Dilimizde her kelimenin birden fazla karşılığı vardır. Gece de böyle bir kelimedir. Eski Türkçe'dir. İsim ve zarf türlerinde farklı anlamlar barındırır. Dokuzuncu yüzyıldan bu yana kullanılmaktadır. Halk arasındaki günlük konuşma dilinde sıkça yer alır.
Birden fazla eş anlamlı kelimesi vardır. Zıt anlamlısı ise gündüzdür. Birçok deyimde, atasözünde yer alır. Ayrıca farklı kelimeler ile bir araya gelerek yeni anlamlara karşılık gelen yeni ve birleşik kelimeler üretebilir.
Türk Dil Kurumu gece kelimesi için birden fazla tanım yapar. Tanımların üçü isim biri ise zarf türündedir. Bu tanımlar ve bu tanımlar doğrultusunda verilen bazı örnek cümleler şu şekildedir:
Genellikle saat 22:00'dan itibaren gün ağarıncaya kadar geçen süre, tün, şeb.
Örnek cümle:
"Kel Hasan Kumpanyası o gece bir komedi dram oynuyordu. (Osman Cemal Kaygılı)"
Bir süre içindeki karanlık.
Eğlence, anma ve buna benzer amaçlarla gece zamanında düzenlenen toplantı.
Örnek cümle:
"Bütün çalgıları, dansları, şarkıları ve bütün külfetleriyle o geceler geldi çattı. (Yakup Kadri Karaosmanoğlu)"
Tün, şeb, geceleyin, karanlık, toplantı gibi kelimeler gece eş anlamlısı olan ve gece yerine kullanılabilen kelimelerdir.
Gece kelimesi ile birçok deyim ve atasözü vardır. Bu durumlara örnekler ve gecenin eş anlamlısı olan kelimeler ile kurulan bazı cümleler şunlardır:
Gecesini gündüzüne kattı da öyle geldi bugünlere.