Türk Dil Kurumu’nun resmi internet sayfasında yer alan Türkçe Sözlük bölümünde hicret kelimesi için iki farklı tanım yapılmıştır. Bu tanımlara göre hicret isim türünde bir kelimedir ve hem tarih hem de din bilgisi alanlarında kullanımı bulunmaktadır. Ayrıca hicret etmek birleşik fiilinin de köküdür. Hicret, kelime anlamı olarak göç demektir. İslam literatüründe kullanıldığı anlamında ise tarih başı sayılan bir zaman dilimine işaret etmektedir. Hz. Muhammed’in sahabesi ile birlikte hicret edişinin nedenleri ve sonuçları bulunmaktadır. Arapça kökenli bir kelimedir.
Hicret kelimesi dini nedenlerden kaynaklı olarak bir yeden diğer bir yere göçme anlamına gelmektedir. Hz. Muhammed’in sahabesi ile birlikte Mekke’den Medine’ye yaptığı göç nedeni ile bu kelime kullanılmaktadır. Terk etmek, ilişiğini kesmek, ayrılmak anlamlarında da kullanılan ve dini bir terim olan hicretin nedenlerinin başında Mekke’deki Müslümanların huzurunun ve hem can hem de mal güvenliğinin kalmaması gelmektedir. Mekke’den Medine’ye yapılan göç ile Mekke’de yaşayan tüm Müslümanlar kendi yapmalarını, topraklarını, evlerini geride bırakarak Medine’ye yerleşmişlerdir.
Hz. Muhammed ve Mekke’de yaşayan Müslüman kişiler M.S. 622 yılında 12 Haziran ve 2 Temmuz tarihlerinde göç ederek hicret gerçekleştirmiştir. Hicri takvim bu tarihe göre oluşturulmuştur. Hicret, Hicri Takvim’in başlangıcı olarak kabul etmiştir. İslam ülkelerince de kabul gören bir takvimdir. 622 yılı hicret yılı olarak kabul edilmiştir. Safer ayının yirmi altıncı günü başlamış olan hicretin Rebiülevvel ayının on ikinci günü sona erdiği bilinmektedir. Mekke’den Medine’ye yaklaşık olarak üç kilometre uzakta yer alan Kuba’ya ulaşılması ile tamamlanmıştır.
Mekke’de yaşayan Müslümanların, Hz. Muhammed önderliğinde hicret etmesinin nedenleri şunlardır:
Hicretin sonuçları:
Mekke'den Medine’ye hicret eden Müslümanlara hciret eden kişi anlamına gelen “muhacir” ya da “muhacirun” denildiği belirtilmektedir. Medine’ye giden Mekkeli Müslümanların göç ettikleri yerde iyi karşıladığı bilinmektedir. Karşılayan kişilerin gelen Mekkeli Müslümanlarla mallarını, yemeklerini, içeceklerini paylaştıkları söylenmektedir.
Göç eden Müslümanları iyi karşılayan Müslümanlar için ensar ifadesi kullanılmıştır. Ensar kelimesi Arapça kökenli bir kelimedir. Sıfat türündedir. Herkese yardım etmeyi seven, hoşgörülü, iyi niyetli kişiler için kullanılan bir ifadedir. Hicret edildikten sonra İslam tarihi adına büyük gelişmeler yaşanmıştır. Hicretin sonuçlarının başında İslamiyet’in yayılması için uygun ortamın sağlanması gelmektedir.