Suriye'ye Rusya ile uzlaşı içinde yaptığımız kara harekatları sonrası, Rusya ile ilişkiler zirveye taşınmıştı. ABD ile ilişkiler zaten S-400 alımı ile ciddi bir kırılma yaşarken, Rusya ile üst düzeye taşınan ilişkiler bölgede İran-Rusya-Türkiye güç birliği görüntüsü veriyordu. Ama Kasım Süleymani'nin vurulması sonrası sanki denklem yeniden değişmeye başladı. Rusya ve İran destekli hava saldırıları ile bizim bulunduğumuz bölgeler rejim güçlerinin saldırılarına maruz kalıyor. Esad, net bir şekilde bu iki ülkenin desteğini arkasına alarak askerlerimizin bulunduğu gözlem noktalarını çevrelemeye başladı. Aynı zamanda da İdlib'e yaptığı saldırılar ile yeni bir göç dalgasının sınırlarımıza yönelmesine neden olmuş durumda.
İşte bu gelişmeler sonrasında dün Esad güçlerinin askerlerimize yaptığı saldırılar sonucu şu an için açıklanan 5 şehit ve yaralı haberleri aldık. Bugün de internette son haber olarak geçen teyitlenmemiş haberlere göre 60-70 araçlık bir Türk konvoyuna yeni bir hava saldırısı düzenlendiği, şehit ve yaralıların olabileceği haberleri var. Umarım doğru değildir.
İşte bu son gelişmeler sonrasında gece cumhurbaşkanımız başkanlığında toplanan zirveden Suriye'den çekilmeme kararı çıktı. Suriye konusu çok ciddi boyuta taşınıyor. Çünkü artık anlaşılıyor ki, Esad'ın arkasında Rusya ve İran saf tutacak görülüyor. Hal böyle olunca, Esad'a karşı bir savaşa girişmemiz bizim ve bölgemiz için çok ciddi bir fitili ateşleyebilir. NATO ve ABD bize destek açıklamaları ile yanımızda olduklarını açıkladılar. Ama askeri güçleri nerede gören var mı?
Şunu demek istiyorum, bizi Suriye'de Esad ile bir çatışmaya-savaşa doğru itiyorlar. Buna Rusya ve İran'ın seyirci kalmayacağını ve bu sayede Türkiye'nin bu iki ülke ile de artan iyi ilişkilerini bozmayı hedefliyorlar. Görünen o ki, eğer Suriye konusunda benzer tavrımızı sürdürürsek, bu amaçlarına erişmiş olacaklar. İran da önemli tabii ama, asıl Rusya ile ilişkilerin yeniden uçak düşürme krizi zamanındaki gibi bozulması halinde, rotamızı yeniden ABD ve batıya çevirmek zorunda kalabiliriz. İyi de peki o zaman aradaki krizleri neden yaşadık?
Ayrıca Rusya ile ilişkileri bozduğumuzu varsaysak, ABD ile ilişkiler sorunsuz düzelir mi sizce? Rusya ile ilişkilerin bozulması S-400'lerin depoya girmesine neden olur. Bu durumda ABD ile F-35 ve yaptırım konularında düzelme olabilir. Ama Trump'ın kongreye sunduğu savunma harcamalarında, Pentegon'un savunma bütçesi içinde YPG/PKK'ya 200 Milyon Dolar ayrıldığı görülüyor! Yani görünen o ki, ABD Suriye'de PKK türevi bir oluşumu desteklemeyi sürdürecek demektir. Öyleyse, Rusya ve Esad ile köprüleri tamamen atarsak, bölgede olası bir kürt devleti kurulmasına nasıl mani olacağız? Bu arada İdlib'de son yaşanan gerilimler sonrası Rusya da kürt kartına oynamaya başlamış durumda! Onlar da YPG/PKK'yı Esad ile masaya oturtmaya çalışıyorlar. Esad'ı yeni anayasada PKK destekli Kürt oluşumu için de haklar ve imtiyazlar vermesi için sıkıştırıyorlar. Kürtlerin demokratik hak elde etmelerine kimsenin diyecek sözü olamaz. Ama PKK hakimiyetinde bir Kürt oluşumunun ülkemiz açısından olası riskleri nedeniyle bu gelişmeler bizim için ciddi riskler içerecektir.
İşte bu nedenle 2011 yılından beri Suriye'nin parçalanması, Esad'ın güç kaybetmesi sınırlarımızın ötesinde bizim için ciddi riskler yaratacaktır uyarıları yapıyorum. Çünkü ABD eksenli batı ve karşı kutbundaki Rusya için, bölgede kurulacak Kürt devletinin kendileri için riski yok. Hem siyasi, hem de ticari amaçları için bu olası peyk ülkeyi istedikleri gibi kullanabilirler.
Neyse, bu ortamda işimiz gereği borsayı ve piyasaları da konuşmak durumundayız. Gelişmelerin piyasalara etkisini anlamaya çalışmak zorundayız. Eğer internette yer alan son 60-70 araçlık konvoyumuza yeni bir hava saldırısı haberi de doğru çıkarsa, dünden de kötü bir gün yaşayabiliriz. Çünkü böyle yeni bir saldırı halinde buna cevabımız çok daha sert olarak kara harekatı şeklinde Suriye güçlerini bölgeden çıkartmak yönünde bir karar almamıza neden olabilir. Ama böyle bir harekatta Rusya'nın tutumu önemli olacaktır. Dün şehitlerimizin ve yaralılarımızın nakli için bile Rusya'nın İdlib hava sahasını bize kullandırmamış olması ilişkilerin boyutunu gösteriyor.
BİST olarak çok ciddi iskontolar içeriyoruz. ABD borsalarında yaşanan son kayıplar sonrası dün toparlanmalar ve yeni rekorlar var. Eğer Suriye'deki son gelişmelerin gerilimi düşecek olursa, BİST'de sert alımlar yaşandığını görebiliriz. Ama Suriye ateşi daha da harlanırsa, o zaman BİST'deki satışlar yeniden artış gösterir. Panik satışların tetikleyeceği algoritmalar düşüşün daha da derinleşmesine neden olur. Kriter dün de yazdığım gibi, 118.255 seviyesindeki destektir. Eğer bu destek aşağıya kırılacak olursa, teknik olarak ikili tepe formasyonu gereği dün yaşandığı gibi satışlar yeniden gelir. İkili tepenin satışları sonrası düşüş başlayacak olursa, Destek-Direnç Tablomuzda bir süredir dikkat çektiğim 112.876 gap boşluğu ön plana çıkar.
Buyrun hadi, böyle riskler ve iç içe denklemler varken siz yatırım kararı alın. Almalı mısınız, satmalı mı? Yoksa geri çekilip öylece izlemeli misiniz? Eğer Suriye'de durmaya devam eder ve hatta daha derinlere inmeye kalkarsak, karşı karşıya olduğumuz riski çok ciddi diyebilirim. Suriye'den çekilmeme kararımız ve sonrasında bölgeye yeni askeri güçler gönderiyor olmamız nedeniyle ben normal zamanda ciddi alım fırsatı yaratacak olan mevcut seviyelere ve fiyatlara rağmen izlemede kalmayı doğru buluyorum.
Ama ben bu gerilim düşer diye düşünüyorum diyenler varsa, orta-uzun vade taşımayı göze alarak düşen fiyatlarda alım yapmayı düşünebilirler. Düşündükleri gibi gerilim ateşi sönecek olursa, hızlı bir endeks toparlanması yaşanır. Ben bir süre gerilimi izlemeyi doğru buluyorum. Belki çok fırsat kaçabilir ama, askerlerimize yeni bir saldırı ve şehit haberleri piyasaları ciddi şekilde bozabilir.
Seans öncesi görünen o ki, dış piyasalardaki toparlanmanın da etkisi ile güne gapli alıcılı bir açılışla başlanacak. Önemli olan sonrası ne olacak. Umarım kayıpların telafi edildiği bir piyasa ile günü tamamlarız.
Hepinize krizin en kısa sürede aşılacağı güzel günler dilerim.
Saygılarımla
Aydın Eroğlu
Stratejist
Finans Yazarı
www.borsaanalizci.com
Twitter: @Stratejist