Ruhsal gelişimin 7 temel alanı; bilişsel (düşünsel ve zeka becerileri), fiziksel, sosyal, duygusal, psikoseksüel, mizaç örüntüsü ve tinsel alandır.
Gelişim evreleri uygun şekilde tamamlanmadığında duygusal karmaşalar yaşanır. Erik Erikson’un oluşturduğu psikososyal kuram; insan davranışlarını etkileyen temel güçlerin, biyolojik kökenli dürtülerden öte toplumsal-sosyal yapı üzerine inşasına dayanır. Erikson, insanın yaşamı boyunca sekiz gelişim döneminden geçtiğini ve her bir gelişim döneminde bireyin başa çıkması gereken yeni bir karmaşa ile yüz yüze geldiğini ileri sürmüştür.
1.Evre: Güvene Karşı Güvensizlik (Doğumdan bir yaşına kadar). Anne veya bakımvereni ile güvenli ilişkiyi yakalayan bebek temel güven duygusunu yakalar.
2.Evre: Bağımsızlığa Karşı Utanma ve Şüphecilik (On ikinci aydan üç yaşına kadar sürer). Ayrımlaşma ve bireyselleşme evresinde etrafı keşedebilen ve tuvalet eğitiminde beceriye rahat kavuşan çocuk bağımsızlığa daha yatkındır.
3.Evre: Girişkenliğe Karşı Suçluluk Duyma (Üç yaşından altı yaşına kadar olan dönem)
4.Evre: Başarıya Karşı Aşağılık Duygusu (Altı yaşından on iki yaşına kadar sürer). Spor, akademik ve oyunlardaki beceriler kişi için büyük şanslardır.
5.Evre: Kimlik Kazanmaya Karşı Rol Karmaşası (On iki-On sekiz yaşları kapsar)
6.Evre: Dostluk Kazanmaya Karşı Yalnız Kalma (On sekiz-yirmi altı yaşları kapsar)
7.Evre: Üretkenliğe Karşı Duraklama (Orta yetişkinlik yıllarını kapsar)
8.Evre: Benlik Bütünlüğüne Karşı Umutsuzluk (İleri yetişkinlikteki yaşları kapsar)
Ruhsal sıkıntı ve bozulmaların şiddetini; zorlanmanın başlangıç yaşı, nörobiyolojik yapı, genetik, çevresel etkenler koruyucu ve risk faktörleri belirler.
Ruhsal dayanıklıkta psikososyal 3 faktör çok önemlidir. Bunlar önümüze çıkan sorunla başetme becerisi, düşünce esnekliği ve sosyal desteklerdir. Başetme becerisi; yaşadığımız travma ve sorun karşısında çözüme doğru olan kısa yolları keşfetme ve karar verebilme becerilerimizle şekillenir. Diğer bir deyişle “bir kişi olanlara karşı tutumunu değiştirirse, onun başına gelecek olayların niteliği de zamanla değişecek ve yaşamını da farklılaştıracak mıdır?”
Dr. Nuşin Bilgin
Noropsikiyatri Merkezi