Muğla, turizmde olduğu kadar yeraltı zenginlikleriyle de yatırımcıların gözdesi. Fethiye ve Köyceğiz ilçelerinde krom yatakları, il genelinde asbest, doğal taş, demir, grafit, kireç taşı, magnezyum, mangan, kuvars, kükürt ve uranyum ile birlikte Milas'ta çıkan boksit ve kükürt yatakları bölgede en dikkat çeken madenler olarak biliniyor. 1997 yılından bu yana tanıtımı yapılan diaspor taşı dünyada sadece Milas ilçesindeki tek bir madende çıkarılıyor.
Maden işletmecisi Ahmet Murat Akgün, diasporun alüminyum bazlı mineral olduğunu belirterek, şunları söyledi:
"Bildiğim kadarıyla ilk olarak 1800'lü yıllarda Rusya ve Pensilvanya'da keşfedildi. Mücevher kalitesinde olan ve renk değiştiren taş ilk olarak sadece Türkiye'de çıkartılıyor. 1970'li senelerde Etibank'ın açtığı bir alüminyum madeninde rastlanmaya başlıyor ama dünyada 1990'lı senelerde duyuluyor. Saha ekonomik olmadığı gerekçesiyle Etibank tarafından terk edildikten sonra bazı kişilerin ocakları yağmalayarak yasa dışı yollarla elde ettiği taşlar, bir şekilde alıcı buluyor. Bölgeye gelen turistlere satılıyor. Konu ile ilgili bazı profesörlere veriliyor ve yurtdışına gidiyor. 1990'lı senelerde GIA (Gemological Institute of America) bu konuda dünyada söz sahibi olan kuruluş, bunu bir makalede yayınlıyor ve Type II (ikinci tür) olarak klasifikasyon listelerine ekliyor. Bu şekilde diaspor kristalinden tüm dünyanın haberi oluyor."
'BUGÜNE KADAR BAŞKA BİR YERDE BULUNMADI'
Mücevher kalitesinde diaspor taşının dünyada sadece kendisine ait madende çıkarıldığını belirten Akgün, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Türkiye'de değerli taş çok bilinen, fazla kişinin ilgilendiği bir konu değil. Aslında belli yörelerde potansiyel var, belli yörelerden belli taşlar çıkıyor. Ama bu işin madenciliği bir şekilde bizim tarihimizde yok. Hindistan'la kıyasladığımızda mesela, ataları milattan önce 1400'lerden beri bu taşları kesiyorlar, madenciliğini yapıyorlar. Bizde öyle bir potansiyel yok ama bizde de birkaç önemli süs taşı madeni bulunuyor. Bunlardan biri de diaspor kristali. Ancak bu taşın enteresanlığı dünyada bugüne kadar başka hiçbir yerde bulunmaması. Renk değiştirebilen mücevher kalitesindeki diaspor, yalnızca Türkiye'de ve bir tek madenden çıkıyor. Bu da şu an benim ruhsat sahibi olduğum maden."
'IŞIĞA GÖRE RENK DEĞİŞTİRİYOR'
Akgün, dünyada doğal olarak renk değiştiren 5- 6 taşın olduğunu ifade ederek, burada taş kesiminin önemine dikkat çekti ve şöyle dedi:
"Aynı taş, gün ışığında yeşil olurken, mum ışığında da pembe renk alabiliyor. Bu iki renk taşın renk skalasında iki uç nokta. Bu pembe ve yeşil arasındaki birçok ton gün ışığına, ortamdaki ışığa hatta bazen üzerinizdeki kıyafete değişiyor. Taştaki bu renk değişiminin yapısal bir sürü sebebi olmakla birlikte hala araştırılıyor. Yine renk değiştirme özelliği nedeniyle taşın çok özel ve işin ehli taş kesimcilerinin elinde yapılması gerekiyor. Biz yıllarca bu insanları taşın kesimi konusunda eğittik. Normal bir taş kesicisi tarafından sağlıklı bir kesim yapılması mümkün değil. Kesilen taşların renk değiştirmesinin maksimum olabilmesi için belli bir açıda kesilmesi gerekiyor."
HOLLYWOOD ÜNLÜLERİ KULLANIYOR
Akgün, bu taşın Türk tasarımcı Pınar Öner'in tasarladığı yüzükle Victoria's Secret'ın ünlü meleklerinden Alessandra Ambrosio tarafından kullanıldığını vurgulayarak, sözlerini şöyle tamamladı:
"Bence dünyada diaspordan daha değerli bir taş yok. Maddi değer olarak da kesinlikle olması gereken yerde değil. Bunun çeşitli nedenleri var. Nedeni de yine bir taşı meşhur etmenin çok zor oluşu. Yakut, zümrüt, pırlanta gibi rakiplerin olduğu bir piyasada bir taşı tanıtmak maalesef çok zor. Ayrıca taşlar için değerli taş, yarı değerli taş gibi ayrım yapılıyor. Bu çok yanlış. Öyle yarı değerli taşlar var ki o 4 tane değerli taştan daha nadir ve daha pahalılar. O yüzden biz yeni nesil taşçılar olarak yarı değerli taş ibaresini hiç kullanmıyoruz. Değerine gelecek olursak yaptığımız tanıtım çalışmalarıyla doğru orantılı olarak artıyor. ABD'de tanıdığım bir tasarımcı var. Tasarladığı takılar şu an Hollywood ünlülerini süslüyor. Örneğin onun kendi markası altında sattığı mücevherde kullanılan taşlar Kapalıçarşı'daki bir kuyumcunun sattığı üründen çok daha pahalı olabiliyor ve farklılıklar gösteriyor. Biz ilk üretici olduğumuzdan ham halde satıyoruz. Bizden sonra 3- 4 el değiştirerek çeşitli markalar altında çok çeşitli fiyatlara alıcı bulabiliyor. Türk tasarımcı Pınar Öner'in tasarladığı yüzük Victoria's Secret'ın ünlü meleklerinden Alessandra Ambrosio tarafından kullanıldı. Taşın değeri perakende satan firmanın kendi becerisi ile doğru orantılı bir konu. Öte yandan Christina Milan, Nina Dobrev gibi ünlüler de bu taşa oldukça ilgi gösteren Hollywood yıldızlarından. Biz de şimdi Türkiye'de kendi koleksiyonlarımızı çıkartarak bitmiş mamul olarak satışa sunmayı düşünüyoruz. Bu şekilde ülke ekonomisine katkımız artacak."
(DHA)