Ankara Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Bölümü Başkanı Prof. Dr. Harun Tanrıvermiş, e-kira kontratı uygulamasına ilişkin değerlendirmede bulundu. Hazine ve Maliye Bakanlığının 2023'te beyanda bulunan ev sahibi sayısını 1,8 milyon olarak açıkladığını anımsatan Tanrıvermiş, yaklaşık 3,7 milyon ev sahibinin asgari beyanname vermediğini söyledi. Tanrıvermiş, kira sözleşmelerinin artık e-Devlet üzerinden elektronik ortamda yapılmasının öngörüldüğünü anımsatarak sözleşmelerin dijital ortama aktarılmasıyla konut piyasasının daha şeffaf ve güvenilir olacağını bildirdi.
Merkezi Kira Takip Sistemi ile kiralama ihtilaflarının yaşanması durumunda, sözleşme şartlarına ilişkin takip ve incelemenin daha kolay yapılabileceğine işaret eden Tanrıvermiş, e-kira kontratının avantajlarını şöyle sıraladı:
"Kira sözleşmelerinin Merkezi Takip Sistemi'ne alınması hem ev sahipleri hem de kiracılar için daha şeffaf piyasanın kurulmasına imkan verecek. Kira sözleşmelerinin kayıt dışı olmasının önüne geçilebilecek. Kamu otoriteleri ile uzmanların yerleşim yerlerindeki kiralık konut ve iş yerlerini incelemesi ve fahiş kira artışlarını tespit etmeleri kolaylaşacak. Ayrıca, konut piyasasındaki kira, boşluk ve aidat gibi verilerin daha doğru ve güvenilir biçimde elde edilmesine imkan verecek. Kiralanan gayrimenkullerin kayıt altına alınması, beyanname sınırının dışında kalan konutlar ile emsal kira üzerinden vergilendirilmesi gereken maliklerin kolaylıkla tespitine olanak sağlayacak. Bu yolla gayrimenkul sermaye gelirinin rasyonel vergilendirilmesi yapılabilecek ve vergi gelirlerinde ciddi artış sağlanacak."
Tanrıvermiş, dijitalleşen kira sözleşmelerinin işlemleri hızlandırarak gayrimenkul yatırımlarını daha cazip hale getireceğine dikkati çekerek, şunları kaydetti:
"Düzenlemeyle kiracı ve ev sahibi arasında yapılacak sözleşme doğrudan ev sahibi veya yetkilendirdiği sorumlu gayrimenkul danışmanı tarafından e-Devlet üzerinden internet tapu bağlantısı kurularak gerçekleştirilmeli. Kiracı ve kefiller de elektronik imza atabilmelidir. Kira sözleşmelerinin e-Devlet Kapısı üzerinden yapılması için öncelikle mevzuatta yeni düzenleme yapılması, malikin talep etmesi halinde alınacak kefillerin ıslak imza yerine elektronik imza atmaları ve depozito parasının sözleşmede belirtilmesi mümkün kılınmalıdır."
Geçiş sürecinde konut cinsi değişikliğinin yapılması gerektiğini belirten Tanrıvermiş, konut varlığının yaklaşık 7 milyonunun henüz cins değişikliğinin yapılmadığını, bunun da e-Devlet üzerinden internette tapu sayfasına bağlanılarak doğrudan malik veya vekalet verilecek sorumlu danışman tarafından sözleşme hazırlanmasına imkan vermeyeceğini ifade etti.
Tanrıvermiş, "Kira ücretinin sistem üzerinden görülebilmesi, kiracılara ve ev sahiplerine bölgelerindeki piyasa koşulları hakkında doğru ve güncel bilgi sağlayacak. Ayrıca, e-Devlet sisteminden kira bedelleri izlenerek, aşırı artışlar tespit edilecek ve gerekli müdahalelerde bulunulabilecek. Bu da fahiş kira artışlarının önlenmesine yardımcı olacak." değerlendirmesinde bulundu.
Tanrıvermiş, sürecin sağlıklı ve etkili şekilde işlemesi için belli bir çerçevenin esas alınması gerektiğine dikkati çekerek, şöyle konuştu:
"Kira sözleşmelerinin sisteme tanımlanması için belirli bir süre verilmesi önemlidir. Belirlenen süre içinde yükleme yapılmayan sözleşmeler için hukuki ve idari yaptırımlar açıkça belirtilmelidir. Yüklenen sözleşmelerin güvenliği ve gizliliği sağlanmalıdır. Kişisel veriler korunmalı ve yalnızca yetkilendirilmiş kişiler tarafından erişilebilir olmalıdır. Sözleşmenin resmi kopyasının elektronik imza ile doğrulanmış versiyonu saklanmalı ve bu kopyaya her iki taraf da erişebilmelidir. Sözleşme süresinin bitiminde, yeni sözleşmelerin de aynı şekilde e-Devlet sistemine yüklenmesi zorunluluğu getirilmelidir."