Hisse senetleri borsada alınıp satılabilen sermaye paylarıdır. Bu hisseler borsada değer kaybederek veya değer kazanarak yatırımcılarına para kazandırırlar. Bir hisseye yatırım yapmış kişinin amacı bu hisseyi yüksek değerden satarak kar elde etmektir. Ancak farklı zamanlarda farklı miktarda hisse almış kişilerin ortalama maliyet hesaplayarak işlem yapması gereklidir. Ortalama maliyet hesaplama nasıl yapılır?
Hisse senetleri farklı zamanlarda farklı değerlerde alınabilir. Portföy oluşturan kişiler hisse senedi ortalama maliyet hesaplama yaparak portföylerindeki hisselerin ne kadar maliyette olduğunu anlarlar. Böylece hisselerini kar payı ile satmak için uygun değer belirleyebilirler.
Hisse senetlerinde maliyet hesaplaması yapmadan önce bilinmesi gereken bir kavram vardır. Lot kavramı hisse senedi yatırımı yaparken oldukça sık karşılaşılan bir terimdir. Bu terim hisse senedi maliyet hesaplama formülünde de kullanılır. Lot, borsa işlemlerindeki birimdir. Yani hisse senedi alıp satarken lot hesabıyla alım satım yapılır. Bir lot, bir hisse senedine karşılık gelir.
Hisse senedi maliyet hesaplama formülünde öncelikle hangi maliyetten kaç lot alındıysa çarpılır. Daha sonra bu maliyetler toplanır. Örneğin birim fiyatı 80 TL’den 100 lot alındıysa bunların maliyeti 8.000 TL eder. Daha sonra aldığınız birim fiyatı 100 TL’den 300 lotun maliyeti ise 30.000 TL eder. Toplam maliyeti bulmak için her bir alımdaki maliyet toplanmalıdır. Toplam maliyet toplam lot sayısına bölündüğünde ortalama maliyet ortaya çıkar. Bu örnekte toplam maliyet 38.000 TL ve toplam lot 400’dür. Ortalama maliyet 38.000/400’den 95’tir.
Hisse senedi ortalama maliyet formülü:
Hisse senedi ortalama maliyet = (lot sayısı X birim fiyat) + (lot sayısı X birim fiyat) + ….. / Toplam lot sayısıdır.
Öncelikle her bir hisse senedi ne kadar maliyetle alındıysa toplanır, daha sonra ortaya çıkan bu toplam maliyet lot sayısına bölünür. Ortaya çıkan sonuç bir hisse senedinin ortalama ne kadara alındığıdır. Kazanç sağlamak için ortalama maliyetin üstündeki değerden satış yapmak gerekir.
Hisse senetleri zaman zaman piyasa değerinin altına düşer. Bir hisse senedine yatırım yapmış yatırımcılar bu hisselerin değeri düştüğünde daha fazla satın alma yoluna giderler. Bunun sebebi maliyeti düşürmektir. Zamanında 100 TL’den alınmış hisse senedinin değeri 80 TL’ye düştüğünde yatırımcı bu fiyattan daha fazla alır ki ortalama maliyet düşsün. Ortalama maliyet düştükten sonra yatırımcı bu hisse senetlerini satarken daha fazla kar elde eder.
Hisse senetlerinin ortalama maliyetini düşürme işlemi halk arasında paçal yapmak olarak da bilinir. Bu stratejiyi çok deneyimli borsacılar da uygulamaktadır. Hissede maliyet düşürmenin en önemli noktası değer kaybeden hissenin tekrar yükselme olasılığıdır. Eğer bir hisse sürekli değer kaybediyorsa o hisseyi düşükten alıp zarar etmek mümkündür. Tekrar yükselecek, garanti kağıtlarda maliyet düşürmek daha az risk barındırır.