Göl Sularının Altındaki Bin 600 Yıllık Bazilikaya Ilk Dalış

HALUK YÜKSEL - EMRAH ELMAS - Bitinya, Roma, Selçuklu ve Osmanlı medeniyetlerine ev sahipliği yapan İznik'in adını verdiği gölde, aralık ayında havadan görüntülenen erken Roma dönemine ait yaklaşık bin 600 yıllık bazilikaya ilk dalış yapıldı. Erken Hristiyanlık mimarisinin özelliklerini taşıyan bazilikanın kıyıdan yaklaşık 20 metre açıkta ve 2 metre derinlikteki kalıntılarına Bursa Valiliğinin davetiyle gelen profesyonel dalış ekibi ve AA ekibi, 740 depreminde sulara gömüldüğü tahmin edilen bazilikayı bu kez su altında detaylı şekilde görüntüledi Profesyonel dalış ekibinde yer alan uzmanlar, teknik inceleme ve bazilikada ana gövde ölçümü yaptı. İznik'e gelen su altı görüntüleme yönetmeni Tahsin Ceylan, Bodrum su altı arkeoloğu Emre Savaş'ın da aralarında bulunduğu profesyonel dalış ekibi, AA ekibi ve Dünya su altı serbest dalış rekortmeni Şahika Ercüment, iskelede hazırlıklarını tamamladıktan sonra tekneyle bazilikanın bulunduğu bölgeye hareket etti. Bursa Büyükşehir Belediyesinin İznik'te başlattığı "Tarihi Kültürel Mirası Tespit ve Havadan Fotoğraflama Çalışmaları" sırasında çekilen görüntülerde tesadüfen fark edilen bazilikanın konumlandığı alanda, ekip yaklaşık 2,5 saat su atında kaldı. Bazilikada teknik inceleme ve ana gövde ölçümlerini gerçekleştiren ekibe, İznik Müze Müdürlüğü arkeologları da eşlik etti. Doğu-batı doğrultusunda uzanan tarihi yapıyı detaylarıyla görüntüleyen ekip, kiliselerde ayin odasını kapsayan yarım daire planlı yapı unsuru "apsis (kavis, yay)" ile ortadaki salon kısmı geniş olmak üzere, yapıyı sütun ya da paye dizeleriyle üç ana bölüme ayıran ve koridor uzantıları olarak bilinen "nef"leri yakından görüntüledi ve fotoğraflarını çekti. - "Tüpsüz dalgıç olarak buradayım" Dünya su atı serbest dalış rekortmeni Şahika Ercümen, AA muhabirine yaptığı açıklamada, genelde rekor denemelerinde derin dalışlara alışkın olduğunu, buradaki derinliğin kendisi için çok sığ ancak tarihi boyutuyla derin olduğunu söyledi. Ercümen, tarihi derinliği olan yerde dalış yapmaktan duyduğu memnuniyeti dile getirerek, şöyle konuştu: "İlk çağın sonları, Orta Çağ'ın başına ait bazilikaya kendi ülkemizde dalmak ve Hristiyanlar için bu kadar önemli bir uğrak noktasına dalış yapmak, bunu ilk defa su altından görüntülemek bizim için çok özeldi. Burada güzel bir bilim ekibi kuruldu, ben de tüpsüz dalgıç olarak burada bulundum. Orada suyun altında olmak bambaşka bir his, sizi o bin 600'lü yıllara tekrar götürüyor. Çok anlamlıydı ve ileriki günlerde de burası sanıyorum, tüm dünyadan birçok dalgıcı veya sığ olmasından dolayı da dalış yapmamış ama sadece maskesini alıp, burayı izlemeye gelebilecek birçok tarih ve su sporsever insan için önemli bir nokta olacak." - "Bir su altıcı olarak dalış turizmine katkı sağlamasını arzularım" Su altı görüntüleme yönetmeni Tahsin Ceylan da Bursa Valisinin daveti üzerine İznik'e geldiklerini belirterek, Kültür ve Turizm Bakanlığı için tespitte bulunmak üzere çalıştıklarını söyledi. Ceylan, su altındaki arkeolojik buluntuya ilişkin kendisinin iddiada bulunamayacağını, ancak elde ettikleri verileri müzeye vereceklerini belirterek, "Müzedeki arkadaşlarımız da bunlar üzerinden değerlendirme yapacak. Buranın sit alanı ilan edilmesi ya da kullanılması ya da dalış amaçlı bir şeye faydası olur mu, olmaz mı, bunlar tabii valiliğin, Kültür ve Turizm Bakanlığının değerlendirmesi ama ben bir su altıcı olarak dalış turizmine katkı sağlamasını arzularım. Keyifli bir dalıştı" diye konuştu. -"Çok güzel bir kültür hazinesi" Türkiye Su Altı Sporları Federasyonu Dalış Merkezleri Kurul üyesi ve dalış eğitmeni Kubilay Kılıç da arkeologlarla yaptıkları çalışmalara göre, bir metre kalınlığında duvarları bulunan, oldukça büyük bir kilise olduğunu söyledi. Kılıç, yapının koruma altına alınması gerektiğini vurgulayarak, "Bin 600 yıllık geçmişi olduğu söyleniyor. Giriş yerinde yarım daire şeklinde apsisi var, arkada iki tane koridor şeklinde nefleri var, sanduka mezarlar var. Sağlı sollu değerli eşyaları saklama odaları var. Çok güzel bir kültür hazinesi" dedi. AA Yurt Muhabiri Emrah Elmas da sığ bir alanda dalış yaptıklarını, görüntünün kısıtlı olduğunu ancak imkanlar elverdiği ölçüde güzel şeyler yaptıklarını, deniz gibi çok net bir görüntünün olmadığını söyledi.