İstanbul Medipol Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Akif Tan, iyot yetersizliği ve besinlerle alınan guatrojen maddelerin (thioglucoside içeren karalahana, cynaoglucoside içeren soya fasulyesi, şalgam ve lithium içeren ilaçlar vücutta tiyosiyanata dönüşerek) iyot metabolizmasını bozması sonucu ortaya çıkan Guatr’ın kadınlarda erkeklere göre dört kat daha fazla görüldüğünü söylüyor.
Hastalığın daha çok troiddeki büyümeyi hastanın kendisinin ya da bir yakınının fark etmesiyle ortaya çıkığını açıklayan Dr. Akif Tan, “Ayrıca nefes darlığı, yutma güçlüğü, ses kısıklığı gibi belirtilerle birlikte hormon salınımının fazla olduğu durumlarda çarpıntı, ellerde titreme, sinirlilik, fazla terleme, adet düzensizlikleri, iştahın artmasına rağmen kilo kaybı ve göz belirtileriyle de ortaya çıkabilir” diyor.
İstanbul Medipol Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Akif Tan, guatr hakkında bilinmeyenleri ve sıklıkla merak edilen soruları yanıtladı:
Guatr nedir?
Tiroid bezi, boynun ön yüzünde, nefes borusunun iki yanında yer alan yutkunmakla hareketli bir iç salgı bezidir. Tüm hücrelerin enerjisini sağlamada önemli görevleri bulunan bu bezinin iltihabi ve tümoral olmayan büyümelerine ‘guatr’ denir.
Guatr’ın çeşitleri var mıdır?
Troid bezinin bir bütün olarak büyümesi diffüz guatr, bezin bir ya da daha fazla bölgesinde olan lokal büyümeleri de nodüler guatr olarak isimlendirilir. Ayrıca troid hormonlarının fazla salgılandığı troid büyümelerine toksik (zehirli) guatr, hormon salınımının normal olduğu durumlar da non toksik guatr olarak tanımlanır.
Guatrın sebepleri nelerdir?
Guatrın tüm dünyadaki en sık nedeni iyot yetersizliği ve besinlerle alınan guatrojen maddelerin (thioglucoside içeren karalahana, cynaoglucoside içeren soya fasulyesi, şalgam ve lithium içeren ilaçlar vücutta tiyosiyanata dönüşerek) iyot metabolizmasını bozmasıdır.
Guatrın görülme sıklığı nedir?
Guatr kadınlarda erkeklere göre 4 kat fazla görülür. Tanı yöntemlerindeki gelişmeye paralel olarak guatr tanısı konan hastalar artmaktadır.
Guatr hastalığında teşhis hangi yöntemlerle konulur?
Öncelikle hasta muayene edilmeli, tiroid hormonları tayini (T3, T4, TSH), tiroid ultrasonografisi ve tiroid sintigrafisi yapılarak hasta değerlendirilmeli, guatr tanısı konulmalıdır. Daha sonra mutlaka, kolayca yapılabilen iğne veya tru-cut biyopsi ile hasta değerlendirilmeli, tiroiddeki büyümenin iyi ya da kötü huylu bir büyüme olup olmadığı yüzde yüze yakın bir kesinlikle ameliyat öncesi saptanmalıdır.
Guatr’ın ideal tedavi yöntemi var mıdır?
Guatr hastalarında en uygun tedavi şekli genel cerrah, endokronolog, radyolog ve patologdan oluşan bir ekip tarafından belirlenmelidir. Guatrda tedavi yöntemleri; ilaç tedavisi, radyoaktif ilaç tedavisi ve cerrahi tedavi şeklinde sıralanır.
Guatr tedavisinde ilaçların ve cerrahinin etkinliği nedir? Ameliyatı gerekli kılan koşulların altını bir kez daha çizer misiniz?
Eğer tiroid bezi de büyükse, radyoaktif iyottan istifade etmiyorsa, hasta radyoaktif iyot kullanımına uygun değilse, büyük nodülü varsa, böyle bir hastanın cerrahi tedavisi uygun olabilir. Ama bunun dışında birden fazla nodül varsa ve bu da bir tıbbi tedaviyle yok edilemeyecekse, ileriye dönük bunun altında risk söz konusu olacaksa, eğer nodül tekse, sertse, yeni ortaya çıkmışsa, hızlı büyüme yapıyorsa, ses kısıklığı varsa, havayolu itiliyorsa, bu hastalar cerrahi tedaviye aday hastalardır.
Guatr cerrahisi nasıldır?
Troid bezinin boyundaki önemli damar ve oluşumlarla komşuluğu, ses tellerine giden sinirlerin yakınlığı nedeni ile çok titizlikle yapılması gereken bir ameliyattır. Boyunda troid bezi üzerine gelen 2-3 cm’lik kesi ile ameliyat gerçekleştirilir. Yutkunmada 1-2 gün devam eden ağrı ile hastalar bir gece hastanede yatıp, ertesi gün taburcu edilirler. Günümüzde bu ameliyatlarda harmonic scalper gibi yüksek teknolojilerin kullanılması ile operasyon süresinin çok kısalması, hastaların yara iyileşmesinin hızlanması ve operasyonun ses kısıklığı gibi istenmeyen sonuçlarının yok denecek seviyeye indirilmesi mümkün olmaktadır. Ameliyattan 3 hafta sonra hastalar mutlaka yeniden görülmeli, eğer gerekli ise troid hormonları verilmeli ve replasman tedavisi gerçekleştirilmelidir.
Tiroid hastalıkları içerisinde kanserin rolü veya yüzdesi nedir?
Türkiye'deki genel istatiklere bakarsak, tiroid hastalıkları içinde tiroid kanseri oranı yüzde 2 ile 4 arasındadır. Nodüler guatrı olan hastalarda kanser riskinin olması bu hastaların titizlikle takibini gerekli kılar. Özellikle sintigrafik olarak soğuk nodüllerde ve tek nodüllerde bu risk fazladır. Soliter (tek) nodüllerde habeset sıklığı yüzde 7-10 olarak bildirilmektedir.