Evlerini çelik halatlarla yüzlerce yıllık ağaçlara bağlayan Rizeliler bununla da yetinmeyip durumu ticarete döktüler. Madenli sakinleri, evlerine giden yol ayrımına “Halatla bağlanmış hasarlı evlere gider” tabelası koyarak olası misafirlere davetiye çıkardılar.
Madenli Beldesi’nde Kanadalı Inmet Mining firması tarafından işletilen Çayeli Bakır İşletmeleri’nin (ÇBİ) üst kısmında yer alan 60 haneli 400 nüfuslu Maden Mahallesi’nde vatandaşlar korkulu günler yaşıyor. Maden ocağında yapılan patlatmalar nedeniyle evlerinin zemin ile kolon ve duvarlarında çatlaklar oluştuğunu, tarım arazilerinde ise yarıklar meydana geldiğini öne süren vatandaşlar, ilginç önlemler aldı. Bazı vatandaşlar evlerini çelik halatlarla ağaçlara bağladı, kimileri ise kalaslarla destek yaptı.
İLGİNÇ AFİŞ VE TABELALAR
Vatandaşlar ayrıca ilginç tabelalarla tepkilerini dile getirdi. Mahalle girişine ‘Halatlarla bağlanmış hasarlı evlere gider’ tabelası yerleştiren vatandaşlar evlerinin önlerine de, ‘Dikkat yoldan çıkmayın, arazide kuyular var düşebilirsiniz’, ‘Evimize bakarken içimiz kan ağlıyor’ afişleri astı. ‘Yarın çok geç olabilir’ başlığıyla yer alan bir büyük afişte de köyde yaşananlar detayıyla anlatıldı.
İNŞAAT TEKNİĞİNE UYGUN DEĞİL
Maden Mahallesi’nde yaşayan Ahmet Sarıoğlu, hiçbir inşaat tekniğine uygun olmamasına rağmen evini çelik halatla ağaca bağlamak zorunda kaldığını belirterek, “Başka çarem yoktu. Gidecek başka yerim olmadığı için evde kalmak zorundayım. Evimizi bu hale getirenlerden hakkımızı alacağız. Psikolojimiz bozuluyor. Günde 3 kez patlatma yapılıyor. Mahallenin altını boşaltıyorlar” dedi.
Evinde büyük hasarlar oluşan İshak Naroğlu ise, “Madenden emekli oldum. Çocuğum da orada çalışıyor. Ama kaç yıldır evlerimizde oturamaz olduk. Her gün patlatma yapılıyor. Evimizden çıkmak zorunda kalıyoruz. Maden yetkililerine durumumuzu anlattık ama bizimle ilgilenmediler. Evimin duvarları çatladı. Burada nasıl kalayım?” dedi. Mustafa Naroğlu da, madenden dolayı evlerinde hasarlar oluştuğunu, tarım arazilerinde çökmeler yaşandığını belirterek, “Birkaç ay önce bahçemde oluşan çukura düştüm, kolumu kırdım. Atılan dinamitlerle evimizde oynamalar oluyor. Fazla dinamit atılınca ve yağmur yağınca evi terk ediyoruz. Yetkililere anlattık ama bizimle ilgilenmediler. Arkadaşımız evini bağladı, ben direkle destek verdim. Cumhurbaşkanı ve Başbakan’a mektup yazdım ama cevap gelmedi” diye konuştu.
İKİ AYRI RAPOR VERİLDİ
Mahalle sakinleri evlerinde oluşan hasarlar nedeniyle Çayeli Bakır İşletmeleri (ÇBİ) hakkında Rize Asliye Hukuk Mahkemesi’ne dava açtı. Dava kapsamında Karadeniz Teknik Üniversitesi’nden (KTÜ) oluşan bilirkişi heyeti bölgede yaptığı incelemelerde evlerde oluşan hasara yüzde 60 ila 70 oranında maden ocağındaki patlatmaların neden olduğu yönünde rapor verdi. Ancak ÇBİ rapora itiraz etti. Bu kez Ortadoğu Teknik Üniversitesi’nden (ODTÜ) gelen ikinci bilirkişi heyeti evlerde oluşan hasara maden ocağında yapılan patlatmaların etkisinin yüzde 5 ila 10 seviyelerinde kaldığı ve çatlaklara arazi yapısının neden olduğunu yönünde rapor verdi. Yargı sürecinin sürdüğü öğrenildi.
Madenli Belediye Başkanı Mustafa Tüylüoğlu, Maden Mahallesi’nde ev ve arazilerde meydana gelen hasarların maden ocağındaki patlatmalardan kaynaklandığını belirtti. Tüylüoğlu, “Bu konuda maden ocağı yetkilileri ile görüştük. Gerekli tespitler yapıldı. Burada maden ocağında yapılan patlatmalardan kaynaklanan sıkıntı var. Bu patlatmalardan dolayı ev ve araziler hasar gördü. Mahallede ciddi risk var. Risk oluşturan ve biran önce boşaltılması gereken evler var. Ancak vatandaşlarımızın gidecek yerleri olmadığı için burada kalıyorlar. Yetkililer bizden 1 ay süre istedi. Mağdur kişilere gerekli yardımların yapılacağını söylediler. 15 gün geçti, 15 günleri kaldı. Bekliyoruz. Mağdur olan vatandaşlarımızın zararları karşılanacak ve mahalledeki hasarlı evler boşaltılacak” dedi.
ÇAYELİ BAKIR İŞLETMELERİ
1994 yılında üretime başlanan ve 2004’te özelleştirilerek tüm hisseleri Kanadalı Inmet Mining firmasına geçen Çayeli Bakır İşletmeleri (ÇBİ), Rize’nin Çayeli ilçesi Madenli Beldesi’nde bulunuyor. Bünyesinde yer altı maden ocağı, cevher stok sahası, zenginleştirme tesisi, beton santrali ve macun dolgu tesisi, derin deniz deşarj sistemi ve Rize Limanı’nda gemi yükleme tesisleri bulunan ÇBİ, Türkiye’nin en büyük yeraltı metal maden işletmesi olarak nitelendiriliyor. Çayeli Bakır İşletmeleri’nde yılda yaklaşık olarak 30 bin ton bakır metal ihtiva eden 150 bin ton bakır konsantresi ve 50 bin ton çinko metal ihtiva eden 100 bin ton çinko konsantresi üretiliyor. Toplam sermaye yatırımı yaklaşık 300 milyon dolar olan ÇBİ’de 450 civarında işçi çalışıyor.
DHA