VAN (İHA) - İnsanların haberlerle olan ilişkilerini, haberlerden etkilenme oranlarını belirlemek ve haberlerin insan yaşamını ne ölçüde biçimlendirdiğini ortaya koymak amacıyla yapılan bir araştırmada, kitle iletişim araçlarından haber öğrenen kişilerin çoğunun, haber öğrenemedikleri zaman kendilerini rahatsız hissettikleri ortaya çıktı.
Değişik bölgelerdeki 12 ilde yaşayan 539 kişiyle yapılan görüşmelerden elde edilen sonuçların, toplumun büyük bölümünün, haberleri, yaşamlarının önemli bir parçası olarak gördüklerini ortaya koyduğu bildirildi. YYÜ Öğretim Üyesi olan iletişim bilimci Prof. Dr. Sedat Cereci tarafından yürütülen araştırmada, özellikle haberlerin insanların yaşamlarını nasıl etkilediği ve yaşamlarında hangi değişimlere yol açtığının öğrenildiği dile getirildi. Aralarında Antalya, Bursa, Erzurum, Eskişehir, İstanbul, İzmir, Kars, Kayseri, Kocaeli, Konya, Samsun ve Van'ın bulunduğu illerde yürütülen araştırmada, kendisiyle görüşülen kişilerin çoğunluğunun her gün habere ulaştıkları, herhangi bir kitle iletişim aracından mutlaka haber öğrendikleri belirlendi. Araştırmaya katılan kişilerin, gazete, radyo ve televizyondan oluşan kitle iletişim araçlarından haber öğrenmelerinin yanı sıra, çok sayıda kişinin, birden fazla araçtan haber öğrenmeye çalıştığı sonucuna ulaşıldı. Türkiye'nin değişik yörelerinde yer alan 12 ilde, değişik yaş ve meslek gruplarından kişilerle görüşülerek yapılan araştırmanın, iletişim eğitimi gören kişilerce gerçekleştirildiğini belirten araştırmanın yürütücüsü Prof. Cereci, mezralardan büyük kentlere kadar haberlerin yaşamsal bir önem taşıması nedeniyle bu araştırmayı planladıklarını dile getirdi.
HABER SAATİ
Araştırmada sorulan "günün ilk haberlerini saat kaçta öğrenirsiniz?" sorusunun, 217 kişi tarafından "sabah 8'den önce" yanıtıyla yanıtlanırken, 201 kişi tarafından "öğleyin" biçiminde, 76 kişi tarafından "akşama doğru" biçiminde, 45 kişi tarafından da "gece" biçiminde yanıtlandığı açıklandı. Her türlü konunun haber yapılabildiği kitle iletişim araçlarında, yurttaşların görmekten en fazla hoşnut olduğu haber konusunun "yaşam" olarak belirlendiği araştırmada, 302 kişinin kitle iletişim araçlarında en çok yaşamla ilgili haberler görmekten hoşlandığını belirttiği dile getirildi. 128 kişinin "politika" konulu haberlerden hoşlandığı, 74 kişinin "ekonomi" konulu haberleri öğrenmek istediği, 35 kişinin de "magazin" içerikli haberlere ulaşmak istediği sonucuna ulaşıldığı belirtildi.
EN YAKIN YER
Araştırmaya katılan kişilerin haberi yaşamlarına hangi ölçüde yakın gördüklerini belirlemek amacıyla sorulan "haberlerde, nerede geçen olayları öğrenmek istersiniz?" sorusunun, 407 kişi tarafından "Türkiye" diyerek, 18 kişi tarafından "A.B.D." diyerek, 23 kişi tarafından "Küba" diyerek, 91 kişi tarafından da "diğer" yanıtıyla yanıtlandığı bildirildi. "Haberlerden öğrendiğiniz konuları günlük konuşmalarınıza konu eder misiniz?" sorusunun 436 kişi tarafından "evet" diyerek yanıtlandığı araştırmada; "haberler aracılığıyla dünya ve yaşamla ilgili yeni bilgiler öğrendiğinize inanıyor musunuz?" sorusunun da 511 kişi tarafından "evet" diyerek yanıtlandığı açıklandı. Habere ulaşan kişilerin, haberden en çok hangi konuda etkilendiklerini öğrenmek amacıyla sorulan "haberler en çok hangi özelliğinizi etkiler?" sorusunun, 457 kişi tarafından "düşüncelerimi" diyerek yanıtlandığı bildirildi. 71 kişinin "her şeyimi" diyerek yanıtladığı sorunun, 9 kişi tarafından beslenmemi diyerek, 2 kişi tarafından da "giyimimi" diyerek yanıtlandığı öğrenildi.
HABER-İNTİHAR İLİŞKİSİ
Haberlerin, suç oranları ve intihar üzerindeki etkileri konusunun insanlarda bıraktığı izlenimi konusunda sorulan "intihar haberlerinden etkilenerek intihar edenler olduğuna inanıyor musunuz?" sorusunun 382 kişi tarafından "hayır" diyerek yanıtlandığı belirlenirken, 157 kişi tarafından "evet" diyerek yanıtlandığı açıklandı.
Araştırmada sorulan "yaşamınızda hiç haber olmasaydı ne yapardınız?" sorusunun 386 kişi tarafından "kendimi rahatsız hissederdim" diyerek yanıtlandığı bildirildi. 116 kişi soruyu "bir şey fark etmezdi" diyerek yanıtlarken, soruya karşılık 30 kişinin "her şeyi öğrenmek için dünyayı gezerdim" dediği, 7 kişinin de "rahatlardım" dediği açıklandı.
HABERE KONU OLAN YAŞAM
Haberlerin, insanların yaşamları içinde geniş bir yer tuttuğu varsayımından hareket edilerek düzenlenen haber-yaşam araştırmasında, haberin, insanların yaşamında önemli rol oynayan bir unsur olarak yer almasının yanında, insanların kendi yaşamlarının haberlere konu olup olamayacağının da sorulduğu öğrenildi. "Kendi yaşamınızın haberlere konu olabileceğini düşünüyor musunuz?" sorusunun, araştırmaya katılanların büyük çoğunluğunu oluşturan 479 kişi tarafından "hayır" diyerek yanıtlandığı açıklandı.
PROF. DR. CERECİ'NİN DEĞERLENDİRMESİ
İletişim bilimi ve kitle iletişim araçları konularında 27 yıldır çalışmalar sürdüren Prof. Dr. Sedat Cereci, haber ve yaşam konusunda yürüttüğü araştırmanın sonuçlarını değerlendirirken, haberin, bundan 100-150 yıl öncesinden çok daha fazla önemsendiğini, sabah kalkıştan akşam yemek saatine, günlük konuşmalara kadar haberlerin insan yaşamında artık belirleyici bir rol oynadığını dile getirdi. İlk kitle iletişim araçları olan gazetelerde yer alan ilk haberlerin yayınlandığı 18. yüzyıldan sonra hızla gelişen haber teknolojisinin doruk noktasına ulaştığı 21. yüzyılda, haberlerin içeriğinin ve insanların habere bakış açılarının ve yaşamlarında haber için ayırdıkları yerin büyük ölçüde değiştiğini vurguladı. İlk haberlerin sıradan günlük yaşam konularından oluştuğunu belirten Prof. Cereci, artık değerli sanat yapıtlarından ayrıntılı bilimsel çalışmalara, devlet kurumlarında işlenen suçlardan uluslar arası ilişkilerdeki gizli anlaşmalara kadar çok değişik olayların haberlere konu edildiğini, bunun da habere ulaşan kişilerde öncelikle yeni bilgilere, yeni bakış açılarına ve ardından yeni yaşam tarzlarına yol açtığını dile getirdi. Haberlerin insan yaşamına kattığı zenginlik nedeniyle habere ulaşabilen herkesin artık habersiz yaşamak istemediğini söyleyen Prof. Cereci, çok sayıda kişinin, haberi, gerçek bir bilgi kaynağı olarak gördüğünü de sözlerine ekledi.