Hakan Akbal: Diyarbakır 'bölge Vilayeti'ne Dönüştürülsün

Ferit ASLAN/DİYARBAKIR, (DHA) - GÜNEYDOĞU Genç İşadamları Derneği (GÜNGİAD) Başkanı Hakan Akbal, daha önce kamuoyu gündemine getirdikleri 'Denetimli Özerklik' ile ilgili önerilerine ilişkin açıklama yaptı. Akbal, Osmanlı dönemindeki 500 yıl başarı ile uygulanan eyalet sisteminin pilot bölge olarak Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt'te uygulanabileceğini savundu. Akbal, Diyarbakır'ın 'Bölge Vilayetine' dönüştürülebileceğini, bunun kanun hükmünde bir kararname ile mümkün olabileceğini söyledi Güneydoğu Genç İşadamları Derneği (GÜNGİAD) Başkanı Hakan Akbal, 'Çözüm süreci' ile birlikte gündeme gelen özerklik tartışmaları ile ilgili daha önce önerisinde bulunduğu, 'Denetimli özerklik' ile ilgili basın toplantısı yaparken bu konudaki önerileri ile uygulanabilecek pilot bölge ile ilgili aytıntılar hakkında konuştu. Akbal, 'Çözüm sürecine' desteklerinin devam ettiğini ve daha önce kamuoyunun gündemine taşıdığı 'Denetimli özerklik' önerilerini hatırlatarak, şöyle dedi: "1988 yılında AB Yerel Yönetimler Özerklik Şartını, çekincelerine rağmen imzalayan Türkiye, merkezi esas almak yerine, demokratik temsiliyeti öne çıkartan yerinden yönetim uygulamalarına dayalı sistem arayışlarını son dönemlerde daha açık bir şekilde ifade etmektedir. 18 Aralık tarihinde Başbakan sayın Davutoğlu ve bakanların katılımıyla gerçekleştirilen basın toplantısında ekonomide yapısal dönüşüm programının ikinci bileşeni kamuoyuyla paylaşılmış, açıklanan 7 tedbirden birinin yerel yönetimlerin gelirlerinin artırılması ve güçlendirilmesi olduğu belirtilmiştir. Aynı eksende İmralı ile yürütülen müzakere taslağı üzerinde uzlaşmaya varıldığı ve taslağın bileşenleri arasında 'özerklik' konusunun da olduğu sayın Sırrı Süreyya Önder tarafından paylaşılmıştır." "OSMLANLI EYALET SİSTEMİNİ YENİDEN CANLANDIRABİLİRİZ" GÜNGİAD Başkanı Hakan Akbal, İspanya, İtalya, Almanya, Avusturya ve Kanada gibi dünyanın birçok ülkesinde uygulanan ve uygulandığı ülkelerin kendi içsel dinamikleri ekseninde geliştirilen sistemleri modifiye etmek yerine, kendi Türkiye'nin kendi modelini geliştirebileceğine dikkat çekerek, şöyle konuştu: "Yönetsel modeller ithal etmek yerine bu topraklarda yaklaşık 500 yıl önce başarıyla uygulanmış ve batının kendi sistemlerini inşa ederken ilham aldığı Osmanlı eyalet (vilayet) sistemini bugün yeniden canlandırabiliriz. Osmanlı'da 1500'lü yılların başında uygulanmaya başlayan eyalet sistemi ile imparatorluk ilk aşamada 6 eyalete, daha sonra 16 ve 32 eyalete ayrılarak bugün batıda uygulananlara ilham olan modern bir yerinden yönetim sistemi geliştirilmiştir. 1515 yılında Osmanlı'nın 5'inci eyaleti olan Diyarbakır, kendisine bağlı 24 sancağı ile imparatorluğun en büyük eyaletlerden biriydi." AB Yerel Yönetimler Özerklik Şartının imzalanması ardından, merkezi sistemden dönüşüm amacıyla 2002 yılında 4bin 720 sayılı yasa ile Türkiye'nin nüfus, coğrafi özellikler, bölgesel kalkınma planları, temel istatistiki göstergeler ile illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sırası esas alınarak 26 bölgeye ayrıldığını vurgulayan GÜNGİAD Başkanı Hakan Akbal, şöyle dedi: "2002 yılında istatistiki olarak bölge kavramına geçilmesi ile 2006 yılında ajansların oluşması arasında, devletin, merkez ve yerel arasında yetki paylaşımını sağlamayı amaçladığı en önemli girişimlerden biri de 'Kamu Yönetimi Reformu' konusundaki yasal düzenlemelerdir. Yeni bölgelerin tespit edilmesi ardından belki de merkezden yerele transfer edilecek yetkileri belirleyecek bu çerçeve kanun ne yazık ki dönemin Cumhurbaşkanı sayın Ahmet Necdet Sezer tarafından veto edilerek, bu çalışmalar engellenmişti." Önerilerinin 26 istatistiki bölgeden Şanlıurfa ve Diyarbakır'ın yer aldığı Kalkınma Ajansı'nın kullandığı 'TRC2 bölgesi' ile Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt'in yer aldığı 'TRC3' bölgesinde özerklik gibi yerinden yönetim pilot uygulamasına geçilmesi olduğunu söyleyen Akbal, konuşmasını şöyle sürdürdü: "BÖLÜNME KAYGILARI BU YOLLA GİDERİLEBİLECEK" "Bu girişimin, devletin uzun yıllar alan çalışması ve emeğiyle oluşmuş bu bölgeleri, aynı zamanda yerinden yönetim merkezlerine dönüştürecek ve toplumda önemli oranda yerleşik hale gelmiş bölünme kaygılarını da bu yolla giderilebilecek bir çalışma olacağını vurgulayarak şöyle konuştu: "Bizler coğrafi, ekonomik, sosyal, kültürel ve dilsel açıdan önemli benzerlikler ihtiva eden TRC2 ve TRC3 bölgelerin yönetim merkezinin Diyarbakır olmasını, ulusal parlamento yanında yerel düzeyde de seçim esasına dayalı, temsile olanak veren meclislerin oluşmasının tartışılmasından yanayız. Osmanlı dönemindeki tecrübeden faydalanarak eyalet ve ona bağlı sancaklardan oluşan idari düzenleme TRC2 ve TRC3 bölgeleri için yeniden tecrübe edilebilir. TRC2 ve TRC3'ün bölgesel yönetim birimlerine dönüştürülmesi kanun hükmünde kararname ile sağlanabilir. Nitekim 1989 tarihli 388 nolu kanun hükmünde kararname ile GAP bölgesi yönetsel bir birim olarak tanımlanmıştı. Bu yönde bir düzenleme ile Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt illeri Osmanlı'da olduğu gibi Diyarbakır Vilayeti olarak tanımlanabilir, Diyarbakır vilayetinin yönetim merkezi de Diyarbakır ili olabilir. İstatistikİ birimler olarak 26 bölgenin belirlenmesinin ardından, her bir bölgede 2006 yılında başlamak üzere kalkınma ajansları kurulmuştur. Yasal olarak sadece ekonomi ve bölgesel kalkınma konuları değil, yönetsel konularda da yetkilere sahip olan ajanslar, özellikle yönetsel yetkileri konusunda çekingen bir tavır içerisindeler. 5449 sayılı kanunda değişiklik yapılarak, yönetsel yetkilerin geliştirilmesi ve daha açık bir şekilde ifade edilmesi gerekmektedir. Bu yöndeki düzenlemeler ile kalkınma ajanslarının bağımsız idari otoritelere dönüşmesi mümkün olacaktır." GÜNGİAD Başkanı Hakan Akbal, önerdikleri sistemin Osmanlı İmparatorluğu'nun 500 yıllık uygulamasıyla denenmiş bir sisteme dayandığını belirterek, şunları ekledi: "Osmanlı eyalet sistemi ile Düzey 2 bölgelerinin sentezlenmesiyle ülkemize özgü melez bir idari yapılanmaya ulaşabiliriz. Bölgesel yönetim birimleri için de kalkınma ajansları modifiye edilerek yerel meclislere dönüşebilir. Kalkınma ajansları bünyesinde oluşan ve ilgili illerin STK ve kamu kuruluşları temsilcilerinden oluşan yaklaşık 100 üyeli danışma kurulları seçimle belirlenerek bir tür yerel yasama organına dönüşebilirler. Seçimle iş başına gelen danışma kurulları (yasama organı) içerisinden, ajans yönetim kurularında olduğu gibi bölgesel yürütme organı oluşturulabilir. Bu düzenlemelerle Osmanlı'da olduğu gibi, 6 ilin yer aldığı 2 bölge üzerinden eyalet-sancak ilişkisi geliştirilerek merkezini Diyarbakır ilinin oluşturduğu, Diyarbakır vilayeti modelini esas alan bir pilot özerklik uygulaması önerimizi kamuoyunun dikkatine sunarız."