İSTANBUL (AA) - AHMET ESAD ŞANİ - Oyuncu, yönetmen, senarist ve seslendirme sanatçısı Ferdi Merter vefatının birinci yılında yad ediliyor.
Tam adı Ferdi Merter Fosforoğlu olan sanatçı, oyuncu Renan Fosforoğlu ile meslektaşı Muazzez Arçay'ın oğlu.
İstanbul'da 19 Haziran 1939'da dünyaya gelen Fosforoğlu, bir yaşındayken rol aldığı "Tosun Paşa" filmiyle sinema dünyasıyla tanıştı. Sanatçı, 1952'de "Dağların Kızı" filminde çocuk oyuncu olarak rol aldı. Aynı zamanda tiyatro ve sinema sanatçısı Enis Fosforoğlu'nun ağabeyi olan Merter, sonraki yıllarda çocuk ve genç oyuncu olarak 20'ye yakın filmde oynadı.
Merter, Yeşilçam'da 1945'te dublaj sanatçılığı yapmaya başladı ve İstanbul'da 1958'e kadar süren sinema ve tiyatro çalışmalarının ardından, 1959'da konservatuvara girdi. İtalyan Lisesi ve Ankara Devlet Konservatuvarından mezun olan Merter, 1963'te Sivas'ta askerliğini yaptıktan sonra 1965'te Cansın hanımla evlendi.
Tiyatrocu olan kızı Almula Merter 1966, oğlu Teymuralp Merter ise 1970'te dünyaya gelen sanatçı, 1983'te emeklilik dolayısıyla Devlet Tiyatrolarından ayrıldı. Yaklaşık 2 yıl sonra tekrar dönen Merter, 1962 ile 2004 arasında Devlet Tiyatrolarında oyuncu, yönetmen, edebi kurul üyesi, disiplin kurulu üyesi, baş rejisörlük ve sanat yönetmenliği görevlerinde bulundu.
Merter, Devlet Tiyatroları Çalışanları Derneği (DETÇA) Genel Başkanlığı, Tiyatro Yazarları Derneği başkanlığı, Türkiye Oyun Yazarları ve Çevirmenleri Derneği yönetim kurulu üyeliği de yaptı. Daha sonra Ferdi Merter Sanat Akademisi'ni ve 2004'de Almula Merter'le birlikte Çığır Sahne'yi kurdu.
Tiyatro oyunları yönetmenliğine de Ankara Devlet Tiyatrosunda 1967'de başlayan Merter, 2012'ye kadar "Akvaryum", "Barbaros Hayrettin" ve "Madalyon"un da arasında bulunduğu çok sayıda oyun yönetti.
Usta sanatçı hayatı boyunca "Zincir", "Lise ve Dengi Okullara Tiyatro", "İlköğretim Okullarına Tiyatro", "Ateşte Semaha Durmak" ve "Tiyatro Tiyatro Tiyatro" isimli kitaplar yazdı.
ODTÜ ve İTÜ'de eğitmen olarak görev alan ve "Sanat kültürlerle özgürleşen bir olgudur" görüşünü savunun usta oyuncu, 2008'e kadar Devlet Tiyatroları çatısı altından 30'dan fazla oyununda rol aldı.
Eğitime çok önem veren Ferdi Merter, bir röportajında genç oyunculara şu tavsiyelerde bulundu:
"Bu işin eğitimini almaları gerekiyor. Bilgi ve tecrübe çok önemli. Anlık şöhretler bir süre küplerini doldurur ama ya sonra? Yerine yenileri gelir ve unutulup giderler. Bu piyasa çok çabuk baş tacı eder, ama aynı zamanda çok çabuk aşağı indirip yok eder. Alt yapısı sağlam olmayanlar da bu düşüşleri kolay kaldıramazlar. Kimi zaman devreye kötü alışkanlıklar, bunalımlar girer. Sonuç, büyük çöküntülerdir."
Geçen sene şubatta, evinde düşerek kalçasını kıran Merter, bir operasyon geçirdi ve 2 Mayıs 2018'de bir özel hastanede yoğun bakıma alındı.
Ferdi Merter, 19 Eylül 2018'de, 79 yaşında hayatını kaybetti. Merter'in cenazesi Ankara Küçük Tiyatro'daki tören ve Ankara Karşıyaka Camisi'nde kılınan cenaze namazının ardından Karşıyaka Mezarlığı'na defnedildi.
"Beyefendi'ye Bir Yalancı Aranıyor", "Anadolar", "Genç Osman", "Cengiz Han'ın Bisikleti", "Kuğular Şarkı Söylemez", "Barbaros Hayrettin", "Yanlışlık" ile "Silahlar ve Melekler" oyununun da aralarında bulunduğu çok sayıda eserin yönetmenliğini üstlenen Merter, televizyon ve sinemada "İhtiras Kurbanları", "Asi Evlat", "Ayrı Dünyalar", "Turist Ömer Uzay Yolunda", "Şeytan", "Kurt ve Kuzu", "Kuruluş / Osmancık", "Kurtuluş", "Cumhuriyet", "Acı Hayat", " Kaptan", "Kurtlar Vadisi Pusu", "Kolpaçino: Bomba", "Vay Başıma Gelenler 2,5" ve "Kiralık Aşk" adlı yapımlarda rol aldı.
Ankara Devlet Tiyatrosu'nda 1959'da Sofokles'in "Kral Oidipuz" eserinde yer alan sanatçı, "Büyük Jüstinyen", Göç", "Dumanlı'da Telakki Var", "Juls Sezar", "Buzlar Çözülmeden", "Dumanlıda Telaki Var", "Dünyanın Düzeni", "İstanbul Efendisi", "My Fair Lady", "IV. Hanry", "Deli İbrahim", "Çınar Dede ile Ihlamur Nine", "Meçhul Asker ve Karısı", "Lisistrata", "IV. Murat", "Becket Yahut Tanrılarının Şerefi", "Yanlışlıklar Komedyası", "Akın", Bağdat Hatun", Kedi Oyunu", "Pas Pas", "Aman Bana Bir Eğlence", "III. Selim", "Cephede Piknik", "Güneş Çocukları", "Bir Umut İçin Montserrat", "Hep Vatan İçin", "Scapin'in Dolapları", "Yaz Misafirleri", "Bir Sabah Gülerek Uyan", "Cumhuriyet Kızı", "Buzcu Geliyor", "Kuğular Şarkı Söylemez", "Sınıf Bunadı" ve "Mustafam Kemal'im" adlı eserlerde de oynadı.