Gelişmiş Ülkelerin Çoğunda Başkanlık Sistemi Var Mı?

“Gelişmiş ülkelere bakalım, görüyoruz ki tamamına yakınında başkanlık sistemi var.”

-Recep Tayyip Erdoğan (T.C. Cumhurbaşkanı)

Somali dönüşü gazetecilerin sorularını cevapladı

Yapılan röportajlarda başkanlık sistemine de değinen Erdoğan gelişmiş ülkelerin tamamına yakınında başkanlık sisteminin olduğunu iddia etti. Gelişmişlikten kasıt ne ?

Cumhurbaşkanı’nın bu iddiasında ‘gelişmiş ülkeler’ derken neyi kastettiğini anlamak zor. İhtiyatlı davranmak adına gelişmişlik ölçütü olarak ekonomik büyüklük, İnsani Gelişmişlik Endeksi, OECD, G20, ve Dünya Bankası’nın ölçütlerini ele aldık. Ekonomik büyüklük açısından ülkelerin sıralaması

Kişi başına düşen milli hasılaya göre sıralama yapıldığında ise sıralama şu şekilde değişiyor

Şimdi ise Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın hazırladığı İnsani Gelişmişlik Endeksi’ne göre sıralanan ilk 10 ülkenin yönetim biçimlerine bakıyoruz.

Not düşelim; bu endeks sadece kişi başına düşen milli geliri değil, aynı zamanda eğitim seviyelerine, okullaşma düzeyine ve yaşam standartları ile öngörülen yaşam süresi gibi öğeleri de hesaplamasına katıyor. G-20 ülkelerinde durum şöyle:

G-20 ülkelerine baktığımızda ise toplam 20 üyeden; tam başkanlık sistemi ile yönetilen 5 ülke(Arjantin, Brezilya, Endonezya, Meksika ve ABD), yarı başkanlık sistemi ile yönetilen 2 ülke (Fransa, Rusya), karma sisteme sahip 2 ülke (Güney Kore, Güney Afrika) ve monarşiye sahip olan Suudi Arabistan dışında kalan 10 ülke de parlamenter sistemle yönetiliyor.

Doğruluk payı yok

İster yurtiçi hasıla, isterse de gelişmişlik endeksleriyle olsun, gelişmişlik sıralamalarında üst sıralarda olan ülkelerin başkanlık sistemini pek de tercih etmediğini görüyoruz. Bu sıralamalarda, farklı çeşitleriyle de olsa, parlamenter sistemler ağır basarken; özellikle ABD, başkanlık sistemi ile istisnai bir örnek olarak dikkat çekiyor. Diğer bir deyişle, akademik olarak da tartışılan bir konu olan başkanlık sistemi-gelişmişlik düzeyi ilişkisinde nedensellik tespit etmek biraz güç.

Sonuç olarak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın gelişmiş ülkelerin çoğunda başkanlık sistemi var iddiasında doğruluk payı yoktur.

Ayrıntılı bilgiye ulaşmak ve oylamaya katılmak için: http://www.dogrulukpayi.com