Dilimizdeki birçok kelime birden fazla anlama karşılık gelir. Geçmiş de böyle bir kelimedir. Sıfat ve isim türlerinde farklı karşılıkları ve kullanımları vardır. Halk arasındaki günlük kullanım dilinde sıkça kullanılır.
Türk Dil Kurumu'nda geçmiş kelimesi için birden fazla sıfat ve isim türünde tanım vardır. Bu tanımlar ve bu tanımlar doğrultusunda verilen bazı örnek cümleler şu şekildedir:
Geçme işini yapmış.
Zaman bakımından geride kalmış, esbak.
Örnek cümle:
"Bu eski sesler içinde geçmiş zamanlar uyuyor, uyanıyor, geriniyor, yaşıyor gibidir. (Abdülhak Şinasi Hisar)"
Çürümeye yüz tutmuş.
Bugüne göre geride kalmış olan zaman, mazi.
"Onlar bu davranışlarıyla geçmişte sadece huzursuzluk yarattı. (Necati Cumalı)"
Arkada kalan hayat.
"Perde perde örtülü olan eski bir geçmişten kulaklarına garip bir fısıltı gelmişti. (Osman Cemal Kaygılı)"
Geri, evvel, mazi, esbak, dün kelimeleri geçmiş eş anlamlısı kelimeler arasındadır. Bu kelimeler cümle içindeki kullanım amaçlarına göre geçmiş yerine geçebilen kelimelerdir.
Başka kelimeler ile bir araya gelerek yeni anlamlar ifade eden ve birleşik türde kelimeler üretebilir.
Bu durum için bazı örnekler şunlardır: Belirli geçmiş, geçmiş zaman, geçmiş kandilli, geçmişi kınalı, öz geçmiş, gelmiş geçmiş, geçmiş zaman sıfat fiili, belirsiz geçmiş…
Bir kelimenin anlamını pekiştirmek için en iyi yol o kelimeyi cümle içinde kullanmak olacaktır. Bu yöntem sayesinde o kelimenin yerine geçebilecek eş anlamlı kelime de doğru tespit edilebilir.
Cümlenin bütününe bakmak, kelimenin hangi amaçla o cümlede yer aldığını anlamak için yapılması gerekendir. Geçmişin eş anlamlısı kelimeler ile kurulan bazı örnek cümleler şunlardır:
Maziye bir bak da gör bakalım kim daha çok fedakarlık yapmış!