ANKARA(ANKA)-Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB), gıda ürünlerinin üretip satanla nihai tüketici arasındaki süreçte üç kata varan oranlarda pahalandığını belirledi. Üreticinin satış fiyatıyla tüketicinin ödediği arasındaki fark, yaş sebze ve meyvede yüzde 298'lere, kurutulmuş ürünlerde yüzde 194'lere, baklagillerde yüzlere 163'lere ve hayvansal ürünlerde yüzde 175'lere ulaşıyor.
TZOB, tüketici hareketlerinin en yoğun olduğu Ankara, İstanbul, Mersin ve İzmir illerinden derlediği verilerle, yaş meyve ve sebze ile önemli çeşitli gıda ürünlerinin üretici, hal, pazar ve market fiyatlarının karlılaştırmasını yaptı. TZOB'un belirlemeleri, tüketicinin ödediği fiyatların üreticilere yeterince yansımadığı, üreticiden tüketiciye olan zincirde gerçekleşen yüksek fiyat artışlarının aracılardan kaynaklandığını ortaya koydu.
DOMATES TARLADA 62 YKr MARKETTE 1.5 YTL
TZOB'un derlediği verilere göre üretici tarafından kilosu 62 YKr'ye satılan domatesin hal fiyatı 1 YTL 2 YKr, Pazar fiyatı 1 YTL 36 YKr, market fiyatı ise 1 YTL 51 YKr'ye ulaşıyor. Domates tarladan tüketiciye kadar olan süreçte yüzde 144.8 zamlanıyor. Elmada yüzde 216.3, Salatalıkta yüzde 220.7, mandalinada yüzde 227.1, patateste yüzde 228.8 olan söz konusu fiyat marjı, soğanda yüzde 298.2 ile en yüksek düzeye ulaşıyor. Üreticisinin kilosunu sadece 19 YKr'ye sattığı soğana tüketici market alış verişinde 76 YKr ödüyor.
Üreticinin 60 YKr'ye sattığı 1 litre sütü market müşterisi 1 YTL 65 YKr'ye alıyor. Yumurtanın fiyatı üreticide 15 YKr, markette ise 40 YKr'ye yaklaşıyor. Üretici fiyatı 8 YTL olan kilo dana kuşbaşı, markette 14 YTL'ye ulaşıyor.
"FİYAT MAKASI ÇOK AÇIK"
TZOB Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Kasım ayı için yapılan tespitlerin sonucunu değerlendirirken, ürünün üreticiden tüketiciye ulaşıncaya kadar geçtiği hal, pazar ve market zinciri halkalarının fiyat artışlarında önemli oranlarda etkili olduğunu belirtti. Bayraktar, "Üretici ve tüketici arasındaki fiyat farkına baktığımızda yaş sebze ve meyvede yüzde 298'lere, kurutulmuş ürünlerde yüzde 194'lere, baklagillerde yüzde 163'lere ve hayvansal ürünlerde yüzde 175'lere kadar çıkmaktadır. Üretici ve market fiyatları arasındaki makas, daha önceki açıklamalarımızda da ifade ettiğimiz gibi çok yüksek çıkmıştır" dedi.
KASIM'DA FİYAT HAREKETLERİ
Kasım ayında bazı ürünlerin perakende fiyatlarında artış, bazılarında da düşüş yaşandığını kaydeden Bayraktar, şu bilgileri verdi:
"Bu dönemde en büyük azalma yüzde 6 oranında ıspanakta olurken, en yüksek artış yüzde 57,6 ile armutta gözlenmiştir. Diğer ürünlerden salatalıkta yüzde 30,5, elmada yüzde 22,2, kuru incirde yüzde 17,1, havuç ve kuru kayısıdaki yüzde 14'lük artışların dışındaki diğer ürünlerdeki artış ve azalışlar makul düzeylerde kalmıştır. Armut fiyatlarındaki artış üretici fiyatlarındaki artışın yanı sıra talep artışından, kuru üzümdeki artış ihraç fiyatlarındaki gelişmeden kaynaklanmıştır. İhraç fiyatlarındaki artış ise 2007 yılında dünya üretiminin gerilemesiyle ortaya çıkmıştır. Kuru incirdeki artış ise kuraklık nedeniyle piyasada yeterince ürün olmamasından kaynaklanmıştır. Kayısı fiyatlarındaki artış da don zararından kaynaklanan rekolte yetersizliği ile meydana gelmiştir."
Seçilmiş ürünlerde üretici, hal, pazar ve market fiyatı(YTL/Kg)
Üretici Hal Pazar Market Market/Üretici
Fiyatı Fiyatı Fiyatı Fiyatı Fiyat Farkı (%)
Domates 0.62 1.02 1.36 1.51 144.8
Salatalık 0.42 0.63 1.16 1.36 220.7
Sivri Biber 0.72 1.12 1.63 1.93 167.4
Yeşil Fasulye 0.94 1.44 2.17 2.56 171.8
Patlıcan 0.73 1.04 1.19 1.72 136.2
Havuç 0.34 0.43 0.75 0.94 178.1
Ispanak 0.37 0.54 0.94 1.18 216.5
Soğan 0.19 0.38 0.55 0.76 298.2
Patates 0.26 0.42 0.63 0.86 228.8
Elma 0.68 0.92 1.63 2.15 216.3
Armut 1.21 1.53 2.25 3.26 170.8
Mandalina 0.60 0.80 1.31 1.96 227.1
Kuru Fasulye 1.30 1.55 2.50 3.15 142.5
Nohut 1.00 1.50 2.42 2.62 161.6
K.Mercimek 0.75 1.25 1.60 1.97 163.3
Y.Mercimek 1.10 1.35 2.00 2.53 130.2
Kuru Kayısı 2.20 - 5.00 6.49 194.8
Kuru Üzüm 1.80 - 4.00 4.36 142.4
Kuru İncir 3.30 - 6.00 7.00 112.1
Fındık 10.30 - 14.50 15.45 50.0
Yumurta 0.15 - 0.22 0.20 38.6
1Lt Süt 0.60 - - 1.65 175.4
Dana Kuşbaşı 8.00 - - 13.94 74.2