ZUHAL DEMİRCİ - Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA) Başkan Vekili Serkan Kayalar, Başkanlığın, 60 ülkedeki 62 Program Koordinasyon Ofisiyle 5 kıtada yaklaşık 30 bin proje ve faaliyet gerçekleştirdiğini belirterek, "Herhangi bir karşılık beklemeksizin, gizli bir ajandaya sahip olmadan ihtiyaçları önceleyerek yardımları ulaştırıyoruz." dedi.
Kayalar, AA muhabirine, TİKA'nın kuruluşunun 28'inci yılı kapsamında, Başkanlığın dünyanın dört bir yanında çeşitli alanlarda yürüttüğü çalışmalara ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Sovyetler Birliği'nin 25 Aralık 1991'de dağılmasıyla Orta Asya ve Kafkasya'da birçok devletin bağımsızlığını kazandığını anımsatan Kayalar, Türkiye'nin o günlerde bağımsızlığına kavuşan Türk cumhuriyetlerini tanıyan ilk ülke olduğuna dikkati çekti.
Kayalar, bu bağlamda, bölgede yapılacak faaliyetler ve dış politika önceliklerini uygulayacak, koordine edecek bir organizasyon ihtiyacının doğduğunu ve bu doğrultuda, TİKA'nın Bakanlar Kurulunun 24 Ocak 1992 tarihli kararıyla Dışişleri Bakanlığına bağlı teşkilat olarak kurulduğunu hatırlattı.
TİKA'nın o yıllardaki amacını; Türk cumhuriyetlerinin kendi sosyal yapısını üretmesi, kendi kimliğini sağlıklı şekilde inşa etmesi, kültürel iş birliğinin geliştirilmesi ve teknik altyapı konusunda destek verilmesi şeklinde özetleyen Kayalar, TİKA'nın 1999'da Başbakanlığa bağlandığını ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin ardından Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde faaliyetlerini sürdürdüğünü anlattı.
Kayalar, Türkiye'nin hem dünyada hem de bölgesinde önemli aktör haline gelme gayesi neticesinde, 2000'li yıllardan itibaren dış politika anlayışında önemli değişimler geçirdiğine dikkati çekerek, şöyle devam etti:
"Bu doğrultuda, TİKA da faaliyet coğrafyasını genişletmiş, 2002'de 12 olan Program Koordinasyon Ofisi sayısını 2011'de 25'e, 2012'de de 33'e yükseltmiştir. TİKA, bugün 60 ülkedeki 62 Program Koordinasyon Ofisiyle 5 kıtada faaliyet göstermektedir. TİKA, kurulduğu 1992'den bu yana 5 kıtada 170'e yakın ülkede, yaklaşık 30 bin proje ve faaliyet gerçekleştirdi. Bu projelerin yaklaşık yüzde 90'ının 2002'den sonra gerçekleştirilmiş olması, TİKA'nın etkinliğinin ne kadar arttığını göstermektedir."
- "2011'den bu yana 90 tarihi eser restorasyonu ve renovasyonu tamamlandı"
Kayalar, TİKA'nın restorasyon faaliyetlerine ilişkin, "2011'den bu yana başta camiler, türbeler, medreseler, saat kuleleri, kale, hamam, külliye ve çeşmeler olmak üzere toplam 90 tarihi eserin restorasyonu ve renovasyonu tamamlandı." dedi.
Bunlar arasında Cezayir'de kurtuluş mücadelesinin sembolü 500 yıllık Keçiova Camisi, Bosna Hersek'te UNESCO Dünya Mirası Listesi'ndeki Drina Köprüsü (Sokullu Mehmet Paşa Köprüsü) ve Saraybosna Tarihi Başçarşı Restorasyonu, Sırbistan'da Ram Kalesi'nin restorasyonu olduğunu belirten Kayalar, Etiyopya'da Habeş Kralı Necaşi ile Sahabe Türbeleri Restorasyonu, Kanuni Sultan Süleyman'ın Macaristan'daki türbesine ait kazı çalışmaları, Moğolistan'da Orhun Yazıtları ile Bilge Tonyukuk Anıtlarının koruma altına alınması gibi önemli çalışmaların da bu faaliyetler arasında yer aldığını kaydetti.
- "Gizli bir ajandaya sahip olmadan ihtiyaçları önceleyerek yardımları ulaştırıyoruz"
Kayalar, TİKA'nın Türk Tipi Kalkınma Yardımı Modeli'nin öncüsü kurumlardan olduğuna işaret ederek, "TİKA, insan odaklı, ayrım gözetmeyen, samimi, şeffaf, eşit ilişkiye ve ortaklığa dayalı, ülkelerin önceliklerini ve ihtiyaçlarını dikkate alan, çevreye, yerel kültüre ve milli değerlere saygılı, hızlı ve çözüm odaklı Türk Tipi Kalkınma iş birliği anlayışıyla uluslararası alanda adından söz ettirmektedir." ifadesini kullandı.
TİKA'nın halihazırda dünyanın dört bir yanında en ücra köşelere ulaştığının altını çizen Kayalar, "TİKA, kendisinden çok önce kurulmuş köklü muadil yabancı kuruluşlarla mütevazı imkanlarla rekabet etmekte, sözde gelişmiş ülkelerin yardım adı altında siyasi ve ticari menfaat kovaladığı bir ortamda sürdürülebilir, insan hayatına doğrudan dokunan ve karşılık beklentisi olmayan projeler üretmektedir." diye konuştu.
Başkanlığın, sahadaki uygulamalarında dünyadaki diğer muadil kuruluşlardan ayrılan en önemli özelliğinin, doğrudan talebe karşılık vermesi olduğuna dikkati çeken Kayalar, şunları kaydetti:
"Hiçbir şekilde faaliyet gösterdiğimiz ülkenin istemeyeceği işler yapmıyoruz ya da proje karşılığında dayatma ortaya koymuyoruz. Doğrudan finans desteği yerine, projeleri TİKA olarak nerede olursak olalım, kendimiz uyguladığımız için yabancı kuruluşlara oranla projelerimizden doğrudan ihtiyaç sahiplerinin yararlanmasını sağlıyoruz.
İhtiyaç sahibi coğrafyalarda sosyal, ekonomik ve kültürel birçok alanda kalkınma projeleri hayata geçirirken, Cumhurbaşkanımızın Recep Tayyip Erdoğan'ın ifade ettiği üzere, çağdaş birer alperen gibi gönülleri fethetmeye çalışıyoruz. Herhangi bir karşılık beklemeksizin, gizli ajandaya sahip olmadan ihtiyaçları önceleyerek yardımları ulaştırıyoruz."
- "Geçen yıl yaklaşık 2 bin proje ve faaliyet gerçekleştirdik"
Kayalar, TİKA'nın geçen yıl gerçekleştirdiği proje ve faaliyetlere ilişkin, "Eğitim, sağlık, altyapı, restorasyon, kültürel ve insani yardım alanlarında, geçen yıl yaklaşık 2 bin proje ve faaliyet gerçekleştirdik ve 100'ün üzerinde ülkeye ulaştık." bilgisini paylaştı.
Geçen yıl da öncelikle yakın ve komşu coğrafyayla uzun yıllar sömürü altında ezilmiş ihtiyaç sahibi ülkelere odaklandıklarına işaret eden Kayalar, şu ifadeleri kullandı:
"Geçtiğimiz yıl, 346 eğitim projesiyle 100 bine yakın öğrencinin eğitim hizmetlerinden faydalanmasını sağladık. Sağlık alanında 142 projeyi hayata geçirerek 900 binin üzerinde kişiye umut olduk. 5 bine yakın doktor, kamu personeli ve uzmana mesleki eğitim vererek, insan kaynağı kapasite gelişimine ve yaşam kalitesinin yükseltilmesine katkı verdik."
Kayalar, geçen ramazan Afrika'dan Güney Amerika'ya, Asya'dan Balkanlar'a faaliyet gösterdiği coğrafyalarda ihtiyaç sahipleri, terör mağdurları, yetimler ve soydaşlar başta olmak üzere 50'den fazla ülkede, 150 şehirde iftar verdiklerini ve ihtiyaç sahiplerine gıda yardımında bulunduklarını aktardı.
- "Yaklaşık 35 ülkede 120'ye yakın açılışa hazır önemli projemiz bulunmakta"
TİKA'nın prestij projelerine değinen Kayalar, "Yaklaşık 35 ülkede 120'ye yakın açılışa hazır önemli projemiz bulunmakta. Balkanlar ağırlıklı olmakla birlikte Afrika'dan Orta Asya'ya ve Güney Amerika kıtasına kadar geniş coğrafyada açılışa hazır prestij projelerimiz bulunmakta." dedi.
Kayalar, Irak'ta Kerkük Kayseri Çarşısı restorasyonu ve Abdülkadir Geylani Külliyesi Restorasyonu, Etiyopya'da Necaş Türbesi Restorasyonu ve Çevre Düzenlemesi, Filistin'de Gazze Filistin-Türkiye Dostluk Hastanesi ile Gazze Türk konutları, Nijer-Türkiye Dostluk Okulu ve Dostluk Parkı, Nijer-Türkiye Dostluk Hastanesi gibi projelerin açılışa hazır prestij projeler arasında yer aldığını söyledi.
TİKA Başkan Vekili Kayalar, Filistin Kudüs Üniversitesi Kız Yurdu İnşaatı, Hırvatistan Sisak İslam Kültür Merkezi İnşaatı Projesi, Romanya Mecidiye Hastanesi Donanım Projesi, Arnavutluk Gjirokastra Erkek Öğrenci Yurdu, Arnavutluk Berat Hünkar Camisi ve Halveti Tekkesi Restorasyon Projesi, Bosna Hersek Travnik Elçi İbrahim Paşa Medresesi'nin Restorasyon Projesi ve Pakistan Erken Sel Uyarı Sistemlerinin Kurulması projelerinin de devam eden prestij projeler arasında yer aldığını belirtti.
Hayata geçirilmesi planlanan prestij projelere ilişkin Kayalar, Moğolistan'da Bilge Tonyukuk Müzesi'nin yapım, çevre düzenleme ve teşhir-tanzim çalışmaları, Irak'ta İmam-ı Azam Ebu Hanife Külliyesi restorasyonu, Pakistan'da İslamabad Mükemmeliyet Merkezi'nin olduğunu anlattı.
Kayalar, TİKA'nın Türkiye'nin 2023 hedefleri doğrultusunda kültürel varlıkların korunmasına yönelik projelerini artırarak devam ettirmeyi planladığını vurgulayarak, "TİKA, bu bağlamda 2020-2023 döneminde Balkanlar ve Doğu Avrupa'da 20, Doğu, Güney Asya Pasifik ve Latin Amerika'da 4, Orta Asya ve Kafkaslar'da 17, Orta Doğu ve Afrika'da 10 olmak üzere 51 restorasyon projesi daha gerçekleştirmeyi hedefliyor." diye konuştu.
TİKA'nın, kültürel tesislerin altyapısının güçlendirilmesi faaliyetlerine devam edeceğini dile getiren Kayalar, şunları söyledi:
"Bu bağlamda, 2020-2023 döneminde kültürel tesislerin inşası, donatımı ve yenilenmesine yönelik 190 projenin gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir. TİKA, sanatsal, kültürel ve akademik içerikli kültürel organizasyonları ve programları desteklemeye devam edecektir. Bu kapsamda, 2020-2023 döneminde 955 projenin gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir."
- "TİKA'nın 63'üncü ofisini Nijerya'da açmayı planlıyoruz"
Kayalar, Aralık 2019'da Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy'un teşrifleriyle Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde (KKTC) TİKA'nın 62'inci ofisi olan Lefkoşa Program Koordinasyon Ofisinin açılışının yapıldığını anımsatarak, "Kıbrıs'ın geleceğinde de somut, hayata dokunan, üretim sektörlerini destekleyen, KKTC'nin kalkınmasına fayda sağlayacak birçok projeyi hayata geçirme arzusundayız. Bu konuda çalışmalarımıza başladık." dedi.
TİKA'nın, Türkiye'nin komşu, yakın coğrafyası ve dost ülkelerle ilişkilerinin gelişmesine kalkınma projeleriyle katkı sağladığının altını çizen Kayalar, "Bu anlamda, dış politikamızla uyum içerisinde ve ihtiyaçlar doğrultusunda açılacak ofisler değerlendirilmektedir. Afrika kıtasında Nijerya'da 63'üncü ofisimizi açmayı planlıyoruz. Nijerya, Afrika'da oldukça önemli bir konuma sahip." değerlendirmesinde bulundu.