Matthew Wall
BBC İş Dünyası Muhabiri
Sivil ve ticari görevler için kullanılan insansız hava araçları, yakın gelecekte gökyüzünde trafik yaratmaya başlayabilir.
Kamera, algılayıcı dedektör, havacılık ve otomatik pilot navigasyon teknolojilerindeki gelişmeler, insansız hava aracı maliyetlerini giderek daha da karşılanabilir bir hale getiriyor.
Teknolojik gelişmelerle birlikte bu cihazlar, sivil yetkililerin, iş dünyasının sivillerin bireysel kullanımları için yeterince güvenilir bir hale gelebiliyor.
Yüksek tekonoloji cihazlarla donatılmış dikey olarak havalanan ve iniş yapan helikopterler şimdiden büyük iş dünyasına hizmet verip, şirketlere milyonlarca dolar kâr getirmeye başladı.
İngiltere'de insansız hava araçları endüstrisinin en önde gelen kurumu UAV Systems Association'ın sözcüsü John Moreland BBC'ye yaptığı açıklamada, ortalama 120 metre yükseklikte ve 500 metre çapında bir alanda uçan yüzlerce insansız hava aracının, iş dünyası tarafından kullanılmakta olduğunu söyledi.
Moreland, "Bu cihazların çoğu, yüzeylerin kuş bakışı fotoğraflanması ve üç boyutlu incelemeler için kullanılıyor fakat kullanım alanları sürekli genişlemekte" diye konuştu.
İnsansız hava araçları, petrol rafinerilerindeki yanma olaylarını, petrol tankerlerini, yüksek gerilim hatlarını ve boru hatlarını incelemek için kullanılıyor.
İnsansız hava araçları, zor ve tehlikeli bölgelere ulaşabilme ve yüksek çözünürlüklü görüntü sağlayabilme kapasiteleriyle, fabrikaları kapatılmasına ya da pahalı iskeleler kurulmasına gereksinim duyulmaksızın kullanılabiliyor ve bu sayede şirketlere büyük tasarruf sağlıyor.
Shell, Total, Statoil ve ExxonMobil gibi şirketlere hizmet veren Cyberhawk adlı şirket, işlemekte olan bir petrol kuyusunda, sondaj sırasında yaptırdığı kuş bakışı incelemelerle müşterilerinden birine 7.14 milyon dolarlık tasarruf sağladığını açıkladı.
Cyberhawk, insansız hava araçları kullanımı ile, fabrikanın kapatılıp açılması için gereken zamanda ve yapılması gereken iş miktarında kesinti yaparak iş verimliliğini arıtrma konusunda ödüle layık görüldü.
Cyberhawk'ın ticari müdürü Philip Buchan, BBC'ye yaptığı açıklamada, petrol sahalarını tamamen kapatmadan insansız hava araçlarıyla yapılan incelemelerin şirketlere milyonlarca dolar kazandırdığını söyledi.
Buchanan, insansız hava cihazlarını dünyaya pazarlamaya başladıklarını da söyledi.
Fransız firması EDF Energy'nin İngiltere'de inşa etmeyi planladığı iki nükleer santral için de insansız hava araçlarının yoğun bir şekilde kullanılması hedefleniyor.
Her hafta 150 hektarlık bir alanda uçan insansız hava araçları yeryüzünden tablet bilgisayarlarla idare ediliyor.
İnsansız hava araçlarının çektiği fotoğraflarla elde edilen veriler, inşaatta kaydedilen gelişmeleri incelemede ve alanın üç boyutlu haritalarının üretilmesinde kullanılıyor.
BBC'ye bilgi veren EDF sözcüsü Gordon Bell, insansız hava araçlarıyla inceleme yöntemlerinin avantajlarını şöyle açıkladı:
"GPS antenleri ve geleneksel kara incelemeleri ile kıyaslandığı zaman, insansız hava araçları ile donatılmış inceleme sistemlerinin tek bir uçuşta 1.2 kilometre karelik bir alandaki milyonlarca noktaya dair inceleme yapabilirken; karada yapılan incelemeler de ise tüm bir günde en fazla yüzlerce noktada inceleme yapılabiliyor."
Bell'e göre, sistemin bir başka avantajı ise, insansız hava araçlarının, kısa bir süre içinde bulut altı seviyede uçabilme kabiliyeti sayesinde sağlanıyor.
Ancak, insansız hava araçlarıyla yapılan incelemeler, karada görevliler tarafından yapılan incelemelere göre az bir miktar daha az güvenilir bulunuyor.
Dünya çapında birçok ülke, belirli kurallara uyulması şartıyla insansız hava araçlarının polis izlemesi, yangınlarla mücadele, arama kurtarma, toprak yönetimi ve topografik incelemeler gibi sivil amaçlarla kullanılmasının yolunu açan mevzuatlar geliştirdi.
Ancak bu cihazların, izin almaksızını insanları izlemeye başlaması kamuoyunda tepkiye yol açabilir.
Southampton Üniversitesi Çevre ve Mühendislik bölümünden Profesör James Scanlan, üç boyutlu yazıcılar kullanarak, naylon temelli düşük maliyetli geniş insansız hava araçları üretiyor.
En büyük iddialarının düşük bütçeli maliyetli üretim olduğunu belirten Scanlan, "20 bin sterlinden (31 bin dolar) daha düşük bütçelerle, saatte 6 bin sterlin (9300 dolar) maliyetle uçabilecek insansız hava aracı sistemi üretebiliyoruz." dedi.