Tapular farklı taşınmaz mülklere göre ve sahiplerine göre çeşitlilik gösterebilir. Hukuki anlamı ile ayrıca tapu işlerinin yapıldığı devlete ait resmî kurum da tapu adı ile anılır. Tüm tapu işlemleri ve yetkileri Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü aracılığıyla yapılabilmektedir. Kat irtifaklı tapu, devre mülk, iskanlı kat irtifaklı tapu gibi çeşitli tapu türleri vardır.
Hem kelime anlamı hem de kanuni tanımı olarak hisseli tapu ne demek sorusunun yanıtı, bir taşınmaz malın birden fazla kişiye ait olmasıdır. Çünkü bir taşınmazın tapusu birden fazla kişi arasında paylaştırılmış olabilir. Bu tür tapulara da hisseli tapu adı verilmiştir. İki farklı hisseli tapu tipi bulunur. Bunlar paylı mülkiyet ve el birliği mülkiyet olmak üzere iki farklı tiptedir.
Paylı mülkiyette söz konusu olan taşınmaz mal üzerinde hakkı bulunan hissedarların arasında hangi oranda hak sahibi olunduğuna dair bilgiler, pay oranları belirtilmektedir.
El birliği mülkiyeti olan hisseli tapular paydaş olan kişilerin hangi bölgede ne kadar hakka sahip oldukları bilgilerini içermez. Dolayısıyla el birliği mülkiyetli olan hisseli tapularda tüm pay sahipleri kendi aralarında hangi bölgede ne kadar hak sahibi olduklarına dair bir karara varmak zorundadırlar. Bu tür mülkiyette, taşınmazın yönetimi ve tasarrufu için tüm paydaşların ortak karar vermesi gereklidir.
Hisseli tapu satışını yapmak için tapu sicil müdürlüğünde işlem yapılmalıdır. Ancak böyle bir durumda tüm pay sahiplerinin hakkı bulunduğu için haberleri de olmalıdır.
Gayrimenkul üzerinde bulunan hisseler başka kişilere satılmış olsa bile diğer pay sahipleri bu payları yeni pay sahibinden alabilirler (ön alım hakkı).
Eğer hisseli bir tapu satın alma işlemi yapılacaksa dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. Bu noktalardan bazıları şunlardır:
Hisseli bir tapu üzerinde hissesi bulunan kişilerin kendi hisselerini elden çıkartabilmesi mümkündür. Mevcut hisseli tapu üzerinde sahip olunan pay, herhangi bir zaman diliminde satılabilmektedir.
Her bir pay sahibi hisseli tapu düzenlemesi altında kendi hissesini istediği özel ya da tüzel kişiye satabilir ve aktarabilir. Ancak bu durumda o hisseyi satın alan kişi mevcut pay ile ilgili her durumdan sorumlu tutulur.
Hisseli tapuda habersiz satış yapılması kanunlara göre mümkündür. Diğer pay sahiplerine haber vermeden her pay sahibi başkasına payını devredebilir. Ancak bu durumda diğer paydaşların ön alım hakkı (şufa hakkı) doğar. Bu hak doğrultusunda diğer paydaşlar, satış sonrası yeni paydaşın payını aynı şartlarla satın alabilirler.
Bir hisseli tapu söz konusu olan taşınmaz mülkün tamamı satılacaksa, tüm pay sahiplerinin aralarında anlaşmış olması ve bu anlaşmayı resmî olarak da belgelemesi ve ispatlaması gerekir. Ancak hisse sahipleri kendi paylarını başkasına satabilir.
Her hissedar kendi payını satma hakkına sahiptir. Kanuni olarak hisse sahiplerine verilen bu hak ayrıca diğer hisse sahiplerinden habersiz olarak da kullanılabilmektedir.
Kendi payını özgürce satma hakkına sahip olan hissedarın diğer hisse sahiplerine bilgi verme zorunluluğu yoktur. Sadece taşınmaz mülkün tamamını satamazlar. Bu işlem için diğer pay sahiplerinin bilgisi ve rızası olmak zorundadır. Aksi takdirde işlem yapılamaz.
Taşınmaz mülkün hisseli tapusu üzerinde payı olan kişiler, başka kişilere hatta diğer pay sahiplerine kendine ait olan hisselerini satabilirler. Bu tür bir durumda payını diğer hisse sahiplerine satan kişi satış bedelini sattığı pay sahibinden ya da sahiplerinden alır.
Her hisse sahibi kendi payını istediği herhangi bir zamanda herhangi birine satabilir. Diğer hisseli olan kişilerin bilgisi ya da rızası olması gibi bir zorunluluk bulunmaz. Dolayısı ile hisseli tapunun sahiplerinden biri olan paydaş diğer paydaşlara göre bir sorumluluk taşımaz.
Bir kişi hisseli bir tapu üzerinde pay sahibi görünüyorsa o taşınmaz mülkün satışı için de söz sahibidir. Ancak ölüm, miras gibi durumlarda daha farklı yollar izlenebilir ve bu durumlar için de oluşturulmuş kanunlar doğrultusunda işlem yapılır.
Hissesini satmak istemeyen bir kişi hissesinin bulunduğu taşınmaz mülkün satılmaması amacı ile taşınmaz mallar için belirlenmiş olan kanunlar doğrultusunda izale-i şüyu davası açma hakkına sahiptir.
Tüm hissedarlar, ortak oldukları tapuyu ve dolayısı ile taşınmaz mülkü ancak ortak bir karar ile satabilirler. Her bir hisse sahibi kendi hissesini diğerlerine bir bilgi vermek zorunda kalmadan satabilir. Ancak konu tapunun tamamı olduğu zaman böyle bir hak yoktur.
Taşınmaz mülk ve tapunun tamamının satış işlemi için o tapu üzerinde hisse sahibi olan tüm kişiler bir arada olmalı, tümünün rızası ve onayı bulunmalıdır. Noter onayı olmadan işlem gerçekleştirilemez.