Gümüşhane’de Pestil Köme Sektörünün Analizi

Gümüşhane Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürü Hasan Irkın, eski yıllardan beri evlerde üretilen pestil-kömenin son 10-15 yılda önemli bir ticari ürün haline geldiğini söyledi.

Yılsonu itibarı ile ilde faal olarak üretim yapan 23 işletmenin olduğunu ifade eden Irkın, ailelerin ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak evde pestil ve köme üretimi yapmaya devam ettiğini ve bunun yanında da ticari olarak işletme sayılarının da her geçen gün artığını dile getirdi.

SEKTÖR 10 YILDA YÜZDE 728 BÜYÜDÜ

Gümüşhane'de 2002 yılında 4 işletmenin olduğunu, 2012 yılı sonunda ise bu rakamın 23'e çıkarak yüzde 475 oranında arttığını, buna paralel olarak 2002 yılında 160 ton olan yıllık üretim kapasitesinin 2012 yılında bin 325 tona çıkarak yüzde 728 oranında arttığını kaydeden Irkın, mevcut tesislerde kullanılan kapasitenin yüzde 38,5 civarında olduğunu ifade etti.

İl genelindeki 23 pestil-köme işletmesinde 169 kişinin istihdam edildiğini vurgulayan Irkın, pestil ve köme işletmelerinin tam kapasite ile çalışması durumunda gerek Gümüşhane'den hammadde gerekse işgücü temin edileceğinden yöre halkına önemli bir gelir teşkil edeceğini belirterek, sektördeki eksik kapasite nedeninin ise finans yetersizliği olduğunu söyledi.

BİN 325 TON ÜRÜNÜN YÜZDE 52’Sİ PESTİL

2012 yılında üretilen bin 325 ton ürünün yüzde 52'sinin pestil, yüzde 30'unun köme ve yüzde 18'inin tatlı olduğunu dile getiren Irkın, bu ürünlerin ihracaatlarına ilişkin verileri de paylaştı. Gümüşhane'den ilk pestil-köme ihracatının 2010 yılında 33,5 ton ile başladığını ifade eden Irkın, bu rakamın 2012 yılında 19,26 tona düştüğünü söyledi.

Pestil ve köme işletmelerinde yapılan üretimde kullanılan hammaddeleri de paylaşan Irkın, 162,8 ton dut, 184,92 ton ceviz, 86,38 ton fındık, 54,26 ton süt, 217,04 ton şeker ve 86,84 ton glikoz kullanıldığını belirterek, "İl Müdürlüğümüzün istatistik kayıtlarında Gümüşhane İli genelinde yılda 1.298 ton kabuklu ceviz üretimimiz bulunmaktadır. Pestil ve köme sektörünün mevcut fiili üretimi ile yılda 184,92 ton civarında iç ceviz, 162,80 ton kuru dut, 86,38 ton iç fındık ihtiyacı bulunmaktadır. Bu verilerden de anlaşılacağı üzere ilimiz ekonomisine çok önemli girdi sağlayan bu işletmelerin temel hammaddeleri olan dut, ceviz, fındığın ilde yetiştirilen ürünlerden karşılanma imkanı bulunmaktadır. Ancak ilimizde meyvecilik faaliyeti ekstansif karakterde olup ekonomik anlamda işletmecilik kavramından uzak belli büyüklüğün altında olması, işletmelerin ürettikleri ürünlerin çoğunu aile ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik kullanmalarının doğal sonucu olarak ihtiyaç duyulan hammadde maalesef il dışından sağlanmaktadır. Dolayısıyla sektörün ihtiyacı olan bu hammaddelerin alımı için önemli miktar kaynakta il dışına kaymaktadır." dedi.

17 MİLYON LİRALIK SEKTÖRÜN 6,2 MİLYON LİRASI HAMMADDE

Pestil ve köme üretiminin ekonomik karşılığını da değerlendiren Irkın, mevcut üretim miktarı ile 17 milyon 760 bin 810 Lira toplam değeri bulunan sektörün tam kapasiteye ulaşması halinde 46 milyon 132 bin 940 Lira gelir sağlayacaklarını belirterek, üretimde kullanılan hammaddenin ekonomik değerinin 6 milyon 221 bin 88 lira olduğuna vurgu yaparak, “Pestil ve köme işletmelerinin bin 325,5 ton pestil, köme ve ballı tatlı üretiminde kullandıkları hammaddelerin ekonomik değeri 6 milyon 221 bin 88 TL, elde edilen gelir ise 17 milyon 760 bin 810 TL’dir. Başka bir ifadeyle hammaddelerin elde edilen gelirdeki payı yüzde 31 gibi bir düzeydedir. Bu verilerden de anlaşılacağı üzere pestil ve köme üretimi Gümüşhane yöresine çok büyük ekonomik katkılar sağlayacak özelliğe sahiptir. Tabi büyüyen pazarda hammaddeye olan talebin artması, hammadde fiyatlarını yükseltme ve hammadde teminini güçleştirme olasılığını da beraberinde getirecektir. Bu sıkıntı ildeki bu işletmelerin gelecekte karşılaşabileceği en önemli sorundur.” diye konuştu.

HAMMADDE TEMİNİ İÇİN YAPILABİLECEKLER

İldeki 113 bin 685 hektarlık tarım arazisinin yüzde 21’ni oluşturan 887 metre ortalama rakımlı Çoruh Tarım Havzasında öne çıkan işletmelerin başında gelen pestil- köme sektörünün tam kapasiteye ulaşması ve gerekli hammaddenin il içerisinden temin edilebilmesi için yapılan çalışmaları sıralayan Irkın, şunları söyledi: “Bakanlığımızca 2005 yılında başlatılan Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Hibe Programıyla bugüne kadar pestil ve köme işletmelerine yönelik toplam 15 proje uygulanmış, 3.056.576,52 TL. hibe ödemesi yapılmıştır. Yapılan bu destekleme çalışmaları ile pestil-köme üretimi ilimiz gıda sanayinde adeta bir lokomotif sektör haline dönüşmüştür. İl Müdürlüğümüz ve İl Özel İdaresi Genel Sekreterliği çalışmaları ile kaliteli üretime önem verilmekte olup bu ürünlere ülke çapında bir marka değer kazandırılmıştır. Bakanlığımızca uygulanmakta olan sertifikalı/standart fidan kullanım desteği uygulaması kapsamında standart fidan ile kurulacak bahçelerde dekar başına 100 TL, sertifikalı fidan kullanımı durumunda ise 230 TL/Da. destekleme ödemesi yapılarak dut ve ceviz bahçelerine yönelik desteğimiz devam etmektedir. Desteğe tabi ceviz bahçesinin asgari 10 dekar ve üzerinde olması gerekmektedir. Üreticilerimiz tarafından 6 yıl içerisinde destek alabilir durumda 2 ceviz bahçesi tesis edilmiş ve Kurumumuzca nakdi destek verilmiştir. Tarım parsellerinin küçük olması nedeniyle tarım arazilerine ceviz bahçesi tesis etmek suretiyle pazara yönelik ceviz üretimi mümkün olmamaktadır. İl Merkezine bağlı Akçakale Köyünde bulunan Hazineye ait tescil harici 45 dekar arazi çiftçilerimiz tarafından uzun yıllığına kiralanarak ceviz bahçesi tesis edilmiş, ancak, ilgili yerin tapusu olmadığından ve tapulama çalışması ile ilgili olarak Hazinenin yaşadığı sıkıntı nedeniyle Kurumumuza tapu ibrazı yapılamadığından Çiftçi Kayıt Sistemine kayıt edilememiş ve dolayısı ile ilgililere bu konuda destekleme ödemesi yapılamamıştır. Tesis aşamasından itibaren ilgililere teknik desteğimiz sürdürülmektedir. Sektörün hammadde ihtiyacının karşılanmasına yönelik İl Müdürlüğümüzce hazırlanan ve uygulanan yerel kaynaklı projelerle sürekli desteklenmektedir. Ordu Ziraat Fakültesi Dekanı Prof.Dr.Turan Karadeniz’in önderliğinde ilimizin büyük bir bölümündeki ceviz varlığı taranarak seleksiyona tabii tutulmuş, 11 çeşit ümit var olarak tespit edilmiştir. Orman ve Su İşleri Bakanlığının yürüttüğü ‘Ceviz Eylem Planı’ kapsamında bu yıl Gümüşhane’de 59 hektarlık alanda oluşturulacak, ceviz ormanına 4 bin 900 adet ceviz dikilecektir. Trabzon Orman Bölge Müdürlüğü Gümüşhane İşletme Şefliği tarafından son yıllarda aşısız ceviz fidanı dağıtılarak ceviz popülasyonunu arttırılması amaçlanmıştır.”

"HENÜZ DOYMAMIŞ BİR SEKTÖR, 10 YIL VE SONRASINDA DA SÜRDÜRÜLEBİLİR BİR ÜRETİM BÜYÜK ÖNEM ARZ EDİYOR"

Bir yörenin kalkınması için yapılması gereken uygulamaların başında o yörenin bildiği ile işe başlanması geldiğinin altını çizen Irkın, Gümüşhane halkının kültüründe var olan ve il ekonomisinde en önemli yere sahip olan ürünler arasında pestil ve köme üretiminin öncelikli bir yere sahip olduğunu belirterek, “Pestil ve köme işletmelerinin üretimleri ile verimlilik ve kalitenin artırılmasına yönelik çalışmalarla birlikte ilgili teknolojilerin geliştirilmesi ve modern hale getirilmesi süreci devam etmektedir. İlimizde faaliyet gösteren pestil ve köme işletmeleri pestil, köme ve pestil tatlısı ürün grubuyla yurtiçi ve yurtdışı piyasalarda güçlü ve yaygın bir marka haline gelmiştir. Bu nedenle sektörün gıda üretimi ile ilgili kurallara uygun üretim yapmaları yönünde çok dikkatli davranması zorunluluk arz etmektedir. Sağlıklı olmak, bir insanın en temel ihtiyacı ve hakkıdır. Gıda ürünleri ise sağlığımızı en kolay etkileyen etmenlerin başında gelmektedir. Dolayısıyla gıda ürününün güvenliği, ürünü kullanan tüketicinin mutlak bir talebidir. Gıda güvenliği üretici firmaların öncelikli sorumluluğudur. Bir yönetici, işletmesinde sürekli olarak, hijyen standartlarına uygun üretim yapılmasını ve üretip sattığı her parti ürünün güvenli olmasını istiyorsa gıda güvenliği kontrol sistemini kurmalı, sürekliliğini sağlamalı ve desteklemelidir. İlimizle özdeşleşen pestil ve köme ürünü sadece 23 işletmenin sorumluluğuna bırakılacak bir konu değildir. Henüz doymamış bir sektör olması nedeniyle 10 yıl ve sonrasında da sürdürülebilir bir üretim ilimiz için büyük önem arz etmekte olup, il olarak hepimize sorumluluk yüklemektedir.” dedi.