50 yaş altındaki kişilerde en sık makattan kanama nedeni basur veya hemoroidlerdir. Hamilelik, sürekli kabızlık ve yanlış tuvalet alışkanlıkları nedeniyle 50 yaş civarındaki her iki kişiden birinde görülen basur veya hemoroid, makat bölgesindeki damarların genişlemesi (varisi) olarak tarif edilir. Tuvalet kağıdında, tuvaletin haznesinde veya dışkı üzerinde parlak kırmızı renkli kan ve dışkılamada ağrı olabilir. Makattan kanamanın en sık görülen nedeni hemoroiddir.
Bağırsağın divertiküler hastalığına bağlı kanamalar
- Hastanın genel durumunu bozmayan kanamaların % 30-50’sinden sorumludur. İltihaplanma (divertikülit) dışında, karın ağrısına neden olmazlar ve divertikülit varlığında kanama çok nadiren olur.
- Hastaların % 70-80’inde şiddetli kanama olmaz ve % 25’inde ise tekrar kanama meydana gelir.
- Kalın bağırsak divertiküllerinin % 75’i kalın bağırsağın sol yarısında yer alır.
- Divertikül kanamalarının % 50-90 nedeni ise kalın bağırsağın sağ yarısında yer alan divertiküllerdir.
- Aspirin, kan sulandırıcı ve ağrı kesici ilaçlar, kanama riskini arttırırlar.
Bağırsak poliplerine bağlı kanamalar
Geniş serilerin incelenmesi sonucunda bağırsağın divertiküler hastalığının ardından % 20 sıklıkta kalın bağırsak polipleri ve kanserleri görülen nedenlerdir. Ayrıca, poliplerin alınması (polipektomi) işleminden sonra % 0.1-3 oranında kanama görülebilir.
Bağırsak kanserine bağlı olan kanamalar
Kanser 50 yaşın üzerindeki hastalardaki makattan kanama nedenlerinin % 10’undan sorumludur. Sıklıkla parlak kırmızı renkli kanama ile kendini belli eder. Belirtileri: dışkıda kan (parlak kırmızı veya koyu siyah) görülmesi, bağırsak alışkanlıklarında değişiklik; bir haftadan uzun süren kabızlık, ishal, dışkı çapının incelmesi, dışkının tam olarak boşalamama hissi, karın ağrıları, nedeni açıklanamayan kansızlık ve yorgunluk hissi ve nedeni olmayan kilo kaybıdır.
Makattan kanama nedenleri arasında kanser görülme oranı nedir?
Robertson ve ark. 2005 yılında makattan kanaması olan 604 hastada bağırsak kanseri belirlenme oranı % 3.6 olmuştur. Benzer şekilde Ellis ve Thompson’un 319 hasta üzerindeki çalışmasında, 34 yaş üzeri makattan kanama nedeni ile doktora başvuru oranının 15 / 1,000 olduğu ve bağırsak kanseri belirlenme oranı % 3.4 olmuştur.
Anjiodisplazi kanamaları
- Küçük damar bozukluklarına bağlı kanamalardır, hastanın genel durumunu bozmayan kanamaların % 20-30’undan sorumludur.
- Sindirim sisteminde en sık olarak görülen damar anomalisidir.
- Yaşlı hastalarda görülürler ve 65 yaş üzerinde görülen alt sindirim sistemi kanamaları içinde birinci sırada yer alırlar.
- Karın ağrısına neden olmazlar.
- Tedavi edilmezlerse % 80 oranında tekrarlar.
- Tedavisinde kolonoskopi ile yapılan endoskopik Argon plazma koagülasyon, yani ‘Argon lazer ile damarın yakılması işlemi’ gayet etkilidir.
Makat çatlağı (anal fissür) kanamaları
Makatta çatlak yada tıbbi ifadesi ile ‘anal fissür’ anüs (makat) bölgesini örten deride ağrı, kanama ve kaşıntıya yol açan küçük bir yırtık veya çatlaktır.
Makat fistülü (anorektal fistül) kanamaları
Makat fistülleri (anorektal fistül), makat derisi ile bağırsak arasında olan tünel şeklinde bir irtibattır ve nadiren makat fistüllerine bağlı olarak makattan kanama görülebilir.
Enfeksiyonlu kolite bağlı alt sindirim sistemi kanamaları
Sıklıkla tifo (Salmonella), dizanteri (Shigella) ve Escherichia coli bakterileri kalın bağırsak iltihabı ve kanamasına neden olur. Ani gelişen kanlı ishal, mide bulantısı, kusma, baş ağrısı, karın krampları, dışkılama hissi (tenezm), düşük ateş ve yorgunluk olabilir. Bu ishalin nedeni gıda zehirlenmesi de olabilir.
İltihabi bağırsak hastalığı kolitine bağlı alt sindirim sistemi kanamaları
Ülseratif kolit ve Crohn hastalığına bağlı olarak alt sindirim sistemi kanamaları gelişebilir. Ülseratif kolit hastalarında makattan kan gelmesi % 50 ve Crohn hastalarında % 2 oranında görülür. Kanlı ishal, kramp şeklinde karın ağrısı, kilo kaybı ve ateş gibi belirtiler verir.
İskemik kolit kanamaları
Özellikle, yaşlı hastalarda kalın bağırsağın tüm bölümlerinde görülebilir. Ancak, ağırlıklı olarak, makata yakın olan kalın bağırsağın sol kısmını besleyen damarlarda oluşan tıkanıklık nedeniyle iyi kanlanmayan bağırsak bölümlerinde oluşan kanamalara ‘iskemik kolit’ kanamaları adı verilir. Sıklıkla, enfeksiyonlu kolitte olduğu gibi, karın ağrısı, tansiyon düşüklüğü ve kanlı ishal görülür. Sıklıkla kendiliğinden düzelir, ancak tedavi edilmezse, kanlı ishal sıklıkla tekrarlar.
Radyasyon koliti kanamaları
Işın tedavisi (radyoterapi) görmekte olan hastalarda beliren alt sindirim sistemi kanamalardır. Radyasyonun bağırsakta yaratmış olduğu hasara bağlı olarak gelişirler. Işın tedavisi sırasında da olabilirken, genelde tedaviden sonraki 9-15 ay içinde görülürler. Damar kireçlenmesi (ateroskleroz) olan ve kemoterapi alan hastalarda daha sık olarak görülür.
Damar hastalıklarına bağlı kanamalar
Poliarteritis nodoza (PAN), Wegener granülamotozisi gibi damarları ilgilendiren bozukluklarda nadiren alt sindirim sistemi kanamaları görülür. Ayrıca, karın şah damarına (abdominal aorta) yama (greft) konulmuş hastalarda greft ile ince bağırsak veya kalın bağırsak arasında ilişki (aorto-duodenal veya aorto-kolik fistül) olabilir ve buna bağlı şiddetli kanamalar olabilir. Bu kanamalar greft ameliyatından 10-20 yıl sonra bile görülebilir.
Aspirin, kan sulandırıcı ilaç ve ağrı kesici ilaçlara bağlı olan kanamalar
Kan sulandırıcı ilaçlar, aspirin ve ağrı kesici ilaçların düşük dozlarda verilmesine rağmen bile yaşlı hastalarda bağırsakta oluşan hasar veya altta yatan bir sorunu ortaya çıkarmalarına bağlı olarak alt sindirim sistemi kanamaları görülebilir.
HİV virüsüne bağlı olan kanamalar
HİV virüsü taşıyıcılarında sitomegalovirüs koliti adı verilen bağırsak hasarı olur ve bu nedenle makattan kanama görülür. Ayrıca, HİV taşıyıcılarında sık görülen basur (hemoroid) ve makat çatlaklarından da (anal fissür) kanamalar olabilir.