Bir gözün diğer gözden daha iyi görmesi halinde beyin, daha sağlıklı olan gözden gelen sinyallere odaklanır ve bu durum diğer gözde, göz tembelliğinin oluşmasına neden olur. Bazı kişilerde gözlerde açısal farklılıklara veya kalıcı görme bozukluklarına neden olabilir. Bu sebepten ötürü göz tembelliğine dair belirtiler yaşayan kişilerin detaylı bir göz muayenesine girmesi ve doktorun önerileri doğrultusunda tedaviye başlaması önerilir. Peki, göz tembelliği nedir ve göz tembelliği tedavileri nelerdir?
Gelelim “Göz tembelliği nedir?” sorusuna. Göz tembelliğinin tıp dilindeki adı “ambliyopi”dir. Bir gözün diğer gözden daha iyi gördüğü durumlarda, beynin daha çok daha iyi gören gözü tercih etmesiyle oluşmaktadır. Bu sorun devam ettikçe, tembel gözden gelen sinyalleri beyin algılamamaya başlar. Böylece görme bozuklukları ortaya çıkar ve görme yetisinin kaybolması durumu söz konusu olur.
Tembellik terimi genel olarak bu sebeple kullanılır. Tembel göz istemsiz olarak farklı yönlere bakabilir; ancak her zaman böyle bir durum söz konusu değildir. Göz tembelliği çoğu zaman tek gözü etkiler fakat bazı durumlarda her iki gözün görmesi de olumsuz etkilenebilir.
Yetişkinlerde göz tembelliği çok yaygın bir durum değildir. Bu durum genellikle çocuklarda sıklıkla görülür. Çocukların bebeklikten ilkokul dönemine kadar görme yetilerinin azalmasının başlıca sebebi göz tembelliğidir.
Halk arasında göz tembelliği ile göz kayması karıştırılır ancak göz kayması şaşılık olarak ifade edilir ve göz tembelliği ile farklı bir hastalıktır. Şaşılık sorununda kayan göz, beyin tarafından daha az kullanılırsa göz tembelliği ortaya çıkar.
Ambliyopinin erken teşhisi ve tedavisi oldukça önemlidir. Aksi takdirde kalıcı görme kaybı oluşabilir. Bu sorun hem 3 boyutlu görme algısının kaybedilmesi hem de görme yetisinin komple ortadan kalkması durumlarını içerebilir.
Göz tembelliği belirtileri, hastalık ilerleyene kadar çoğunlukla kolayca fark edilmez. Bu sebeple göz tembelliğini erken safhada teşhis etmek oldukça zor olabilmektedir. Hastalık genelde bebeklik dönemlerinde ortaya çıkar ve ancak 6 - 9 yaşları arasında teşhis edilir. Göz tembelliği tedavisi 7 yaşından önce yapıldığı takdirde kesin olarak sonuçlandırılır.
Göz tembelliği birçok hastada aynı belirtilerle kendini gösterir. Başlıca göz tembelliği belirtileri şunlardır:
Belirtiler erken dönemde kendini genelde göstermez; ancak erken teşhis yapılması, hastalığın tedavisi için çok önemlidir. Bu nedenle doğumdan itibaren bebeklerin düzenli bir şekilde göz muayenesine götürülmesi gerekmektedir. Aksi halde hastalığın ilerlemesi ve daha ciddi problemlerin ortaya çıkması söz konusu olabilir.
Göz tembelliği, beyindeki gelişimsel sorunlarla alakalı bir hastalıktır. Beyinde görmeyi sağlayan ve görüntüyü oluşturan sinir yolları sağlıklı şekilde çalışmadığı zaman ortaya çıkar. Bir göz daha az gördüğünde, beyin diğer sağlıklı gözü kullanmayı tercih eder. Böyle olunca da beynin daha az kullandığı göz zamanla tembelleşir. Bazı durumlarda göz tembelliğine neden olacak faktörler genetik ya da kalıtsal olabilir. Dolayısıyla aile bireylerinde göz tembelliği olması durumunda hastalığın ortaya çıkma ihtimali yüksektir. Şaşılık sebebiyle bir gözün daha az hareket etmesi ve daha az görmesi yine göz tembelliğine sebep olabilir.
Yaşanmış olan bir travma sebebiyle göz kapaklarından birinin düşmesi veya bir gözün hasar alması göz tembelliğini tetikler. A vitamini eksikliği, kornea ülseri veya göz yaralanması ile birlikte bazı göz ameliyatları, hastalığın ortaya çıkmasında etkili olabilmektedir. Gözde görme problemlerine ve körlüğe sebep olabilen yüksek basınç olan glokom da göz tembelliğine yol açmaktadır.
Göz tembelliği tanısı alan hastaların büyük bir kısmı “Yetişkinlerde göz tembelliği tedavisi nedir?” sorusuna yanıt arar. Ancak göz tembelliği tedavisi hastalığın altında yatan sebebe bağlı farklılık göstermektedir. Dolayısıyla bu durum da öncelikle hastalığın altında yatan sebep bulunmalı, ardından tedavi için başvurulacak yöntem belirlenmelidir. Başlıca göz tembelliği tedavileri ise şunlardır:
Tedaviye ne kadar erken başlanırsa sonuçları da o kadar iyi olmaktadır. Hastalığın ilerlemesi durumunda da tedavi mümkün olabilmektedir. Uzağı görme problemlerinde veya bir gözde astigmat olması durumuna düzeltici gözlükler ve kontakt lensler doktorlar tarafından önerilir. Tembel olmayan, daha baskın göz üzerine göz bandı takmak tembel olan gözün çalışmasına yardım edebilir. Göz tembelliğinin şiddetine göre doktor günde 1 - 2 saat boyunca göz bandı takılmasını isteyebilir. Gözlerin farklı yönlere bakması veya bir gözün kayması durumunda ise cerrahi müdahale yapılır. Tüm bu tedaviler sonucunda hastalığın iyileşmesi sağlanmaktadır.