Hoşap Kalesi'ndeki Kazılar

Osmanlı Devleti'nin sınır kalelerinden Gürpınar'daki Hoşap Kalesi'nde yürütülen kazı çalışmalarında, 4 metre toprak altındaki seyir köşkü, hamamlar, harem, mahzen, mutfak ve zindanlar bulundu.

Osmanlı Devleti'nin doğudaki sınır kalelerinden biri olan ve 1600'lü yıllarda inşa edilerek Mahmudi Beyliği'nce kullanılan Hoşap Kalesi'nde Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Sanat Tarihi Bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Mehmet Top başkanlığındaki kazılar, 2007 yılından bu yana devam ediyor. Toprak altında kalmış kalenin yeni bölümleri bu yılki kazılarda gün yüzüne çıkarıldı.

Vali Münir Karaloğlu, önceki yıllarda ortaya çıkarılan ve restorasyonu tamamlanan bölümleri gezdi. Karaloğlu, yapılan çalışmalarla ilgili Kazı Başkanı Yrd. Doç. Dr. Top'tan bilgi alarak, bu yıl yapılan kazı çalışmalarında ortaya çıkarılan mahzen, harem, hamamlar, seyir köşkü, mutfak, oda ve zindanları gezdi.

Burada gazetecilere açıklama yapan Vali Karaloğlu, Van'ın kaleleriyle ünlü bir şehir olduğunu belirterek, Hoşap Kalesi'nin Van Kalesi'nden sonra en önemli kale olduğunu bildirdi.

Karaloğlu, Mehmet Top başkanlığında bir heyet tarafından yürütülen kazılarda önemli çalışmalar yapıldığını ifade ederek, toprak altında kalmış ve ortaya çıkarılan yeni bölümleri görmek için davet edildiklerini kaydetti.

Özellikle harem bölgesindeki kazı çalışmalarının tamamlandığını dile getiren Karaloğlu, şunları söyledi:

"İnşallah bu kazısı tamamlanan alanların hemen rölöve ve restorasyon projelerini tamamlayıp restorasyonu başlatacağız. Yeni kazıyla özellikle seyir tepesi, onun haremi, hamamı, mutfağı gibi bölümlerinin de restorasyon projelerini kuruldan geçirdikten sonra hummalı bir çalışma yapmayı planlıyoruz."

Van Gölü havzasının bir kültür havzası olduğuna işaret eden Karaloğlu, bölgenin Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay'ın katkısıyla yeni bir destinasyon olarak ortaya çıkmaya başladığını vurguladı. Bu tarihi yapılar bölgenin turizmine önemli katkılar sunacağını anlatan Karaloğlu, kazıların ardından yapılacak restorasyonlarla bu alanların turistler için daha cazip hale geleceğini söyledi.

-"Hoşap Kalesi, İshakpaşa Sarayı ile yarışabilecek duruma geldi'

Kazı Başkanı Yrd. Doç. Dr. Top ise, 2012 kazı çalışmalarında seyir köşkünde yaşam alanına ilişkin mutfak olabilecek yeni mekanlara ulaştıklarını belirterek, bu alanlarda ocak, pişmiş topraktan buğday ambarı, öğütme taşları ve bazı malzemelerin bulunduğunu kaydetti.

Seyir köşkünün içerisinde de birtakım yeni mekanlara ulaştıklarını dile getiren Top, şöyle konuştu:

"Özellikle doğu kesimindeki mahzen bunlardan birisi. Harem bölümünde de geçen yıldan bu yana yapılan çalışmalarda üçüncü bir hamam yapısına ulaştık. Kalede diğer mekanlarla üç tane hamamı kazı çalışmaları sonucunda ortaya çıkarmış olduk. Kalenin topografik yapısına uygun şekilde bir saray yapılanması mevcut. Bu yapılar kompleks şeklinde birleştiği zaman Hoşap Kalesi, Mahmudi Sarayı diyebileceğimiz bir yapı bütünlüğüne kavuşuyor. Yani Topkapı Sarayı veya merkezlerdeki saraylar gibi olmasa bile doğunun o dönemdeki sınır şehrinde Mahmudi Beyleri kendi yaşam alanlarında böyle bir saray yapısını oluşturmuşlar. Bu kale harem mekanının ortaya çıkarılmasıyla Doğubayazıt'taki İshakpaşa Sarayı ile yarışabilecek bir mekansal düzeye ulaşmış oldu. Bir çok kaleye bakıldığında kalenin sadece koruma amaçlı sur duvarlarını görebiliyoruz. Ama Hoşap Kalesi'nin içerisine girdiğiniz zaman selamlığıyla, zindanıyla, mescidiyle, haremiyle, seyir köşküyle, hamamlarıyla bir yapılar topluluğuna bu kazılarla ulaşmış olduk."

Karaloğlu, incelemelerinin ardından bölgeden ayrıldı. Karaloğlu'na Vali Yardımcısı Atay Uslu, Gürpınar Kaymakamı Nurullah Kaya, Rölöve ve Anıtlar Van Bölge Müdürü Cemil Karabayram ile Kültür ve Turizm İl Müdürü Muzaffer Aktuğ eşlik etti.

Muhabir: Sıtkı Yıldız / Yahya Öylek