Van'da yaşanan acı depremin ardından Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın verdiği talimat üzerine başlatılan ‘dönüşüm’ seferberliğinin ayrıntıları netleşti. Deprem testine tabi tutulan evlerde acil yıkılması gereken çürük binalar için takas yöntemi Başbakanlık Toplu Konut İdaresi’nin (TOKİ) yapacağı sağlam konutlarla satın alma ya da evin yerine yapılacak binadan konut alma olmak üzere üç teklifte bulunacak. Takası seçenlerin konutları teslim edilinceye kadar oturdukları yerin kirası devlet tarafından ödenecek.
ÖNCELİK DEPREM İLLERİNDE
Dönüşüm projesi ilk etapta, birinci derece deprem riski taşıyan illerde uygulanacak. Bu illerin başında ise İstanbul, İzmir, Bursa, Eskişehir, Kocaeli, Bingöl, Van ve Diyarbakır geliyor. Bu illerdeki tüm konutlar, deprem testine tabi tutulacak. Deprem testi sonucunda, konutlar ‘acil yıkılması gerekir’, ‘güçlendirilmesi gerekir’, ‘depreme dayanıklı durumda’ şeklinde üç gruba ayrılacak. Sağlam durumdaki binalar için herhangi bir işlem yapılmayacak. Güçlendirilmesi halinde depreme dayanıklı duruma gelecek binalar için ise belirli süre verilecek. Bu süre içinde binaların güçlendirilmesi istenecek. Acil yıkılması gereken binalar için ise yıkım kararı alınacak.
Star gazetesinin haberine göre acil olarak yıkılması yönünde rapor hazırlanan binalardaki konut sahiplerine devlet üç teklifte bulunacak. Bu tekliflerden ilkini, enkaz bedelinin ödenmesi oluşturacak. Örneğin, 100 lira değerindeki konut için primli 110 lira önerilecek. Vatandaş isterse, konutunu devlete satacak. Çürük binalardaki konut sahiplerine ikinci olarak takas teklifi sunulacak. Bu teklif çerçevesinde ise vatandaşlara TOKİ’nin yaptığı sağlam konutlar verilecek. Aradaki fark için ise vatandaşlara uzun vadeli ödeme imkanı sağlanacak. Üçüncü teklif ise konutun bulunduğu yerde yapılacak yeni konutlardan satın alma imkanı sunulacak. Bina yenileninceye kadar ev sahibi, bir başka yerde kirada oturacak. Binanın yapılması ile birlikte konut sahibi, eski adresindeki sağlam konuta tekrar taşınacak. Bu tür durumlarda konut sahipleri inşaat maliyetinin bir kısmını karşılayacak.
Bütçeden destek var
Çeşitli platformlarda 250 milyardan 500 milyar dolara kadar bir harcamanın gerekeceği belirtilen deprem dönüşüm projesinin en önemli ayaklarından birisini de finansman ayağı oluşturuyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yürütülen dönüşüm projesinin finansman ayağı ile ilgili de ekonomi bakanlıklarında çalışma yürütülüyor. Toplam 10 yıllık dönem için öngörülen dönüşüm projesinin maliyetinin bir kısmının bütçe kaynaklarından, bir kısmının yeni konutların yapılması ile birlikte ortaya çıkacak rant gelirlerinden ve bir kısmının da konut sahiplerinden karşılanması öngörülüyor.
TOKİ konut satacak
TAKAS İMKANI:
Yıkılması kararlaştırılan binadaki konut sahiplerine, önceklikle TOKİ’nin mevcut konutlarıyla takas yapma teklifi sunulacak. Yıkılacak konutunun rayiç bedeli ile seçilen TOKİ konutu arasında fark olursa, vatandaş bu farkı 20 yıla ulaşan vadelerle ödeyecek. Talep fazla olursa TOKİ yeni projeler üretecek.
SATMA İMKANI:
Çürük binalardaki konut sahipleri, isterlerse konutlarını devlete satacaklar. Satış, konutun rayiç bedeli üzerine belli oranda prim eklenerek yapılacak. Vatandaş, parasını alıp, konuttaki haklarını devlete devredecek.
AYNI YERDEN KONUT ALMA İMKANI:
İsteyen vatandaş, konutunun bulunduğu binadan yeniden konut alabilecek. Vatandaş, bina yeniden inşa edilinceye kadar, kirada oturacak. Kira bedelini devlet ödeyecek. Binanın tamamlanması ile birlikte, yeniden eski konutuna kavuşacak