Gazi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nin Kars Kent Bütünü Çalışmaları

Gazi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü uygulamalı derslerinden “ŞBP 361/A Şehircilik Projesi” kapsamında 2013-2014 öğretim yılında “Kars Kent Bütünü” çalışma alanı olarak seçildi.Kentin mekansal yapısını belirleyen fiziki, sosyal, ekonomik, yönetsel, kültürel değerlerin araştırılması ve analizine yönelik çalışmaların yapılabilmesi için, 31 öğrenci ve 4 öğretim elemanı Doç. Dr. Kübra Cihangir Çamur, Doç. Dr. Çiğdem Varol, Öğr. Gör. Dr. Sevinç Bahar Yenigül, Araş. Gör. K. Burcu Yavuz, 29 Eylül-04 Ekim 2013 tarihleri arasında Kars’ta bulundu.Kars Valiliği ve Kars Belediye Başkanlığı ziyaret edildi, araştırmanın yapılabilmesine yönelik çalışma alanının ülke ve bölgesi içindeki yeri, ekonomik yapı, sosyal ve demografik yapı incelendi. Doğal yapı arazi kullanımı ve mülkiyet durumu, teknik altyapı ve kamu yatırımları, konut alanları, merkezi iş alanı, tarihsel kentsel ve çevresel değerler, idari yapı, yasal çerçeve ve yürürlükteki imar planlarına ilişkin veriler toplandı.Bu araştırmaların sonunda kent bütününün ekonomik, sosyal, kültürel ve mekansal gelişimini etkileyen dönüştüren süreçlerin tanımlanmış ve kent özelinde gelişme senaryolarının hazırlanarak seçenekli planlar ile sunuldu.Kars Belediyesi Meclis Salonu’ndaki programa Belediye Başkan yardımcıları, imar ve teknik ekip ile konunun uzmanları ve basın mensupları katıldı.“ÇALIŞMANIN KAPSAMI”Kent bütünü ve yakın çevresine ilişkin ekonomik, sosyal, kültürel ve fiziksel süreçlerin belirlenmesi. Bu süreçlere bağlı olarak gelişim ve dönüşüm gösteren kent parçalarının birbirleri ve kent bütünü ile karşılıklı ilişkilerinin tanımlanması. Kentsel planlama süreç, yöntem ve ilkelerinin kent bütünü ve gelişme deseni üzerinde sorgulanması, değerlendirilmesi ile Kars Kentinin geleceğine yönelik senaryoların ve gelişme planlarının üretilmesi. Bu planlarda, kentsel nüfus büyüklükleri, çalışan nüfusun sektörel dağılımı, merkez kademelenmeleri, yakın çevredeki kentsel ve kırsal yerleşmelerin yüklenebileceği yeni fonksiyonların belirlenerek, Kars kenti etkileme ve etkilenme alanının sosyo-ekonomik ve yönetsel gelişme senaryolarının 1/25000 ölçekli, iki veya daha çok sayıda seçenekten oluşan gelişme planlarıyla mekansal boyutta çalışılması. Üretilen plan seçeneklerinin çok ölçütlü değerlendirme yöntemi vd kantitatif yöntemler ile karşılaştırmalarının yapılması.ŞBP 362 Şehircilik Projesinde amaç; üst ölçekli çevre düzeni planı kararlarının nazım ve uygulama planlarına aktarılması, bu ölçeklerdeki planlama ilke ve tekniklerinin öğretilmesidir. Amaca yönelik olarak, öncelikli alan planlamasının yeri ve öneminin irdelenmesi; planlama aracı olarak değerlendirilmesi; ölçeklerarası geri besleme sürecinin öğretilmesi; uygulamaya yönelik alternatif kentsel dönüşüm süreç/modellerinin ve bunların örgütlenme-finansmanının teknik boyutlarının hazırlanması becerilerinin kazandırılması hedeflenmektedir.ŞBP 361 ve ŞBP 362 Şehircilik Proje çalışmaları bir bütün oluşturmaktadır. ŞBP 362 proje çalışmasının başlangıcını, 1. dönemde farklı senaryolara göre elde edilmiş 1/25000 ölçekli çevre düzeni planlarının final jürisinde yapılan eleştirilere uygun revizyonu ve elde edilecek seçeneklerin “çok ölçütlü değerlendirme” yöntemiyle karşılaştırılması oluşturmaktadır. İkinci aşamada her öğrenci (kendisine ait ya da senaryo grubunca seçilen) 1/25000 ölçekli plandan saptayacağı bir “öncelikli alan”ı çevresiyle birlikte irdeleyerek 1/5000 ölçekli nazım plan üretecektir. Bu planın gerçekleşmesini sağlayıcı yöntem, düzenleme ve önlemlerin araştırılması; gerekli örgütlenme-finansman şemalarının oluşturulması bu aşamanın uygulamaya dönük çalışmalarıdır. Nazım plana paralel olarak, öncelikli alan içinden seçilecek “özel ilgi odağı” nın 1/1000 ölçekli uygulama planının üretilmesi 2. dönem çalışmasının son bileşenini oluşturmaktadır.ŞBP 362 Şehircilik Projesinde;ŞBP 361 Şehircilik Projesinde hazırlanan ve Kars kent bütünü ile yakın çevresini ele alan 1/25000 ölçekli yerleşme-gelişme planlarının revizyonu ve alternatiflerinin değerlendirilmesi, 1/25000 ölçekli yerleşme-gelişme planları içinde yer alan bir “öncelikli alan”ın bölgesel senaryoların amaç ve hedefleri doğrultusunda sorun, potansiyel/kaynak, talep/eğilim ölçütleri dikkate alınarak seçilmesi ve müdahale biçimlerinin belirlenmesi, Seçilen “öncelikli alan” ve “özel ilgi odağı”na yönelik ön çalışmaların yapılması,Yerinde yapılacak inceleme ve araştırma için bilgilendirme ve hazırlık yapılması, Yerinde teknik inceleme, araştırma ve anket çalışmasının tamamlanması, Yerinde yapılacak çalışmada elde edilen ve öncelikli alan planlamasına girdi oluşturacak verilerin (sınırlar, mevcut arazi kullanımı, mülkiyet, mevcut imar hakları vb.) değerlendirilmesi, “1/5000 ölçekli nazım imar planı” ve “1/1000 ölçekli özel ilgi odağı uygulama imar planı” çalışmalarının tamamlanması, gerekli tablo, grafik ve açıklamalar içeren bir rapor ile ifade edilmesi, Uygulama için gerekli dönüşüm modellerinin finansal, örgütsel ve yasal boyutlarıyla hazırlanması, üzerinde çalışılacak.