İzmir’in Çeşme ilçesinde, Gıda, Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğünün zeytin üreticilerine yönelik budama bilgilendirme çalışmaları devam ediyor. Üreticilere, zeytin ağacı budama yöntemleri ve önemi uygulamalı olarak anlatıldı.
Çeşme Gıda, Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürü Ümit Alkoç, müdürlük bünyesinde görevli ziraat mühendisleri tarafından, Çeşme’deki zeytin üreticilerine yönelik uygulamalı budama bilgilendirmesi yaptıklarını söyledi. Zeytin üreticilerinin bilinçsiz budama ile ağaçlara zarar vermelerinin önüne geçmek ve daha verimli zeytin ağaçlarına sahip olmalarını sağlamak için verdikleri budama eğitimlerinin yararlarına dikkat çeken Alkoç, Çeşme’deki zeytin üreticilerinin uygulamalı budama bilgilendirmesi çalışmalarına gösterdikleri ilgiden duyduğu memnuniyeti de ifade etti. Alkoç, üreticilere yönelik eğitim ve bilgilendirme çalışmalarının 2019 yılında da devam edeceğini sözlerine ekledi. 2018 yılının son ayında gerçekleştirilen uygulamalı zeytin ağacı budama bilgilendirme çalışmasının ikincisi, 8 Aralık Salı günü, müdürlüğün uygulama bahçesinde yapıldı. Çeşme’deki ve Karaburun’daki zeytin üreticilerinin yanı sıra, gezi nedeniyle Çeşme’de bulunan Kilisli üreticilerin katıldığı budama bilgilendirmesini, müdürlükte görevli olan Ziraat Mühendisi Ahmet Keçeci yaptı.
"Ağacın daha sağlıklı ve gür olması için budama yapılmalıdır"
Ziraat mühendisi Keçeci, budama uygulaması yapmadan önce zeytin ağaçlarının budanmasının önemine dikkat çekerek, "Amacımız, zeytin hasadından sonra zeytin ağacı için en önemli olan budamanın nasıl yapılması gerektiği konusunda sizleri bilgilendirmek. Budama çok önemlidir. Ağacın bir yıl içerisinde, aşırı gelişmiş, obez dediğimiz dalların temizlenmesi gerekir ki, ağaç yeni zeytin sezonuna daha rahat, daha sağlıklı, daha gür girsin. Bunun için de hasat sonrası bazı teknikler uygulanarak zeytin ağaçları budanır. Zeytin ağaçlarında üç çeşit budama vardır; şekil, mahsul ve gençleştirme budamaları. Şekil budaması, 3-4 yaşlarındaki zeytin ağaçlarına yapılan budamadır. Bu budamayla, zeytin ağaçlarına şekil verilir. Ağacın şekilsiz büyümesinin önüne geçilir. 3-4 yaşındaki zeytin ağaçlarına yapılacak şekil budaması, gerçekten çok önemlidir. Mahsul budaması ise; ağaçlar 8-10 yaşına geldiği zaman,mahsule yatmaya başlar. Bu budamada da yoğun olan dallar seyrekleştirilir. Yani kuş, kendisini zorlamadan ağacın iç kısmına girebileceği seyreklikte olmalı. Mahsul budamasındaki amaç; ağacın rahat hava alabilmesi. Ağaç rahat hava alabilirse, mantar ve diğer hastalıklara karşı korunmuş olur. Ayrıca güneş ışığını daha iyi alacağı için zeytin taneleri daha güzel beslenir" diye anlattı.
"Her yıl yapılacak budama ile standart bir verime kavuşabiliriz"
Budamanın 4-5 yılda bir yapmaktansa, her yıl hasat sonunda kısım kısım yapılmasıyla, ’zeytinin var senesi, yok senesi’nin azaltmış olacağını vurgulayan Keçeci, "Ürünümüzü her yıl standart bir verime kavuşturmuş oluruz. Bunu da budama sayesinde gerçekleştirebiliriz. 4-5 yılda bir budama yaparsak, ağaç çalılaşmaya, yozlaşmaya başlar. Dolayısıyla ağaç, ürününü değil, dallarını, odunsu gövdesini beslemeye çalışır. Mahsulünü besleyemez. Mahsul budaması bu nedenle çok önemlidir. Ayrıca gençleştirme budaması da vardır. 70-80 yaşlarından büyük ağaçlardan daha iyi verim alabilmek için ve sert rüzgarlardan veya değişik etkenlerden dallarının kırılmasıyla oluşacak zararlardan korunmak için gençleştirme, kapaklama denilen budama yapmak gerekir. Bu tür budama da bir anda yapılmamalıdır. Üç ana dal varsa, bir tanesini bu yıl, gelecek yıl diğer dalı, sonraki yıl da son dalı budayarak gençleştirme yapılmalıdır. Böylece, budama yapılan yerden yeni sürgün çıkar. Sonraki yıla kadar da sürgün büyür. Böylece ağacımızı gençleştirerek, verim almaya devam edebiliriz. Tabi ki, gübreleme, ilaçlama ve sulama da yapılmalıdır" diye ifade etti.
"Budama 5 bilinmeyenli denklem değil"
Budama, 5 bilinmeyenli denklem olmadığını söyleyen Keçeci, "Budamanın amacı ve mantığı bellidir. Topraktan yaklaşık 1 metre yüksekten başlayarak ağacımızı şekillendirmemiz gerekir. Budama sırasında ağacın ortasından da budama yapılarak, ağacın iç kısımlarının da güneş alması sağlanır. Ancak, Kuzey Ege’deki güneş ile Çeşme’deki güneş ışığı arasında da fark var. Eğer ağacın ortasını çok açarsak, Çeşme’nin kızgın güneşi ağacın odunsu bölümlerini yakar. Ağaca zarar vermiş oluruz. İç kısımlardaki budamada, ağacın odunsu gövdesine gölge yapacak dalları bırakmak gerekir. Böylece ağacımızı zarar verebilecek güneş ışıklarından korumuş oluruz. Yani Kuzey Ege’de yapılacak budama, Çeşme’de yapılamaz. Dolayısıyla, ağacın iç kısmını çok açmamak gerekir" diye dikkat çekti.
"Budamada kullanılan araçlar mutlaka dezenfekte edilmeli"
Budama, eğer her yıl yapılamıyorsa, 2 yılda bir yapılması gerektiğini belirten Ahmet Keçeci, "Hasat Çeşme’de aralık ayına kadar sürüyor. Hasadın hemen ardından budama yapılabilir. Budama, şubat ayına kadar yapılmalıdır. Budamada en önemli noktalardan birisi de, kullandığımız budama makası veya testeresinin dezenfekte edilmesidir. Bordo bulamacı, çamaşır suyu ya da herhangi bir dezenfekte ilacı ile budama makası veya testerelerimizi temizlememiz gerekir. Eğer bu dezenfekte işlemini yapmazsak, bir ağaçtaki hastalık, diğer ağaçlara da bulaştırılmış olur. İstemeden sağlıklı ağaçları da hasta etmiş oluruz. Bu konuya çok dikkat edilmelidir. Ayrıca budamadan sonra bordo bulamacı ile ağaç ilaçlanmalıdır. Bu dönemde bordo bulamacı ile yapılacak ilaçlama, zeytin ağacının beslenmesini, hastalıktan korunmasını sağlayacaktır. Budanan yerlere de bordo bulamacı veya aşı macunu sürülmelidir" dedi.
Uygulamalı olarak budama yaptı
Çeşme Gıda, Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğünde görevli olan Keçeci, yaptığı bilgilendirmenin ardından, uygulama bahçesindeki zeytin ağaçlarında uygulamalı olarak budama yaptı. Bazı zeytin üreticileri de yanlarında getirdikleri budama makasları ile budama yaptı. Budama bilgilendirme toplantısına katılan üreticiler, müdürlük binasının yakınındaki zeytinliklere de giderek, zeytin ağaçlarını inceledi. Ziraat mühendisi Ahmet Keçeci, özellikle yaşlı ağaçlardaki yanlış budamaları üreticilere gösterdi. Uygulamalı budama eğitimine katılan zeytin üreticilerinin, Ayasaranda Zeytinyağı Fabrikasına da giderek, ilgililerden zeytinyağı üretimi hakkında bilgi almalarının ardından eğitim çalışması sona erdi.