Günlük hayatımızda, oynadığımız strateji oyunlarında ya da Türk tarihi yazılı metinlerde adını sıklıkla duyduğumuz hilal taktiği çeşitli savaş birlikleri ile uygulanmaktaydı. Mantığıyla sizleri çok şaşırtacak olan, hilal taktiği nedir? Hilal taktiği nasıl olur? Gelin birlikte bakalım.
Büyük çoğunlu ok atan süvarilerden oluşan Türk savaş birlikleri, atın hızını da kullanarak savaşlarda büyük bir üstünlük sağlamaktaydı. Turan taktiğini uygulamak amacıyla savunma değil hücum üzerine eğitim alan Türk savaş birlikleri, turan taktiği ile onlarca savaş kazanmıştır. Hilal taktiği adını ayın hilal şeklinden almaktadır. Daha doğrusu Türk savaş birliklerinin yerlerine yerleştirilmesi sonucu kuş bakışı görüntüsü bir hilal şeklini andırdığından bu taktiğe hilal taktiği adı verilmiştir. Bu taktik savaşlarda düşman cephelerine korku ve şaşkınlık yaşatmıştır.
Taktiğin asıl amacı düşmanla savaşırken şüphe çekmeden etrafını sararak, pusu kurmaya dayalı bir yöntem izlemektir. Savaşın yapılacağı yer bu taktiğin uygulanabilmesi için oldukça önem arz etmektedir. Genellikle iki tarafında eşit ve uygun yükseklikte tepe bulunan ovalarda hilal taktiği uygulanmaktaydı. Hilal turan taktiği, geri çekilme ve pusu olmak üzere iki farklı aşamadan oluşuyordu. İlk olarak hücuma geçen Türk saldırı birlikleri daha sonra geri çekiliyordu. Onlar geri çekilirken Türk saldırı birlikleri ovanın iki yanında bulunan tepelerden harekete geçerek, düşman görmeden onların etrafını sarıyordu. Böylece dört bir yanından çevrilen düşmanı alt etmek daha kolay oluyordu. Savaş alanı dışından devam eden atlı birlikler kimi zaman da yolda pusular kurmaktaydı. Etrafının sarıldığını gören düşman birlikleri için geriye iki seçenek kalıyordu: Ölmek ya da teslim olmak.
Hilal taktiğinin planlanması ve tam anlamıyla uygulanması nasıl olur? Aşama aşama bakalım:
Bu taktiği kusursuz ve başarılı olarak en iyi şekilde uygulamış komutan Alp Arslan’dır.
Hilal taktiği ya da turan taktiği olarak bildiğiniz savaş stratejisinin aslında kurt kapanı adı altında farklı bir adı daha bulunmaktadır. Türklerin kullandığı eşi benzeri olmayan bu taktiği aslında varoluşundan beri kurtlar hep uygulamaktaydı. Kurtlar kışları aç kaldıklarında karınlarını doyurabilmek adına kurt kapanı taktiğini uygularlar. Bu taktiği uygulayabilmek adına kurt sürüsü, fedai ve pusu kümesi olmak üzere iki gruba ayrılıyor. Fedai kümesi köpeklerin bulunduğu köylere inerek oradaki köpeklere saldırırlar. Köpekler ile biraz boğuştuktan sonra onlara yenilmiş gibi yaparlar ve geri çekilirler. Köpekler geri çekilen kurtları görüp o özgüvenle birlikte onları boğmak için takip etmeye başlarlar. Köpekleri aslında büyük bir pusu beklemektedir. Fedai kümesi daha önceden yerini almış pusu kümesinin arasında geldiklerinde durur ve pusu kümesinin onları dört bir yandan sarmasını beklerler. Dört bir yanı vahşi kurtlar ile sarılan köpekler çaresizce ölüme hazır olurlar. Artık kurtulma şansları yoktur; kurtların yemeği olmuşlardır.
Eski Türkler’de kurtların bu kusursuz taktiğinden esinlenerek, hilal taktiğini savaşlarda kullanmaya başlamışlardır. Hatta Göktürk İmparatorluğu’nun bayrağındaki kurt figürü, kurt kapanı taktiğinin uygulanması ile ilişkilidir.
Turan taktiği Türkler ile o kadar özdeşleşmiş bir taktiktir ki günümüzde bile uygulanmaktadır. En son 2018 yılında Suriye'de yapılan Zeytin Dalı Harekâtında turan taktiği kullanılmıştır. Bunun yanında soydaş ülke Azerbaycan’da da, işgal altındaki topraklarını kurtarmak için 2020 yılında Ermenistan’a karşı hilal taktiği izlenmiştir.
Türkler tabi tarihi boyunca savaşlarında sadece hilal taktiği uygulamamamıştır. Türklerin hilal taktiğinin yanında savaşlarda uyguladıkları dört önemli taktik daha bulunmaktadır:
Türkler keşif için gittikleri yerlere kendileri için korkunç hikayeler yayarak, halk ve askerler karşısında kendilerine psikolojik olarak bir üstünlük sağlamaktaydılar. Düşmanın morali tamamen çötüğünde gerçek savaş için harekete geçerlerdi. Bu savaşlara islamiyetten önce iyi at binen kadınlar da katılırlardı.
SAD planına göre savaşlarda ağır hasar alan Türk birlikleri, savaşın kaybedilmesi durumunda Toroslara çekilecek, gücünü ve kuvvetini topladıktan sonra tekrar taarruza geçeceklerdi. Büyük Taarruz Savaşı’nda bu taktik başarıyla uygulanmış, Yunan ordusu Türk birliklerini güneyden beklerken, kuzeyden saldırılmıştır. Osmanlıca’daki sad harfinin şekli bu taktiğin hayata geçirilmesinde önemli rol oynamıştır.
Savaşlarda ilk hücumu geceleri türkler yapar, düşmanları gafil avlarlardı. Geceleri hızlı hareket ederek istediğini alır ve kimseye yakalanmadan oradan ayrılırlardı.
Mustafa Kemal Atatürk’ün Kurtuluş Savaşı’nda uyguladığı bir taktiktir. Yanındaki silah arkadaşı savaştan çekilse bile savaşa devam edilmesi emredilmiştir.