Suriye'de yaşanan olaylarda çok sayıda insan hayatını kaybederken, büyük bir kısmı Osmanlı döneminde yaptırılan ve onarılan tarihi mekanlar da yerle bir ediliyor.
Özgür Suriye Ordusu ile Beşşar Esed'e bağlı birliklerin yoğun olarak çatıştığı Halep'te, tarihi milattan önce 3 binli yıllara kadar uzanan, birçok medeniyet ve kültüre ev sahipliği yapan kentteki tarihi eserler de bombaların hedefi haline geliyor. Çatışmalarda çok sayıda insan hayatını kaybederken, Osmanlı dönemine ait eserler de tahrip oluyor.
Halep'teki Osmanlı eserlerini, 2 yıl önce kayıt altına alan Gaziantep Üniversitesi (GAÜN) Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanı Doç. Dr. İbrahim Yakar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Halep'in, İslam Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (İEBKÖ) tarafından, Arap bölgesinin 2006 yılı "İslami Kültür Başkenti" seçildiğini anımsattı.
Bu unvanı bünyesinde barındırdığı tarihi eserlerle elde eden Halep'e Osmanlı Devleti'nin 1516'da girdiğini ve 1918'de çıktığını ifade eden Yakar, şöyle konuştu:
"Osmanlı Devleti, Halep'ten hiç çıkmayacakmış gibi düşündüğü için neredeyse Anadolu'da yapmadığı yatırımı Halep'e yaptı. Maalesef savaş dolayısıyla bu eserlerin büyük bir kısmı tahrip oldu. Ülkedeki akademisyen arkadaşlarımızdan aldığımız son bilgilere göre, Selçuklu zamanından kalan Emeviye Camisi'nin büyük bir bölümü tahrip olmuş. Bu camide Selçukluların yaptığı bir minare vardı. Orijinal halini koruyordu. O da yerle bir olmuş" dedi.
Osmanlı ticari hayatında büyük öneme sahip olan kapalı çarşının da zarar gördüğünü belirten Yakar, şöyle konuştu:
"Halep Kalesi'nin etrafındaki çeşmeler, dükkanlar, camiler ve sebillerin büyük bir kısmının tahrip olduğunu öğrendik. Osmaniye Medresesi tahrip edilen eserler arasında yer alıyor. 17. yüzyılın önemli medreselerinden Ahmet Paşa Medresesi de savaştan nasibi almış. Mimar Sinan'ın 1534'te yaptığı ilk eser sayılan Hüsreviye Cami ve Medresesi'nin de yerle bir olduğunu öğrendik. Halep ticari hayatında önemli yere sahip Hanşune, yerle bir olmuş halde.
Bütün bunlara baktığımızda aslında insanlığın iki defa öldüğünü söyleyebiliriz. Birincisi insanlar hayatını kaybetmiştir, ikincisi yüzyıllardır dünya kültür mirasında olan Osmanlı'nın büyük katkı sağladığı eserler, yerle bir olmuştur."
-Halep'teki eserler kayıt altına alınmıştı
Doç. Dr. Yakar, GAÜN Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nden Dr. Ahmet Özpay ile birlikte yaklaşık 2 yıl önce 18 ay süren çalışmayla Halep'teki Osmanlı döneminde yaptırılan ve onarılan 325 eseri tüm yönleriyle ele aldıklarını hatırlattı.
Hazırladıkları çalışma kapsamında 15 saat görüntü ve 3 bin 600 kare fotoğraf çektiklerini aktaran Yakar, "Halep'i adım adım gezerek şehirde Osmanlı döneminde inşa ve tadil edilen eserlerin envanterini çıkardık" dedi.
Elde ettikleri verilerle 700 sayfalık kitap ve 45 dakikalık belgesel film hasırladıklarını ifade eden Yakar, bu eserlerin Halep'teki tarihi mekanların yeniden inşasında "başucu" kitabı olacağını belirtti.
Ortadoğu'daki olayların Suriye'ye sıçradıktan sonra hazırladıkları çalışmanın değerinin "kat be kat" arttığını vurgulayan Yakar, şunları kaydetti:
"Tahrip edilen eserlerin yıkılışı 'yürek acısı' bırakıyor. Kitap ve belgeseli hazırlarken savaş olacağı hiç aklımıza gelmemişti. Ancak 'tarih bizi öyle bir hale getirdi ki biz bu çalışmayı iyi ki yapmışız' dedik.
'Halep'te Adım Adım Osmanlı'nın İzinde' adlı eseri, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın envanter kayıtlarını örnek alarak hazırladık. Emevi ve Abbasi döneminde yaptırılan ve Osmanlı döneminde tadil edilen eserleri de çalışmaya dahil ettik. Osmanlı döneminde inşa edilen camiler, kervansaraylar, hanlar, evler, karakollar, hükümet binaları gibi eserleri kayıt altına aldık."
-Varşova örneği
Doç. Dr. Yakar, 2. Dünya Savaşı'nda, Varşova'nın yerle bir edilmesinin ardından Polonyalıların, eski kartpostallara bakarak Varşova'yı yeniden inşa ettiklerini hatırlattı.
Suriye'de yaşanan savaşın da sone ermesi temennisinde bulunan Yakar, şöyle devam etti:
"Halep'teki Osmanlı eserleri ve diğer eserler, inşa edilmek istenirse hazırladığımız çalışma başucu kitabı olur. Çünkü çalışmada eserlerin krokilerini ve mimari özelliklerini vermiştik. Yani kitaptaki bilgiler okuduğunda bir resim çizilebilir. Hep Halep'i konuşuyoruz, Azez de var. Azez'de de Osmanlı'nın inşa ve tamir ettiği eserler vardı. Azez'de çatışmalar olduğu için buradaki Cündi ve Büyük Azez Camisi yerle bir olmuş durumda."
Anadolu Ajansı ve İHA tarafından yayınlanan yurt haberleri Mynet.com editörlerinin hiçbir müdahalesi olmadan, sözkonusu ajansların yayınladığı şekliyle mynet sayfalarında yer almaktadır. Yazım hatası, hatalı bilgi ve örtülü reklam yer alan haberlerin hukuki muhatabı, haberi servis eden ajanslardır. Haberle ilgili şikayetleriniz için bize ulaşabilirsiniz