Racastan’ın Thar Çölü'nde unutulmuş olsa da, Shekhawati bölgesi bir zamanlar gösteriş meraklısı zenginlerinin tercih ettiği bir yerdi. Günümüzde pek çok milyarderin evi neredeyse yıkılmak üzere; bu görkemli manzaradan bize geriye kalan ise sadece solmaya yüz tutan duvar resimleri.
Tozlu kasabalardan renkli paletlere
Shekhawati’de bulunan evlerin neredeyse tamamı mükemmel duvar resimleri ile süslü ve dünyada bu süslü evlerin yoğunlukta bulunduğu tek bölge burası. Shekhawati’nin turistik bölge haline gelebilmesi ve bölgenin güzelliğini ve evlerini korumak adına Shekhawati bölgesindeki iki mahallede evlerin tarihi güzelliğine zarar verebilecek olan kişilere satış yapılmıyor.
15. yüzyılın sonuna doğru Rajput lideri Rao Shekha bölgeye Shekhawati adını vermiş ve 19. yüzyılın sonuna doğru bölge oldukça zenginleşmiştir. Tüccarları bölgeye çekebilmek için vergiler düşürülmüş ve tüccarlar Jaipur ve Bikaner gibi ticaret merkezlerinden sonra Shekhawati’ye yönelmiştir. Hindistan’da en çok bilinen Marwari ve Bania etnik topluluklarındaki tüccarlar çevre bölgelerden Shekhawati’ye gelmiş ve afyon, pamuk ve baharat ticareti ile oldukça zenginleşmişlerdir. 19. yüzyılın sonunda gösterişsiz olan tüccar evleri yerlerini bu mükemmel görünümlü evlere bırakmıştır.
1820’li yıllarda karayolu ticareti yerini deniz ve demiryolu ticaretine bırakırken, Rajasthan’da bulunan ticaret merkezleri artık revaçta değildi. Yine de Shekhawati’deki yatırımcı tüccarlar parayı takip etti ve Hindistan kıyısında bulunan ve henüz gelişmemiş limanlar olan Bombay (Mumbai) ve Kalküta’ya gitmeye başladılar. Tüccarlar bu bölgelerde kazandıkları parayı Shekhawati’de kalan ailelerine gönderdi ve daha sonra bir zenginlik göstergesi olan, her biri eşsiz güzellikte olan bu evler ortaya çıktı.
Bu evler aslında mimari olarak birbirlerine çok benziyor, dikdörtgen olarak tasarlanmış genelde iki katlı olan evlerde iki ila dört avlu var. Her avlu ve bu avlulara bakan odalar belirli bir amaca yönelik yapılmış. Birinci avlu erkekler ve iş için, ikinci avlu kadınlar için ve diğer iki avlu da mutfak olarak ve hayvanlar için kullanılıyor. Evin süslemesine gelince, hiç bir tüccar masraftan kaçınmamış. Çok süslü tahta oymalar, şatafatlı aynalar ve evi eşsiz yapan günlük hayatı ve mitolojiyi tasvir eden gösterişli resimler.
Amer Kalesi'ndeki Jaipur’un Rajputlu kralları 17. yüzyıl toprak boyası duvar resimlerinden ilham alan tüccarlar, dış cephe, iç cephe, tavanlar ve hatta kemerler ve saçaklar dahil olmak üzere evlerinin her köşesini karışık desenli duvar resimleri ile süslemiştir. Eski Hindistan’ın Mahabharata ve Ramayana destanlarındaki manzaralar ile dekoratif çiçek desenleri ve şekilleri 19. yüzyıl duvar resimlerindeki motiflerden en yaygın olanlarıdır.
Ressamlar başta Jaipur’dan getiriliyordu fakat daha sonra duvar resimlerine ilgiyi keşfeden Shekhawati yerlileri bu sanatı öğrenmeye başladı ve diğer yerleşim yerlerinde bu sanatı icra etmeye başladılar. Desenlerin sanatçılar tarafından mı tasarlandığı yoksa belirli bir yol çizilerek mitolojiden mi alıntı yapıldığı bilinmiyor.
19. yüzyılın ortalarına doğru, yoğun kırmızılar, bordolar, çivit mavisi, lacivert ve mavi bakır renkleri geleneksel pigmentler minerallerden ve sebzelerden ve parlak sarı renginin ise ineklerin idrarından elde edildiği şekilde söylentiler var. 1860’lı yılların başında sentetik pigmentlerin kullanılmaya başlaması ile daha ucuza mal olan ve daha geniş renk aralığı sunan boyalar elde edilmiştir.
Büyük şehirleri gezme imkanı olan tüccarlar sayesinde 20. yüzyılın başında duvar resimleri Avrupa'dan ve modern gelişmelerden etkilenmiştir. Nadiren de olsa ressamlar bu şehirlere inceleme için gönderilmiş ve gördükleri manzaraları yeniden yaratmaları istenmiştir. Geleneksel motiflerin yanı sıra, Kraliçe Elizabeth, Hz. İsa, keruvlar (melekler), buhar makineleri ve gramofonlar ile Hindu tanrılarının arabaya binmesi gibi mitoloji ile modern icatları karıştıran duvar resimleri ortaya çıkmıştır.
Büyük işadamları bu geniş çölü Bombay, Kalküta ve hatta daha uzaktaki büyük şehirleri daha iyi imkanlar için terk edene kadar Shekhawati’de bulunan bu güzel evler ve duvar resimleri 20. yüzyılın sonuna kadar oldukça fazla görülmekteydi. Ticaret yön değiştirdikten sonra Shekhawati’nin kurak arazileri ve güzel evleri tamamen terk edildi.
Laxmi Mittal, Kumar Birla (Aditya Birla Group), ilaç sektörü milyarderi Ajay Piramal ve Nepal’in tek milyarderi Binod K Chaudhary gibi Hindistan ve küresel iş dünyasında bugün en önemli isimlerinin kökleri Shekhawati köylerine dayanmaktadır. Ayrıca Forbes dergisine göre Hindistan’ın en zengin 100 kişisinin %25’i Shekhawati bölgesindendir.
1950’li yıllarda en önemli milyarderlerin yetiştiği bu güçlü topraklar çöküş dönemine geçti. Neredeyse 50 aileyi barındıran kırsal evleri satmak ya da tamir etmek epey zor bir işti. Evlerin bakım masrafları oldukça fazlaydı ve evler genelde birden fazla mirasçının hakkı olduğundan yasal anlaşmazlıklar ciddi bir sorundu. Evler özel mülk olduğu için de devletin evleri korumak için yapabileceği bir şey yoktu.
Neyse ki bu boyalı evlerin güzelliği ve kültürel önemi herkes için kaybolmuş bir değer değil. 1999 yılında Fransız sanatçı Nadine Le Prince, Fatehpur’da bulunan 1802 yapımı Nand Lal Devra evini (yeni adı Nadine Le Prince Kültür Merkezi) satın aldı ve evi titizlikle restore ederek eski ihtişamına kavuşturdu. Dunlod ve Nawalgarh bölgelerinde bulunan Arjun Das Goenka Haveli and Shri Jairam Dasji Morarka aile evleri de restore edildi ve müze haline getirildi. Malji ka Kamra, Koolwal Kothi ve Mandawa Kalesi gibi Shekhawati’de bulunan diğer bir kaç evde restore edildi ve miras otel olarak kullanıma açıldı.
Geri kalan evler yıkılmaya yüz tutsa da, güzellikleri hala devam ediyor.
Bu da var: Milyarder Gibi Görünmenizi Sağlayacak 8 Hesaplı Tüyo