Kullanılmış ve atık haline gelmiş malzemelerin tekrar kullanılabilir hale gelmesine “geri dönüşüm” denir. Hem çevresel hem de ekonomik faydaları inkar edilemez. Özellikle İkinci Dünya Savaşı sırasında ham madde ihtiyacının artmasıyla geri dönüşümün faydaları açıkça görülmüştür.
Geri dönüşüm nasıl yapılır diye merak edenler bilmelidir ki her madde için farklı uygulamalar gerekse de geri dönüşümün genel olarak belirli aşamaları vardır.
Kaynakta ayrıştırma: Geri dönüşümü yapılacak atıkların diğer çöplerden ayrı olarak birikmesi sağlanır. Geri dönüşüm torbaları ve kutuları, konteynerler bu işlem için kullanılır. 2017 yılında belirlenen kanun ile ambalaj atığı üreticilerinin çıkan atıkları belediyelerin geri dönüşümüne veya ayrı geri dönüşüm merkezlerine vermeleri zorunlu kılınmıştır.
Sınıflama: Toplanan atıklar cinsine göre ayrı işleme tabi olacağından cam, kağıt, metal veya başka bir madde olmasına göre sınıflandırılmasıdır.
Değerlendirme: Değerlendirme işlemi geri dönüşüm işleminin yapıldığı basamaktır. Burada atık maddenin önce küçük parçalara ayrılması gibi fiziksel işlemler yapılır. Ardından gerekli katkı maddeleriyle kimyasal işlemlerden geçirilir.
Yeni ürünün üretime kazandırılması: Geri dönüşümü tamamlanmış olan atık maddeler artık kullanıma hazır yeni bir üründür. Tekrar satışa sunulur duruma gelmiştir.
Geri dönüşüm kelimesi akıllara ilk olarak kağıt ve camı getirse de oldukça geniş bir geri dönüşüm listesi yapılabilir.
Dünya kaynakları sonsuz değildir. İnsanoğlu kaynakların tükenebilir olduğunun farkına varıncaya kadar ne yazık ki israf da kaçınılmaz olmuştur. Eksilen ormanlar ve alarm veren iklim değişikliği, insanoğlunun bir şeyler yapmasını mecbur kılar. Geri dönüşüm de bu yolda atılabilecek en iyi ve en kolay adımlardan biridir. Geri dönüşüm kaynak israfının önüne geçer, enerji tasarrufu sağlar. Hava ve su kirliliğine karşı oldukça faydalıdır. Ayrıca toprak üzerinde yığın oluşturan çöplerin bu yolla azaldığı ve dolayısıyla toprak kirliliğinin de önüne geçtiği söylenebilir.
Geri dönüşümün faydaları rakamsal olarak incelendiğinde hatırı sayılır bir ölçüde olduğu hemen fark edilir. Bu rakamlardan bazıları bu şekilde sıralanabilir.
Her maddenin geri dönüşüm yolculuğu farklı işlemlerden oluşur. Her bir madde farklı son ürünler ve faydalar sağlar. İşte bu örneklerden bazıları;
Cam: Cam atıklar önce renklerine göre ayrılır. Ardından geri dönüşüm tesisi tarafından alınır. Burada yabancı atık maddeler uzaklaştırılır. Cam maddeler küçültmek amacıyla kırılır ve ham maddeye karıştırılır. Sonrasında eritme ocaklarına dökülür. Kırılan camlar, cam asfalt yapımında da kullanılır. Cam asfaltların %30’u atık camlardan oluşur. Ayrıca cam ambalaj atıkları tekrar cam ambalaj olarak değerlendirilebilir.
Plastik: İlk aşama cinslerine göre ayırmaktır. PET, PVC, PS, PE gibi farklı sınıflara ayrıştırılır. Kırılarak küçük parçalara ayrılır. Bu parçalar belli oranda ham maddeye katılabilir veya eritilip katkı maddeleriyle ikinci sınıf ham madde elde edilir.
Kağıt: Su içinde liflerine ayrılması için bekletilir. Sodyum hidroksit veya sodyum karbonatla üzerindeki mürekkepten uzaklaştırılır ve ısıtılır. Bu işlemler sırasında kağıt hamur haline gelmiştir. Sonraki aşamada ise uygun üretim amacına göre ayrıştırılır. Aynı kağıdın geri dönüşümü, içerdiği liflerin kısalıp yapışmama sorunu nedeniyle sonsuz değildir. Dönüşen kağıt atıklar ambalaj, tuvalet kağıdı, defter ve kitap olarak tekrar hayata kazandırılır.
Evde nasıl geri dönüşüm yapılabileceği kişilerin hayal gücüyle sınırlıdır. Kağıt, plastik ve karton malzemelerden göze hitap eden süsler, eşyalar ve oyuncaklar yapmak hiç de zor değildir. İşte size bazı geri dönüşüm örnekleri: