Suriye'nin Halep kentinde muhaliflerin kontrolündeki kentin doğusu geçen ay el değiştirerek rejim birliklerine geçti. Suriye ordusu için çok büyük bir zafer olarak görülen olayın ardından kente Beşar Esad'ın dev posterleri asıldı. Ancak Suriye'de iç savaş öncesiyle kıyaslandığında tanınmayacak durumda olan kente yerleştirilen bu posterler, "bu nasıl zafer" hissi yaratacak kadar tezat bir görüntü oluşturuyor.
SURİYE'DEKİ İÇ SAVAŞ ÖNCESİYLE KIYASLANDIĞINDA TANINMAYACAK DURUMDA
Halep'in merkezi ile tarihi bölgenin bulunduğu Eski Halep kısmı ve Şaar, Bostan El Kasr, Selahaddin gibi doğu mahalleler Rusya ve Türkiye’nin öncülüğünde sağlanan ateşkesin ardından yıllar sonra birleşti. Bölge, Suriye’de iç savaş öncesiyle kıyaslandığında tanımayacak durumda.
Amerika’nın Sesi için Halep’e giden muhabir Hediye Levent’in bölgeden izlenimleri oldukça etkileyici:
“Halep kenti yaklaşık 4 yıldır Doğu Halep ve Batı Halep olarak ikiye bölünmüştü. Kent merkezi ve kamu binalarının olduğu Batı Halep Suriye ordusunun elindeyken, kentin simgesi olan kale ve çevresindeki çarşıların da olduğu Doğu Halep çeşitli silahlı grupların kontrolü altında kaldı.
Yıllar süren şiddetli çatışmaların ardından geçtiğimiz aylarda Türkiye, Rusya ve İran'ın girişimleri ile sağlanan anlaşma çerçevesinde Doğu Halep'teki silahlı grupların tahliyesi sağlandı. Bu bölgelerdeki silahlı grupların bir kısmı Suriye ordusuna teslim olarak ordunun kontrolündeki bölgelere geçti.
YOLLAR AÇILDI
Birkaç kez çökmenin eşiğine gelse de 22 Aralık'ta tahliyelerin tamamlanmasının ardından Halep'in Doğu ve Batı mahalleleri birkaç yılın ardından birleşti.
Silahlı grupların çekilmesinin ardından birbirlerine 5-10 dakika mesafede olan ancak uzun süredir geçişlerin olmadığı mahalleleri birbirlerine bağlayan yollar açıldı.
Halep'in doğu ve batı mahallelerini bağlayan yolların açılması ile birlikte yaşanan savaşın şiddeti ve geride bıraktığı enkaz da ortaya çıktı.”
YIKIM KORKUNÇ BOYUTLARDA
“Tarihi çarşıların ve yapıların olduğu Eski Halep'teki yıkımın korkunç boyutlarda olduğu söylenebilir. Yine Bostan El Kasr, Şaar, Neyrab gibi kentin doğu mahallelerindeki yapılar tamamen yıkılmış, ağır hasarlı veya hala ayakta olsa da tamirat gerektiren binalar göz alabildiğince uzanıyor.
Kentin simgelerinden olan ve 4 yıldır Suriye ordusunun elinde tuttuğu Halep Kalesi'nin surları silahlı grupların tünelleri kullanarak yaptıkları bombalı saldırılar nedeniyle hasarlı ancak kalenin içinde çatışma izleri dışında yıkım oluşmamış.
Kentin bir diğer simgesi olan Emevi Camisi ise çeşitli silahlı grupların kontrolündeydi. Caminin girişindeki kule tamamen yıkılmış, avlusu ve cami içi yanmış. Cami hala ayakta ancak kubbesinden zeminine kadar kurşun delikleri ile dolu. Caminin bazı yerleri kum dolu variller ve kum torbaları ile siper haline getirilmiş. Kentin binlerce yıllık çarşılarının bir kısmı çökmüş veya yanmış durumda. Eski Halep'teki çok sayıda tarihi ev de çeşitli derecelerde hasarlı.
Kentin doğu mahalleleri tarihi alan içinde değil, büyük bölümü yeni binalardan oluşuyor. Bu bölgelerde de çok sayıda ev ve işyeri kullanılmayacak durumda.
Bu mahallelerde hasar tespit çalışmaları başladı ancak ne kadar süreceği veya yeniden inşa sürecinin ne zaman başlayacağı henüz bilinmiyor.
Bu bölgede, anayolların ve ana güzergah üzerindeki sokakların insan ve araç trafiğini sağlayacak kadar temizlenmesi çalışmaları sürüyor.
Halep'in iki yakasının birleşmesinin ardından evine veya işyerine 5-10 dakika mesafede olan ancak 3-4 yıldır gidemeyen halk da bölgeye akın etti. Çatışmalar nedeniyle terk ettikleri ve uzun süredir haber alamadıkları evlerini, işyerlerini kontrol etmeye gidenlerin kimileri geride bıraktıklarının tamamen harap olduğunu söylüyor kimileri hasarlı ancak tamir edilebilecek durumda olduğunu… Hepsinin kullandığı kelime “harap”…
2012 yılının ortalarında çatışmaların Halep'e sıçramasının ardından Doğu Halep'teki mahallelerden çok sayıda insan ya batı Halep'e geçti veya ülke içinde başka şehirlere gitti. Bir kısmı da ülkeden ayrıldı.
Çatışmaların şiddetlenmesi ve bu bölgelere yönelik Suriye ordusunun kuşatmasına paralel olarak sivillerin çıkışı devam etti. Birkaç kez de BM gibi uluslararası kuruluşların veya Rusya gibi ülkelerin devreye girmesi ile tahliye koridorları oluşturuldu. Ancak 2012 sonlarından itibaren Halep kenti ve banliyöleri Suriye ordusunun elindeki Batı Halep ve çeşitli silahlı grupların kontrolünde birkaç kez el değiştiren Doğu Halep olmak üzere ikiye ayrıldı.”