Gebelikte anne adayının değişen fizyolojisi daha fazla enerjiye gereksinim duyar. Bu ihtiyaç olağandan günlük 300 kalori daha fazla. Daha da önemlisi büyümekte olan fetüs, annesinin yedikleriyle beslenecek. Doğru beslenme aynı zamanda sağlıklı bir doğumun gerçekleşmesi ve düşük ya da erken doğum riskinin azalması için de gerekli.
Hamilelikte kilo artışı ne kadar olmalı?
Hamilelikte alınması gereken ortalama kilo 12.5 civarında. Bu değer önerilen 11 ile 16 kg'ın ortalaması ve boyu kilosuyla orantılı hamilelikler için geçerli. Bu değerlerin altı ve üstü için riskler söz konusu. En büyük risk düşük doğum ağırlıklı veya prematüre bebek dünyaya getirmek. İdeal olanı kilolu kadınların gebeliği boyunca daha az, az kilolu kadınların ise daha fazla kilo alması. Gebelikte alacağı kilolardan korkan anne adayları hiçbir şekilde diyet yapmamalı. Planlı gebeliklerde anne adayları 3 ay - 1 yıl öncesinde beslenmesine dikkat edip, kiloluysa normal kilosuna dönmeli, zayıf ise kilo almalı. Zayıf olmak yumurtlamada düzensizlik yaratacağından gebe kalmayı zorlaştırır, gebelik sürecini tehlikeye sokar ve bebeğin düşük doğum ağırlığıyla doğmasına neden olabilir. Gebelik öncesindeki fazla kilolar gebe kalmayı zorlaştırır. Kilolu kadınlarda gebelikte şeker hastalığı oluşma, iri bebek ve buna bağlı sezaryenle doğum yapma olasılığı artar ve bu annelerin bebekleri erişkinlikte obezite, şeker, kalp hastalıkları gibi birçok hastalığa yakalanma riskiyle karşı karşıya kalır.
Aylara göre kilo alımı nasıl olmalı?
Gebeliğin ilk yarısıyla ikinci yarısında kilo artış hızı farklıdır, ilk 3 aylık dönemde 1.3 kg ila 3.6 kg alınması normal. Daha sonra her hafta yarım kg kilo alınması idealdir. Anne adaylarının kilo alımı son 4 haftada azalabilir ve bu normaldir.
Son aylarda sıvı tutulumu
Az da olsa bazı anne adaylarının vücutlarında gebeliğe bağlı aşırı sıvı tutulumu görülebilir. Gebeliğin son haftalarında görülen bu sıvı tutulumu aşırı kilo almaya ve ayaklarda ve yüzde ödem oluşmasına neden olabilir. Bu sıvı tutulumu beraberinde tansiyon yüksekliği ve idrarda protein yani albümin kaybıyla beraber olduğunda preeklampsi adı verilen bir hastalığın habercisi olabilir. Bu nedenle doğuma yaklaşırken anne adaylarının özellikle sıvı birikimine bağlı şişliklerin oluşması durumunda doktor gözetiminde bulunmaları önemlidir.
Hamilelikte alınan kiloların dağılımı
Annedeki kilo artışı gebelik boyunca anne ve bebek arasında ayrı bir şekilde paylaşılır. Gebeliğin ilk aylarında annede yağ depolanır ve gebeliğin ortalarına doğru besin depolanması en yüksek seviyeye ulaşır. Gebeliğin son döneminde bebeğin hızlı gelişebilmesi için ihtiyaç duyulacak enerji ve anne adayının artan metabolik ihtiyaçlarını karşılamak için gebeliğin ortalarında kan yapımında hızlanma görülür. Bu amaçla plasental büyümede ve organların ağırlıklarında hızlı bir artış gözlenir. Gebeliğin ilk evresinde depolanan ve gebelik süresince kullanılmayan yağ deposu doğum sonrası bebeğini emziren annelere gerekli olan enerji ihtiyacını karşılamak için kullanılır.
Düşük kilolu kadınların kilo artışı
Boyu kilosuyla orantılı olmayıp daha zayıf olan kadınlar için önerilen kilo artışı 14-16 kg'dır. Vücut kitle indeksi 20-25 arasında olan kadınların gebelik boyunca 14-16 arası kilo alması idealdir. Annedeki kilo artışı gebelik boyunca anne ve bebek arasında ayrı bir şekilde paylaşılır. Gebeliğin ilk aylarında annede yağ depolanır ve gebeliğin ortalarına doğru besin depolanması en yüksek seviyeye ulaşır. Gebeliğin son döneminde bebeğin hızlı gelişebilmesi için ihtiyaç duyulacak enerji ve anne adayının artan metabolik ihtiyaçlarını karşılamak için gebeliğin ortalarında kan yapımında hızlanma görülür. Bu amaçla plasental büyümede ve organların ağırlıklarında hızlı bir artış gözlenir. Gebeliğin ilk evresinde depolanan ve gebelik süresince kullanılmayan yağ deposu doğum sonrası bebeğini emziren annelere gerekli olan enerji ihtiyacını karşılamak için kullanılır.
Fazla kilolu kadınların kilo artışı
Şişman kadınlar için önerilen kilo artışı ise 6 ila 11 kg'dır Gebelik öncesi fazla kilolu bayanların vücut kitle indeksi 26-29 arasındaysa, tüm gebelik boyunca 6-10 kilo almalıdır. Eğer vücut kitle indeksi 29'dan büyükse tüm gebelik süresince 7-8 kilodan fazla alma¬ması önerilir. Buna rağmen şişman kadınlar gebelik süresince ne diyet yapmalı, ne de kilo kaybetmeye ça¬lışmalı. Gebeliği fırsat bilip beslenme alışkanlıklarını değiştirmesi en uygunudur.
Gebelik sonrası kilo kaybı
Bebek doğduktan ya da 2 hafta sonra kadınlar yaklaşık olarak 8 -9 kilo kaybeder. Gebelik döneminde aşırı kilo almayan kadınlar gebelik öncesi kilolarına 4 - 6 ay içinde geri dönebilirler. Emzirme günde ekstradan 200 kalori fazla yakılması demek olduğundan düzenli emziren anneler daha kolay kilo verirler.
Gebelikte kilo alım tablosu
Meme dokusu 400 gram
Rahim 900 gram
Bebek 3200-3400 gram
Plasenta 600 gram
Amniyos sıvısı 800 gram
Dokulararası sıvı artışı 1450 gram
Artan yağ deposu 3500 gram
Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
Doktor Kağan Kocatepe