasının kolay olmadığını söyleyen Atila, “Senede hemen hemen 5 bin adet minyatür ceviz sandığı imal ediyoruz. Daha eskiden 20 binler civarındaydı fakat son zamanlarda biraz azalma oldu. Biz ihracatın yanı sıra perakende olarak da satışını yapıyoruz. Bu sandıklar hediyelik olarak da revaçta. Valilikler, kamu kurumları ve bireysel olarak kişiler de hediye için alıyorlar" dedi.
Sandıkların yapımına da değinen Atila, "Bu sandıkların yapım aşaması da göründüğü gibi kolay olmuyor. Çünkü her bir tahtası elden birkaç kez geçiyor. Kütük olarak alınıyor, daha sonra biçiliyor ve uzun müddet kurutuluyor. Kuru olarak yapmak zorundayız, çünkü bozulmalar oluyor. Tamamen bunların kalıpları çıkarılır, kesilir ve sonra da bu tahtaların birleştirilmesine geçilir. Bu da yaklaşık 300 adet sandığın muhakkak 1.5 ay gibi bir zaman zarfında meydana çıkıyor, ayrıca bunların bir de boya durumları var. Boya durumları tamamen eskitme boyadır, hiçbir zaman normal boya kullanmayız. Bilhassa dışarıdan ürün istedikleri zaman hep eskitme olarak istiyorlar. Satış durumlarımız gayet iyi şekildedir. Sandık üzerine kullandığımız kilimler ise tamamen Anadolu motifli ürünlerdir. Hepsi kök boyadır ve yeni kilim kullanamıyoruz, zaten yeni kilimler pahalı geliyor, maliyetleri çok fazla artırır. Son zamanlarda tabii maliyetlerimiz de arttı. Dediğim gibi bizim bütün satışlarımız ihracata yönelik ama perakende ve toptan satışlarımızı da yapıyoruz. Sandıkların boyutuna göre perakende satışlarımız ortalama 80 lira ile 400 lira arasında değişiyor” ifadelerini kullandı.