Detaylı ultrason, perinatoloji uzmanları tarafından yapılan bir işlemdir. Genellikle gebeliğin 20 ila 23. haftasında yapılmaktadır. Bu işlemi bebeğin bütün organlarının detaylıca incelendiği, bir nevi anne karnında doğmamış olan bebeğin “checkup”ı gibi düşünebilirsiniz.
Detaylı ultrason gebelik takibi boyunca yapılacak en önemli incelemelerin başında gelir.
Detaylı ultrasonda amaç;
- Bebekte olabilecek riskleri belirlemek, olası yapısal, fonksiyonel hastalıkları ve genetik hastalıkları belirlemek
- Gebelikte ortaya çıkabilecek riskleri yani gebelik komplikasyonlarını önceden öngörmeye çalışarak, bunlar için tedbir alma
- Gebelik takibine ve doğuma risklere karşı tedbir alarak yol göstermektir.
Detaylı ultrasonda, bebekteki bütün organ ve sistemler detaylıca incelenir.
HAYATİ ORGANLAR İNCELENİYOR
Örneğin “Fetal EKO” denilen bebeğin kalbinin incelendiği bölümde; kalbin yerleşimi, kapakları, damarları, kan akımları ve bütün kalp damar sistemi kontrol edilir ve gebelik haftasına uygun gelişimi ve fonksiyonel olarak çalışması incelenir.
Bir önemli diğer bölüm ise “Fetal Nörosonografi”dir.
Bu kapsamda, bebeğin sinir ve sinir sisteminin incelenir. Bebeğin beyninin yapıları omurgası ve sinir sisteminin tamamı bu sayede incelenebilir. Bu iki sistemin incelenmesi çok önemlidir. Çünkü olası anomalilerin başında, merkezi sinir sistemi ve kalp damar sistemi anomalileri gelir.
ANOMALİLER GEBELİKLERİN YAKLAŞIK %5’İNDE GÖRÜLÜYOR
Gebeliklerin yaklaşık %5’i fetal ciddi (major) anomaliler görülür, yaklaşık % 2-3`ünde minör denilen hafif anomaliler görülür ve bunlar anne karnında tespit edilebilir.
Anne karnında anomalilerin, anormalliklerin tespit edilmesi, altında olabilecek hastalıkları araştırmaya imkân verir. Anormallikler gerçekten çok ciddiyse, bebeğin yaşamasına izin vermeyecek kadar önemli ve doğum sonrasında büyük problemlere, sakatlıklara sebep olabilecek derecede ise o zaman gebeliğin sonlandırılması bile düşünülebilir.
DOĞUM SONRASI YAŞAM ŞANSINI ARTIRABİLİR!
Anne karnındaki anomalilerin saptanmasının bir diğer avantajı da; biz hekimlere, bebeği doğar doğmaz ameliyat ederek tedavisini gerçekleştirebilme imkânı sunmasıdır.
Bazı nadir ve özel anomalilerde doğumdan önce saptanmaması ve doğumda bebek için acil bir ameliyatın önceden planlanmaması durumunda bebeğin yaşama şansı olmayabilir.
AİLE ÖNCEDEN HAZIRLANIYOR
Bazı anomaliler vardır ki, anne karnında herhangi bir işlem yapılamaz. Ancak aile bu anomalilerle doğacak bir bebeğe sahip olacağını bilir. Ailenin böyle bir durumu önceden bilmesi demek, onların gerek psikolojik gerekse sosyal hayatın düzenlenmesi anlamında hazırlanması anlamına gelir ki bu aile için çok mühim bir durumdur.
Unutmayalım ki detaylı ultrasonun en büyük avantajlarından bir tanesi, anne karnında tedaviye imkân vermesidir.
SAĞLIKLI GEBELİK İÇİN HAYATİ ÖNEM TAŞIYOR
Önceden saptanabilen çok önemli anormallikler vardır. Örneğin özellikle ikiz gebeliklerde ortaya çıkan, ikizlerin arasında uyumsuzluğa sebep olan TTTS denilen bir sendromda, anne karnına lazerle girilerek, bebeklerin arasındaki damar bağlantıları ortadan kaldırılır ve her iki bebeğinde yaşaması sağlanabilir.
Buna bir diğer örnekte, bebeğin akciğerlerinde sıvı birikimine bağlı oluşan Hidrotoraks denilen durumdur. Bu sıvı birikimine bağlı olarak bebekte bir şişme durumu oluşur. Bu noktada iğneyle girilerek akciğerlerindeki sıvı çekilir yani boşaltılır (Torasentez ve şant uygulaması). Bu işlemle bebeğin hayatına tamamen sağlıklı devam etmesi sağlanabilir.
Üçüncü bir örneğimiz de şudur;
Fetüs çeşitli nedenlerle anne karnında kansız kalmış olabilir. Kan hücrelerinin yıkımına sebep bir hastalığı varsa, ya da anneyle bebek arasındaki uyuşmazlığı varsa bebek anne karnında kansız kalabilir. Bu bebeklerin, anne karnında yapılan kan nakli ile hayata tutunması sağlanabilir.
RİSKLİ GEBELİKLERDE ÖNLEM ALINMASINI SAĞLIYOR
Ultrason sayesinde, gebeliklerin ilerleyen haftalarında ortaya çıkabilecek bazı özel komplikasyonları öngörmek ve bunlar için gereken tedbirleri almak ya da tedaviye başlamak mümkün olabilir.
Detaylı ultrason sırasında, “düşük, erken doğum, gebelik zehirlenmesi (preeklampsi), gebelik şekeri” riskleri yüksek olan hastalar belirlenebilir.
Erken doğum riski yüksek olan bir hastada, riske sebep olan şey rahim ağzı yetmezliğiyse, bunun için özel bir ameliyat yapılarak bu risk minimuma indirilebilir.
Preeklampsi için riski artmış hastalarda özel ilaçlar başlanarak bu riski azaltmak mümkün olabilir.
Gebelik şekeri riski çok yüksek olan, önceki gebeliğinde gebelik şekeri hikayesi olan bir hastada şeker taraması yapılabilir. Aslında daha önceden diyet ve diyetisyenle tanıştırılarak uygun bir şekilde kilo alması sağlanabilir. Bu sayede hasta belki de insülin tedavisinden bile kurtulabilir.
Ultrasonografi sayesinde birçok hastada hem erken tanısına olanak sağladığı için hem de tedavi fırsatı yarattığı için gebelikte unutulmaması gereken en önemli muayenedir.
Sağlıklı Günler Dilerim.
Doç. Dr. Ali Ekiz
Perinatoloji (Riskli Gebelik) Uzmanı