Hilfü'l-Fudûl nedir? Hilfü'l-Fudûl’ün tarihi önemi nedir?

Tarihte İslamiyet yayılmadan önce bazı Arap kabileleri arasında çıkan Ficar savaşları olmuştur. Bu savaşlar haram aylar olarak kabul edilen aylar içinde yapılmıştır ve bu savaşların sonrasında çeşitli gelişmeler ortaya çıkmıştır. Erdemliler Topluluğu yani Hilfü'l-Fudûl de bunlardan biridir. Aralarında bir ittifak kurulmuştur ve yazılı olarak yapılan bu ittifak çeşitli maddeler içermektedir.

Hilfü'l-Fudûl nedir?

İslamiyet’ten önceki dönemde Mekke’de meydana gelen ve adaletin sağlanması, haksızlıkların ortadan kaldırılması amaçları ile kurulmuş olan bir topluluk vardır. Bu topluluk "Erdemliler Topluluğu" olarak da bilinir ve ismi Hılful Fudul’dır. Kelime anlamı olarak Arapça dilinden gelen iki kelimeden oluşmuştur. Arapça’da hılf "anlaşma" demektir. Fudul ise "fazlalık ya da övülmeye değer şeyler" olarak ifade edilir. İki kelimenin birleşiminden de bu ifade doğmuştur.

Mekke’nin önde gelen ailelerinin bazı bireyleri bir araya gelmiş ve bu topluluğu kurmuştur. Haksızlıklara karşı dayanışma halinde olmak topluluğun başat amacıdır. Bunun dışında topluluğun kuruluş amaçları şunlardır:

• Zayıf ve mazlum olanlara yardımcı olmak
• Haksızlıkların önüne geçmek
• Adaleti sağlamak
• Adaleti geliştirmek
• Mağdur olanları korumak

Böyle bir topluluğun kurulması, ficar savaşlarından sonraya denk gelir ve bir olaya dayanır. Bu olaya göre Mekke’de bir tüccarın malları haksız bir biçimde gasp edilmiştir. Aslında tüccara hak ettiklerini vermek gerekir ancak bu yapılmamış, aksine toplumdaki zengin ve güçlü kişiler tüccarı mağdur etmiştir. Bu olay üzerinde Mekke’deki saygın aileler arasında yer alan Zübeyr bin Abdüş Şems, Abdullah bin Cüd’an ile birlikte başka kişiler de bir araya gelmiş ve bu dayanışma ve adalet temelli topluluğu kurmuşlardır.

Hilfü'l-Fudûl’ün tarihi önemi nedir?

Aslında bir olaya dayanıyor gibi görünse de dönemin tamamı böyle bir oluşuma gerek duyulduğunu işaret etmiştir. Duyarlı kişilerden oluşan bir grup da bu topluluğu kurarak adaleti sağlamak, haksızlığın önüne geçmek istemişlerdir. Hilfü'l-Fudûl’ün tarihteki önemi şu maddelerle açıklanabilmektedir:

• İslam öncesinde adalet ve dayanışma ortamı sağlanması: Bu topluluk, İslam öncesindeki Arap toplumunda adaleti sağlamak ve mazlumları korumak adına önemli bir örnek olarak kabul edilmiştir. Mekke’de bulunan bazı liderler ve saygın olan sözü geçen kişiler adaleti önemsemiş ve bunu vurgulamak için toplumda önemli ve olumlu bir değişim yaratmak için bu topluluğu kurmuşlardır. Bu topluluk Arap toplumundaki adalet anlayışının gelişmesi için de son derece önemli olmuştur.
• Peygamberin katılımı: Hz. Muhammed (S.A.V) de gençlik zamanlarında bu topluluğa katılmıştır. O dönemde Mekke’de yaşamaktadır ve bu topluluğun ilk kurucuları arasında yer almıştır.
• İslam’daki adalet ve dayanışma anlayışının gelişmesi: Bu topluluk, İslam’dan önceki dönemde adalet, dayanışma ve yardımlaşma adına önemli bir örnek olarak vücut bulmuştur. İslam dininin gelmesinden sonra ise adalet anlayışı toplumda daha hâkim hale gelmiştir.
• Zulme karşı bir durum olması ve bu yönde bir duruş sağlama: Bu oluşum sadece zenginlerin ya da tüccarların adaletsizliğine ya da yaptıkları haksızlıklara karşı kurulmamıştır. Her türden adaletsizliğin önüne geçmeyi ve haksızlıkları ortadan kaldırmayı hedeflemiştir. Tüm bu amaçlar doğrultusunda da İslamiyet’ten önce toplumda adaletin sağlanabilmesine yönelik olan ilk ciddi adım olarak kabul edilir. Genel insanlık tarihine de bu anlamda değer katan bir oluşumdur.