Hükümetin, özel yetkili mahkemeler (ÖYM) ve Terörle Mücadele Kanunu’nun (TMK) 10. maddesiyle kurulan mahkemelerin kaldırılarak, buralarda görülen davaların genel yetkili mahkemelere taşınmasına yönelik kararı, “Orduya kumpas kuruldu” açıklamaları çerçevesinde, askerin, yeniden yargılama beklentisini bir kez daha gündeme getirdi.
Milliyet gazetesinden Serpil Çevikcan'ın haberine göre, 17 Aralık operasyonunun ardından hükümet çevrelerinden gelen “Milli orduya da kumpas kuruldu” yolundaki değerlendirmelerin ışığında, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Özel, konuyu Milli Güvenlik Kurulu zeminine taşımıştı.
Özel, MGK sonrasında da Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Başbakan Tayyip Erdoğan’la TSKpersonelinin yargılandığı davalar konusunda hem uzun tutukluluk ve uzun yargılama hem de hukuka uygun işlem ve uygulamalara ilişkin hassasiyetini paylaştı. Özel’in, TSK’nın her düzeydeki çok sayıdaki personelinin yargılandığı davalarda; delil üretimi, tapelere eklemeler yapılması, bilgilerin basına sızdırılması iddiaları, kamuoyunun algısının yönlendirilmeye çalışılması ve suçun şahsiliği ilkesinin ihlal edilmesi gibi başlıkları, bu konudaki farklı hukuki yorumları gündeme getirdiği, hakkaniyet ilkesine vurgu yaptığı ve toplumda “haksız yere cezalandırılma” algısının oluştuğunu paylaştığı kamuoyuna yansıdı.
MGK ve sonrasında yapılan mini zirvede aktarılan bu hassasiyetler, Genelkurmay Başkanlığı’nın yaptığı bir basın açıklama çerçevesinde, örtülü ifadelerle kamuoyuyla paylaşıldı.
Bu gelişmelerin hemen ardından neler yaşandı?
Genelkurmay Başkanlığı Adli Müşavirliği, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’na, söz konusu davalarda yapıldığı iddia edilen “usulsüzlükler” konusunda suç duyurusunda bulundu. Bu suç duyurusu için verilen görevsizlik kararı sonrası, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, Genelkurmay’ın iddialarıyla ilgili soruşturma başlattı. Bu soruşturmanın olası sonuçlarının söz konusu davalarda yeniden yargılama kapısını aralayabileceği baştan bu yana ifade ediliyor.
Ancak askerin bu noktada bir kaygısı var:
Ya geç kalınırsa?
Kulislere yansıyan bilgilere göre Genelkurmay Adli Müşavirliği bu süreçte çok yoğun bir çalışma yürüttü. Bu çalışmasının tek sonucu suç duyurusunda dile getirdiği iddialar değildi. Adli Müşavirlik, sorunların çözümü konusunda da seçenekler geliştirerek, atılabilecek adımlar konusunda öneriler üretti ve geride bırakılan süreçte bunları Adalet Bakanlığı ile de paylaştı.
Yeniden yargılama, ÖYM ve TMK’lar konusunda başlattığı çalışma kapsamında Türkiye Barolar Birliği, STK’lar ve akademisyenlerden de görüş alan Adalet Bakanlığı da bu süreçte Adli Müşavirlik’le yakın bir çalışma içine girdi. Önerilerini değerlendirdi, oluşturulan seçenekleri masaya yatırdı.
Genelkurmay’ın ÖYM’lerin ve TMK’nın 10. maddesiyle kurulan mahkemelerin kaldırılması üzerinde çalışan bakanlığa, özellikle “Yeniden yargılama konusunda geç kalınmasın” kaygısını ilettiği belirtiliyor.
Balyoz gibi kesin hükme bağlanan davalarda ceza alan onlarca muvazzaf askerin orduyla ilişiği kararların tebliğ edilmesinden hemen sonra kesilecek. Bu askerlerden bir bölümünün emeklilik hakları bile yok. Bu hakkı kazanamayanlar, hiçbir gelirleri olmaksızın ordudan atılmış olacaklar. Emeklilik haklarını elde etmiş olanlar ise kariyerlerini ve mesleklerini kaybedecek ve sadece emekli maaşıyla yetinecekler.
Gerekçeli karar yazımını bekleyen Ergenekon, Askeri Casusluk, Poyrazköy gibi davalarda da durum farklı değil. Bu davalarda yargılanan onlarca asker de ceza almaları halinde Balyoz sanıklarıyla aynı kaderi paylaşacak.
Ankara kulislerine yansıyan bilgilere göre, yeniden yargılama konusunda siyasi irade tarafından atılabilecek adımlarda geç kalınırsa yaşanacak bu mağduriyetler özellikle dile getirildi.
Bu mağduriyetlerin yaşanmaması için davalarda, karar verilmeden yeniden yargılama yolunun açılması, geç kalınmaması talebi iletildi. Kesin hükme bağlanan davalarda bu yolun açılması durumunda, henüz karar tebliğ edilmediğinden orduyla ilişikleri kesilmeyen Balyoz davasısanıklarının bile aklanma ihtimaline işaret edildi.
2 saatlik görüşme
Ankara kulislerine, Başbakan Erdoğan’la, Orgeneral Özel arasında dün Başbakanlık Resmi Konutu’nda gerçekleşen ve 2 saati aşkın süre devam eden görüşmede yeniden yargılama konusundaki hassasiyetin, bu çerçevede Genelkurmay Başkanlığı’nın görüş ve önerilerinin bir kez daha iletildiği bilgisi yansıdı.
Söz konusu görüşme, Başbakan Erdoğan’ın kurmaylarıyla yaptığı, hazırlanan yargı paketiyle ilgili nihai kararın verileceği toplantıdan hemen önce gerçekleşmesi açısından da önemliydi.
Sil baştan riski
Bu arada, yeniden yargılama düzenlemesinin aciliyetine işaret eden çevrelerin, TMK’nın 10. maddesiyle kurulan mahkemelerdeki davaların sil baştan görülmesi halinde, kısa süre içerisinde bitmesi beklenen 28 Şubat davası gibi davaların uzayabileceği olasılığı da bulunuyor.
Bu mahkemeler hemen kalkarsa, buradaki davaların genel yetkili mahkemelerde, yeni heyetlerle sil baştan görüleceği, yargılamaların uzamasının da bu davada beraat etmesi olası personelin terfi etmelerini engelleyeceği, aralarında üst rütbeli isimlerin de yer aldığı birçok personelin bu nedenle emekliye ayrılmak durumunda kalabileceği kaygısı taşınıyor.